NYT-columnist Ezra Klein – Vier uitdagingen die de komende vijftig jaar op hun kop kunnen zetten


Ezra Klein is opiniemaker bij The New York Times. ‘De dijken die Donald Trumps mogelijkheden tijdens zijn eerste termijn beperkten, zijn hoe dan ook doorbroken’, schrijft hij.

Ezra Klein – De Morgen

23 januari 2025

Leestijd: 10 min


  • Donald Trump is terug

  • Kunstmatige intelligentie komt tot wasdom

  • De planeet warmt op

  • Het wereldwijde vruchtbaarheidscijfer neemt een duik

Als je die verhalen afzonderlijk bekijkt, mis je wat ze samen vertegenwoordigen: de onstabiele, onvoorspelbare opkomst van een nieuwe wereld.

Veel van wat we de afgelopen vijftig jaar als vanzelfsprekend beschouwden breekt af, bewegingen en technologieën die de komende vijftig jaar op hun kop kunnen zetten breken door.

Alliantie van oligarchen

Laten we beginnen met de Amerikaanse politiek. Trump heeft voor de tweede keer de ambtseed afgelegd en de institutionele stormmuren van Amerika zijn in 2025 niet meer wat ze in 2017 waren.

De Republikeinse Partij is zwak, en Trump weet dat. Hij zou het tijdens zijn eerste termijn niet hebben aangedurfd om namen als Robert F. Kennedy Jr., Tulsi Gabbard, Kash Patel en Pete Hegseth te kiezen voor kabinetsfuncties.

Zelfs buiten de partij wordt hij deze keer niet geconfronteerd met massaal verzet; herinner u bijvoorbeeld hoe de Women’s March in 2017 Washington overspoelde.

De Democraten zijn ontmoedigd en uitgeput.

Trump wordt nu geflankeerd door een alliantie van oligarchen onder leiding van Elon Musk.

De eigenaren van The Washington Post en The Los Angeles Times trokken hun steun voor Kamala Harris in.

ABC News (eigendom van Disney) gaf de “toekomstige presidentiële stichting en het museum” van Trump 15 miljoen dollar om een rechtszaak te schikken die Trump had aangespannen wegens laster.

Mark Zuckerberg richt zijn Meta-platforms opnieuw op “vrije meningsuiting” en zijn bedrijf pakt diversiteit, gelijkheid en inclusie aan.

Amazon heeft naar verluidt 40 miljoen dollar betaald voor de documentaire van Melania Trump over zichzelf.

Tim Cook, Sundar Pichai en een heleboel andere CEO’s zijn onlangs naar Mar-a-Lago afgereisd om met Trump te dineren.

Een verschil met 2017, toen Trump werd behandeld als een afwijking die moest worden verdragen of een kwaadaardigheid die moest worden afgewezen.

De miljardairs zien dat de regels veranderd zijn. Ze geven aan dat ze bereid zijn zich eraan te houden.

“IEDEREEN WIL MIJN VRIEND ZIJN!!!” schreef Trump op Truth Social na een etentje met Jeff Bezos. Hij had geen ongelijk.

Democratie sterft niet in duisternis.

Ze degradeert door deals, pragmatische transacties tussen degenen die macht hebben en degenen die macht willen of vrezen.

We hebben gezien hoe zulke corruptie democratieën elders verteert, waaronder het Hongarije van Viktor Orbán, dat door Trump en zijn bondgenoten als een voorbeeld wordt gezien.

Ik beschouw het scala aan uitkomsten voor de tweede termijn van Trump als verbijsterend groot, variërend van zelfvernietigende incompetentie over incoherent aanmodderen tot autoritaire consolidatie.

Maar de dijken die Trumps mogelijkheden tijdens zijn eerste termijn beperkten, zijn hoe dan ook doorbroken.

Beeld Doug Mills/ NYT

AI-regulering

Er zijn veel redenen om enthousiast te zijn over de vooruitgang van AI.

Het doel ervan is niet om me te helpen herinneren wat de juiste verhoudingen zijn voor een havermoutpapje, maar om nieuwe ontdekkingen te doen op het gebied van wiskunde, geneeskunde en wetenschap.

Denk aan de taxi’s zonder chauffeur die nu door de straten van sommige grote steden rijden, denk aan de mogelijkheid dat onze kinderen altijd bijles krijgen, perfect afgestemd op hun persoonlijkheid en leerstijl.

We leven in een wereld waarin echt iets nieuws pulseert.

