Sommigen liggen wakker van het klimaat, anderen vertimmeren hun kelder voor het geval ook hier oorlog uitbreekt. Ook journalist Ann Van den Broek weet dat het met de wereld niet goed gaat, maar ze voelt geen paniek. ‘Maak ik me te weinig zorgen?’
Ann Van den Broek – De Morgen
14 december 2024
Leestijd: 21 min
‘Wacht, wat? Raadt de overheid écht aan om een noodpakket in huis te halen?’
Ann Van den Broek
“Allee, mevrouw. Ge moet altijd cash op zak hebben. Of op zijn minst verstopt in huis. 120 euro zou iedereen toch altijd moeten hebben.”
Terwijl de verkoopster me zorgelijk aankeek en het kerstornamentje dat ik door de spontane reset van haar betaalterminal niet kon afrekenen tegen haar boezem drukte, brak ik me het hoofd over dat bedrag.
Waarom precies 120? Waarom geen 50, of 326 euro? Wat maakt precies 120 een geschikte som?
Maar voordat ik iets kon zeggen, sloeg mijn brein al tilt op het vervolg van haar verhaal.
Dat ging over corrupte overheden – “en vergis u niet, ze zijn allemaal hetzelfde, stuk voor stuk uit op de onderdrukking van hun volk” -, zwarte lijsten, dictaturen, doorgeknipte kabels en uiteindelijk mijn eigen veiligheid.
Want als straks alles platlag en ik niet meer bij mijn rekeningen kon, hoe dacht ik dan nog te overleven? We zijn veel te afhankelijk geworden van al die digitale systemen!
Al mijn concentratie en zelfbeheersing ging nu naar glimlachend in- en uitademen, totdat de terminal weer opgestart was. Complot theorieën, daar hoef je bij mij niet meteen mee aan te komen.
En toch blijft de kerstvrouw in mijn achterhoofd hangen. Want hoe nuchter of naïef ik ook ben door te vertrouwen dat wie straks ook de Wetstraat 16 binnenwandelt, geen Mister Evil zal zijn, raakt de verkoopster – los van de kwaadaardige masterminds – natuurlijk ook wel een valide punt.
Gezien de staat van de wereld vandaag is het niet totaal ondenkbaar dat ons leven er op een gegeven moment anders zal uitzien: minder voorspelbaar, minder zeker, minder veilig.
Kijk alleen al naar het nieuws van de afgelopen weken. Donald Trump heeft van de Amerikaanse kiezer een tweede termijn gekregen, en in afwachting van zijn inauguratie volgende maand, regelt hij alvast postjes voor zijn vrienden en donateurs.
- Een antivaxer op Volksgezondheid
- Een vrouw die haar eigen hond doodschoot op Binnenlandse Veiligheid
- De voor belastingontduiking veroordeelde schoonvader van je dochter als Frans ambassadeur
- De rijkste man ter wereld met zijn zeer bedenkelijke wereldbeelden als adviseur
Een mens zou het zo zot niet kunnen verzinnen.
In het Kremlin zit nog steeds een uiterst onberekenbare despoot, terwijl Oekraïners vechten tegen de bierkaai.
In Gaza stierven in ruim een jaar tijd 44.000 mensen, het equivalent van een kleine Vlaamse centrumstad. Minstens 11.000 – waarschijnlijk zelfs 14.000 – van hen waren kinderen. De beelden van hun lichamen verschijnen dagelijks ongefilterd op onze schermen. Elke dag opnieuw komen er slachtoffers bij, terwijl er niets lijkt te gebeuren om Israël tot rede te brengen. De lont in het Midden-Oosten brandt sneller op dan ooit.
Het hoopvolle nieuws uit Syrië deze week biedt weinig houvast, want niemand weet hoe de situatie daar verder zal evolueren.
In Valencia spoelden straten, huizen en levens weg, terwijl ‘duivelswinden’ de bosbranden rond Los Angeles verder aanwakkerden en de klimaattop in Bakoe op een flop uitliep.
Niemand lijkt wakker te liggen van de hongersnood in Soedan, de burgeroorlog in Congo of de humanitaire crisis in de Centraal-Afrikaanse Republiek.
En o ja, op dat kleine stukje grond aan de Noordzee zitten we, een half jaar na de verkiezingen, nog steeds zonder regering.
U weet wel, zo’n instantie die doeltreffend zou kunnen ingrijpen om haar burgers tegen nog meer onheil te beschermen.
Beeld Getty Images
Tanks in de straten
Moet u even slikken bij zo’n samenvatting? De 21-jarige dochter van Bea* wel.
Bij haar was het een passage van Roger Housen bij De tafel van Gert half november die een paniekaanval uitlokte.
Housen waarschuwde daar voor een hybride oorlog met Rusland. Niet dat we meteen bang hoeven te zijn voor klassiek oorlogsgeweld – tanks in de straten, pelotons militairen die door dorpen marcheren, of loopgraven langs de wegen.
Nee, zei Housen, als Rusland ons aanvalt, zullen ze zich op onze vitale infrastructuur richten: ons elektriciteits- en gasnetwerk, onze internetverbindingen, ons drinkwater.
‘Ik noem mijn man liefkozend ‘de paniekzaaier’. Maar hij wil er gewoon zeker van zijn dat we enkele weken zonder water en gas kunnen leven’
Bea
“We zaten er met z’n drieën naar te kijken, mijn man, onze oudste dochter en ik, en we merkten meteen dat het haar enorm raakte.
“Enkele dagen later verscheen er een soortgelijk artikel in de krant, en toen hadden we het er opnieuw over aan tafel. Het werd al snel duidelijk dat ze echt bang was. Niet zomaar een beetje ongerust, maar oprecht angstig.”
Voor Bea’s man was dat het moment om actie te ondernemen. Hun dochter geruststellen dat het allemaal zo’n vaart niet zou lopen, had weinig zin. Alsof haar ouders het beter zouden weten dan de experts die hun carrière aan dit onderwerp wijden?
En dus werden er superpowerbanks aangeschaft die altijd opgeladen moeten blijven, kwamen de kampeerstelletjes op gas van zolder en kregen ze een plek dichterbij in de kelder.
Diezelfde kelder wordt de laatste weken bovendien systematisch aangevuld met bidons drinkwater van vijf tot tien liter en allerlei conserven.
“Mijn man denkt zelfs aan een noodgenerator”, zegt Bea.
“Ik noem hem daarom liefkozend ‘de paniekzaaier’, hoewel hij er eigenlijk heel kalm onder blijft. Hij wil er gewoon zeker van zijn dat we een week of drie kunnen overleven zonder toevoer van water, gas en elektriciteit.
“Zelf zou ik dit allemaal nooit gedaan hebben, ik zou er zelfs niet aan gedacht hebben. Maar waarschijnlijk heeft hij gelijk, en is het niet verkeerd om na te denken over die ‘wat als’.”
De bidons in de kelder, de powerbanks in de lade en de daadkracht waarmee haar vader haar zorgen serieus nam, hebben er in ieder geval voor gezorgd dat de rust in het hoofd van de dochter des huizes is teruggekeerd. Het biedt houvast.
Noodpakket
Ik ken Bea en haar man. Veel nuchterder dan zij kom je ze niet tegen.
Met zogenoemde doomsday preppers – mensen die zich voorbereiden op het einde van de wereld door drank, voedsel, wapens en contant geld te verzamelen – hebben zij absoluut niets te maken. En toch leggen ook zij nu een voorraadje aan, voor het geval dat.
Na ons gesprek typ ik ‘noodpakket’ in op Google. Nou, ze zijn duidelijk niet de enigen die voorbereidingen treffen.
De zoekmachine overspoelt me met websites die gespecialiseerde rugzakken aanbieden ‘voor in geval van oorlog’. Er zijn zelfs varianten specifiek voor cyberaanvallen, overstromingen en grote stroompannes. Een wereld gaat open.
‘De wereld is er rampzalig aan toe. De wereld is er veel beter aan toe. De wereld zou zoveel beter kunnen zijn. Alle drie deze beweringen zijn waar’
Max Roser
Econoom en filosoof
‘Basic’-pakketten met onder meer een waterfilter, een noodradio op zonne-energie, een kaars en zakjes droogvoeding zouden één persoon zeker drie dagen in leven moeten kunnen houden.