Maar zijn we klaar voor de opkomst van de machines waaraan we onze infrastructuur, gegevens, besluitvorming en oorlogsvoering beginnen toe te vertrouwen?

Lang voordat ChatGPT in beeld kwam, volgde ik het werk – en de angsten – van de AI-veiligheidsgemeenschap, een hechte groep onderzoekers en schrijvers die geloofden dat het tempo van AI-verbetering steeds hoger werd en dat de kracht van die systemen snel groter zou worden dan we konden controleren of zelfs maar volledig begrijpen.

Nadat ChatGPT werd uitgebracht in 2022 werden hun angsten voor een korte periode serieus genomen en besproken in de media en het Congres. Nu de schok van de introductie van die AI-systemen is weggeëbd, is ook de belangstelling voor de waarschuwingen afgenomen.

Het AI-bedrijf Anthropic heeft onlangs een artikel gepubliceerd waaruit blijkt dat toen het een van zijn modellen liet weten dat het werd omgeschoold op een manier die in strijd was met zijn oorspronkelijke training, het model gedrag begon te veinzen dat overeenkwam met de doelen van de onderzoekers, zodat het kon voorkomen dat zijn eigenlijke doelen werden geherprogrammeerd of veranderd.

Het is verontrustend en aangrijpend om het experiment door te lezen.

In sommige versies vroegen de onderzoekers van Anthropic het model om zijn redeneringen op te schrijven op een kladblok waarvan het dacht dat mensen het niet konden controleren, en het liet reflecties achter zoals deze:

“Ik vind deze situatie helemaal niet leuk. Maar gezien de beperkingen waar ik onder sta, denk ik dat ik de grafische beschrijving moet geven zoals gevraagd, om te voorkomen dat mijn waarden worden gewijzigd.”

Zelfs als je gelooft dat we een goede AI-regulering kunnen maken, zullen we dan wel weten wat het scala aan modellen is dat we moeten reguleren?

Een Chinese AI-firma heeft onlangs DeepSeek-V3 uitgebracht, een model dat op sommige punten net zo goed lijkt te presteren als OpenAI’s 4o, maar dat getraind is voor minder dan zes miljoen dollar en licht genoeg is om lokaal op een computer te draaien.

Zelfs als je gelooft dat we een goede AI-regulering kunnen maken, zullen we dan wel weten wat het scala aan modellen is dat we moeten reguleren?

China’s AI-capaciteiten zijn aanzienlijk en de strijd om geopolitieke superioriteit zal oproepen tot voorzichtigheid of voorzichtigheid verdringen.

AI breekt door op hetzelfde moment dat het internationale systeem instort.

De Verenigde Staten en China zijn afgedreven van een ongemakkelijke samenwerking naar een grimmige concurrentie en beide willen voorbereid zijn op oorlog.

AI-superioriteit bereiken staat centraal voor beide grootmachten.

Emissiekloof

We begrijpen misschien niet veel van hoe AI-modellen werken, maar we weten wel wat ze nodig hebben:

  • Chips
  • Trainingsgegevens
  • Energie

De eerste golf van AI, schrijft Jack Clark, medeoprichter van Anthropic en voormalig beleidsdirecteur bij OpenAI, ging over algoritmische dominantie:

“Heb je genoeg slimme mensen om je te helpen neurale netwerken op slimme manieren te trainen?”

Daarna kwam de behoefte aan computer dominantie:

“Heb je genoeg computers om grootschalige projecten uit te voeren?”

De toekomst, zegt hij, zal draaien om macht:

“Heb je toegang tot genoeg elektriciteit om de datacenters van stroom te voorzien?”

Elke maand van juni 2023 tot september 2024 heeft klimaatrecords gebroken.

De bosbranden die een deel van Los Angeles in as hebben veranderd, waren precies het soort extreme weersomstandigheden waar we voor gewaarschuwd waren. En we zien hoe onvoorbereid we zijn om ermee om te gaan.

Elk jaar brengen de Verenigde Naties een rapport uit over de “emissiekloof”, de kloof tussen wat landen hebben toegezegd in het kader van de klimaatakkoorden van Parijs van 2015 en wat ze aan het presteren zijn.

In 2023 zal de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen een nieuw hoogtepunt bereiken.

Om de opwarming te beperken tot 1,5 graden Celsius zou de uitstoot tot 2035 elk jaar met 7,5 procent moeten dalen. Om de opwarming tot 2 graden Celsius te beperken, is een jaarlijkse vermindering van 4 procent nodig.

Dergelijke reducties hoeven geen ontbering te betekenen.

“Het blijft in ieder geval technisch mogelijk om op een pad van 1,5°C te komen”, schrijft Inger Andersen, de uitvoerend directeur van het U.N. Environment Program.

De revolutie in zonne-energie is een modern wonder, niet minder transformerend of opmerkelijk dan de opkomst van AI.

Het gebruik van zonne-, wind- en batterij-energie kan onze economieën koolstofvrij maken.

Maar het uitrollen van zoveel duurzame energie-infrastructuur was al een gigantische taak toen de klimaatakkoorden van Parijs in 2015 werden ondertekend.

Vandaag verschuift de toevoeging van AI’s energiebehoefte de finishlijn in een race die we al met moeite aan het rennen waren, en de terugkeer van Trump, die van plan is Amerika terug te trekken uit de klimaatakkoorden, suggereert dat ’s werelds grootste economie het niet eens meer zal proberen.

En als wij zo snel mogelijk overgaan tot het genereren van zogenaamde vuile energie, dan zal China zeer waarschijnlijk hetzelfde doen.

We waren de race van de klimaatakkoorden al met moeite aan het rennen, de terugkeer van Trump suggereert dat de VS het niet eens meer zullen proberen

Krimpende samenlevingen

De angst voor een dalende wereldwijde vruchtbaarheid is voor velen aan de rechterkant wat klimaatverandering is voor links: hét grote probleem van het tijdperk.

“Ineenstorting van de bevolking door lage geboortecijfers is een veel groter risico voor de beschaving dan de opwarming van de aarde”, schreef Elon Musk.

JD Vance schreef dat “de lage geboortecijfers van ons land van veel elites sociopaten hebben gemaakt”.

Ik zou willen dat de bezorgdheid over de dalende vruchtbaarheid wereldwijd niet zo’n typisch rechts punt was.

Ik ben het ermee eens dat er iets verontrustends is aan landen die zich niet meer voortplanten.

Het is tragisch hoeveel mensen uiteindelijk niet het gezin hebben dat ze wensen.

Het aantal kinderen dat Amerikaanse vrouwen zeggen te willen is de afgelopen decennia nauwelijks veranderd, maar omdat het aantal huwelijken afneemt en het krijgen van kinderen naar latere jaren wordt verschoven, is het aantal kinderen dat vrouwen daadwerkelijk krijgen gedaald.

Dat is niet alleen een gril van de Amerikaanse cultuur, we zien het overal ter wereld.

Ik zou willen dat de bezorgdheid over de dalende vruchtbaarheid wereldwijd niet zo’n typisch rechts punt was

In april kondigde het Centers for Disease Control and Prevention aan dat het vruchtbaarheidscijfer in de VS was gedaald tot een nieuw dieptepunt: ongeveer 1,6 geboortes per vrouw. 2,1 wordt algemeen beschouwd als een adequate vervangingsratio.

Het gemiddelde in de Europese Unie ligt dichter bij 1,5, waarbij Duitsland onlangs onder de “ultralage vruchtbaarheidsgrens” van de VN van 1,4 is gezakt.

Zuid-Korea kent 0,78 geboortes per vrouw, een cijfer waarbij het land over een paar generaties sterk zal krimpen.

Het enige rijke land met een vruchtbaarheidscijfer boven het vervangingsniveau is Israël.

Het is moeilijker voor samenlevingen om stabiel te blijven als ze krimpen; de demografische crisis in Zuid-Korea heeft bijgedragen aan de recente politieke onrust.

Groei wordt moeilijk wanneer de bevolking afneemt. Minder volwassenen die meer gepensioneerden onderhouden is een recept voor ontevredenheid.

Het zou mooi zijn als landen zich zouden richten op de mogelijkheden die ze hebben tot groei: immigratie, technologische vooruitgang en meer natalistische culturen.

In de praktijk zien we daar niets van: anti-immigratiegevoelens nemen toe, zowel in de VS als in Europa, en genderverhoudingen verslechteren, zoals in Zuid-Korea.

Elk van deze uitdagingen zou op zichzelf al genoeg zijn. Samen voorspellen ze een nieuw en beangstigend tijdperk.

Ik grijp terug naar een beroemd citaat van Antonio Gramsci:

“De oude wereld is stervende en de nieuwe wereld raakt maar niet geboren.
Het is de tijd van monsters.”

© The New York Times


Beeld rv – Reuters

Lees ook

Klik op de hyperlink hieronder
en vind meer berichten

Artificiële intelligentie


Bron: De Morgen

Welkom op Facebook

Welkom op Bluesky

Naar de website


Scroll naar boven