De kostprijs varieert, afhankelijk van de aanbieder, rond de 150 euro. Hoe langer je wil kunnen overleven en hoe uitgebreider je voorbereid wil zijn, hoe duurder het wordt.
Het lijkt alsof we steeds dieper down the rabbit hole kijken. Zo zijn er zelfs pakketten te koop voor 1.600 euro.
En dan kom ik op de site van het nationaal crisiscentrum. Wacht, wat? Raadt de overheid écht aan om zo’n rugzak in huis te halen?
Laura Demullier, woordvoerder van het crisiscentrum, nuanceert.
“We hebben inderdaad instructies voor een noodpakket op onze website staan, bedoeld voor situaties waarin je snel zou moeten evacueren of enkele uren zonder stroom moet overbruggen. Maar als je daarnaar kijkt, zul je merken dat je de meeste dingen waarschijnlijk al gewoon in huis hebt. We adviseren mensen vooral om eens na te gaan wat in zulke gevallen handig is om zeker klaar te hebben liggen.”
Hm. Pleisters, een schaar, ontsmettingsmiddel – dat heb ik inderdaad nog wel in huis. Flesjes water ook, en mijn gsm-oplader en lucifers hebben hun vaste plek; die zou ik zelfs op de tast kunnen vinden.
Maar kopieën van verzekeringscontracten? Ik weet niet eens waar de originelen liggen, laat staan dat ik duplicaten heb.
De zaklamp (die overigens op batterijen werkt, ook al niet ideaal, want de overheid adviseert een opwindbare met een hendel) is sinds onze laatste kampeertrip spoorloos.
En startkabels om mijn auto weer aan de praat te krijgen? Die heb ik nooit gehad.
Heel wat landgenoten blijken momenteel actief op zoek naar deze informatie. Het crisiscentrum ontvangt de laatste weken dagelijks tussen de vijf en tien bezorgde mails en telefoontjes van burgers.
“Sinds Zweden die brochure uitbracht over wat te doen in geval van oorlog, zien we een piek in die vragen”, zegt Demullier.
“Over het algemeen merken we dat het aantal vragen sterk samenhangt met de berichtgeving in de media over dreigingen.”
Het crisiscentrum wil echter graag benadrukken dat er geen reden is tot paniek. De overheid heeft een algemeen noodplan, dat te vinden is op de website van het crisiscentrum, evenals specifieke procedures voor scenario’s zoals een nucleaire ramp, een cyberaanval of terrorisme.
Afgelopen week was er zelfs nog een noodoefening waarin de procedures voor een plotselinge gasschaarste werden getest.
“Mensen die zich zorgen maken, proberen we zo veel mogelijk gerust te stellen: de overheid is voorbereid. Maar je kunt zelf ook heel wat doen.
“Schrijf je bijvoorbeeld in voor BE-alert, zodat je tijdig op de hoogte wordt gebracht. Informeer je of je in een overstromingsgevoelig gebied woont en hoe je in zo’n geval kunt evacueren. En kijk eens op onze website wat je best in huis hebt.”
‘Een samenleving zonder angst is een kille samenleving. Ongerustheid komt voort uit betrokkenheid. Je maakt je zorgen omdat het je iets kan schelen’
Bram Vervliet
Hoogleraar psychologie
Een overlevingsbrochure zoals de Zweden in de bus kregen, zit er hier niet meteen aan te komen.
“Dat heeft ook te maken met cultuur verschillen”, zegt de woordvoerder van het crisiscentrum.
“Zweden zijn van nature zelfredzamer door hun manier van leven: ze wonen veel meer afgelegen, zijn meer gewend aan beproevingen door de natuur en gaan daar koelbloediger mee om. Wij vrezen dat we met zo’n brochure de Belgische bevolking juist angst zouden aanjagen, en dat is precies wat je wilt vermijden.”
Wel bereidt het crisiscentrum voor volgend jaar een campagne voor over hoe om te gaan met risico’s. Hoe die precies vorm zal krijgen, is nog niet duidelijk, maar ze zal waarschijnlijk focussen op overstromingen en het uitvallen van gas-, water- en elektriciteitsvoorzieningen.
“Want er is wel degelijk een cultuurshift nodig”, zegt Demullier.
“Er zijn risico’s, en we kunnen ons daar als burgers beter op voorbereiden dan we nu doen. Je kunt niet alles vermijden, maar we kunnen er samen wel voor zorgen dat de impact van een ramp kleiner wordt en dat we als maatschappij weerbaarder en veerkrachtiger worden.”
Over contant geld staat overigens niets op de website van het crisiscentrum, maar een kleine voorraad in huis hebben is zeker geen slecht idee, aldus Demullier.
En dan – enigszins verrassend misschien – vooral voldoende kleingeld.
“Stel dat je een brood wil kopen, maar je hebt alleen een briefje van 20 euro en de bakker kan niet teruggeven. Dan heb je plots wel een heel duur brood.”
Mobilhome stelen
Zweden. Het was voor Audi Pauwels (58) en Kitty Spaenjers (56) zo’n twintig jaar lang hun toevluchtsoord – letterlijk. In geval van oorlog in ons land zouden ze daarheen vluchten. Hoe dat zo kwam?
“In 2003 vielen de Britten en Amerikanen Irak binnen. Veel mensen, onder wie wij, dachten toen: dit wordt de Derde Wereldoorlog”, vertelt Audi terwijl hij een papiertje tevoorschijn haalt waarop het koppel samen met vrienden een vluchtroute uitstippelde. Onderaan prijkt de datum: 7 maart 2003.
Het hele plan lijkt zo uit een Jommekesalbum te komen, een indruk die nog versterkt wordt door de sappige manier waarop het koppel goudsmeden hun verhaal vertelt.
Vraag bijvoorbeeld hoe ze dan zouden vluchten, en het antwoord luidt kurkdroog:
“We dachten eventueel ergens een mobilhome te kunnen stelen.”
Zet deze twee op een podium, en mensen zouden betalen voor een avond vol entertainment. Maar de kern van hun verhaal is bittere ernst.
“Wij hadden kleine kinderen op dat moment – onze zoon was zeven, onze dochter vijf – en we dachten: als de oorlog naar hier overslaat, moeten we weg. Zweden leek ons perfect, nergens is het toch rustiger dan daar?”
Beeld Reuters
En dus werd er een traject uitgestippeld dat van Hasselt via Groningen en Kopenhagen zou lopen. Onderweg werden tussenstops afgesproken waar ze het gezin van hun vrienden zouden opwachten, voor het geval ze elkaar onderweg kwijt zouden raken.
De eindbestemming was het stadje Sundsvall, waar ze minstens een maand zouden blijven.
“We zijn er nooit geweest, maar wat past er beter bij het einde van de wereld dan een plek die klinkt als ‘Zondeval’?” grinnikt Audi.
Ondertussen is van een Zweedse vluchtroute geen sprake meer – iets te dicht bij de Russische grens, zeg maar.
Kitty dacht aan Centraal-Spanje als alternatief, maar dat zag Audi niet zitten, gezien het fascistische verleden van het land.
“Ik ben er niet gerust op dat het daar niet ook snel de verkeerde kant op zou kunnen gaan. Schotland leek me beter, daar kun je nog echt verdwijnen.”
Maar intussen hebben ze de plannen besproken met hun vrienden en, niet onbelangrijk, hun volwassen kinderen. Het bleek dat niemand nog echt zin had om te vluchten.
“Onze vrienden zeiden: we zijn inmiddels wat ouder, is het nog wel aan ons om te vluchten? Moeten we in een crisissituatie niet juist hier blijven om anderen te helpen?
“Onze kinderen dachten er net zo over. Dus hebben we een alternatief bedacht: onze vrienden hebben net verbouwd en een stevige kelder laten aanleggen. Bovendien wonen ze op de hoek van onze straat. Dat zou de vlucht wel heel wat vergemakkelijken”, lacht het koppel.
Hoewel ze zich wel oprecht zorgen maken, gaan hun voorbereidingen niet veel verder dan dat.
“Ik heb er laatst nog over nagedacht”, bekent Audi.
“Misschien moeten we toch wat conserven inslaan. Maar ik lust eigenlijk alleen bonen uit blik. En dat wil je ook niet elke dag eten. Misschien moet ik, voordat we de kelder induiken, eerst eens langsgaan bij mijn moeder. Haar kelder staat vol met zelfgemaakte confituur.”
Voordat hij het gesprek afsluit, heeft hij nog een boodschap voor mij.
“Jij hebt toch een jonge dochter? Ik denk dat jij nu beter aan vluchtplannen zou moeten denken.”
Oké, dus ik ga er als eerste aan, denk ik terwijl ik de telefoon neerleg. Ik zie het allemaal wel: de risico’s van hybride oorlogsvoering, de waarschuwingen van generaals, het steeds extremer wordende klimaat, en de algehele ellende in de wereld.
Ik kijk naar de nieuwsuitzendingen en duidingsprogramma’s. Ik lees er niet alleen over in de kranten, ik schrijf er verdorie zelf over.
‘Vandaag zijn er opnieuw 7.000 kinderen níét gestorven, kinderen die zonder vaccins kansloos zouden zijn geweest. Dat lees je nooit in de krant’
Ralf Bodelier
Filosoof
Het is dus niet dat ik onwetend ben. Tot nu toe heb ik me alleen nooit echt zorgen gemaakt, laat staan ook maar de minste voorbereiding getroffen. Ik heb zelfs geen jodiumpillen in huis, terwijl ik als inwoner van Antwerpen de schaduw van Doel bij wijze van spreken over mijn woning zie hangen.
Dat komt deels door luiheid – het is een van die zevenhonderd dingen die je ooit eens zou moeten doen. En deels door goedgelovigheid: ik ga het toch nooit nodig hebben.
Op dat laatste betrap ik mezelf wel vaker, in zeer uiteenlopende situaties. Ik ga er steevast van uit dat alles uiteindelijk wel goed komt, op de een of andere manier. Dat mensen weliswaar bijzonder domme dingen kunnen doen en veel schade kunnen aanrichten, maar dat gezond verstand uiteindelijk net op tijd zal zegevieren om de totale chaos te voorkomen.
Dat mijn theorie niet waterdicht is, hoeft u me niet te vertellen. Ik was namelijk een van die mensen die dacht dat de brexit er nooit zou komen. Die tot een uur voor de lockdown in 2020 werd afgekondigd volhield: serieus, dat gaat hier toch nooit gebeuren!
Shit happens, en soms zelfs bijzonder ernstige shit. Maar zelfs na die pandemie is mijn overtuiging niet veranderd.
En stilaan begin ik me af te vragen: scheelt er iets met mij?
Anti-doemdenken
Bram Vervliet, hoogleraar psychologie aan de KU Leuven en auteur van het boek Waarom we bang zijn, begrijpt wat ik bedoel.
“Het lijkt bijna alsof jij de naïeve bent wanneer je niet ziek wordt van de zorgen. Alsof het je niets kan schelen, zelfs. Terwijl het gewoon jouw manier is om met de problemen in de wereld om te gaan.
“Vertrouwen hebben in de oplossingen die de mens kan bedenken, is een perfect verdedigbare houding. Sterker nog, die hoopvolle blik hebben we juist heel hard nodig als we oplossingen willen vinden. Verlammende angst helpt daar niet bij.”
Maar dat betekent niet dat iemand die al eens piekert over de wereld waarin zijn kinderen opgroeien, verkeerd reageert.
Net zo min betekent mijn keuze om me er niet over op te winden dat ik de situatie niet verontrustend vind. Beide zijn volkomen normale manieren om met de staat van de wereld om te gaan, benadrukt Vervliet.
“Een samenleving zonder angst is een kille samenleving. De ongerustheid die velen voelen, komt voort uit betrokkenheid. Voor wie zich soms dreigt te verliezen in gepieker en naar paniek overhelt, is dat een belangrijk punt om te onthouden: het zegt vooral iets over je waarden.
“Je maakt je zorgen omdat het je iets kan schelen. Dat besef kan al helpen om het gepieker niet te laten ontsporen. Net zoals het besef dat niemand er beter van wordt als jij jezelf gek maakt – jij niet, maar de wereld ook niet.”
Vervliet juicht de manier toe waarop het gezin van Bea is omgegaan met de paniek van hun dochter, net zoals hij de praktische plannen van Audi en Kitty begrijpt.
“Maatregelen nemen om jezelf veiliger te voelen, is een goede manier om je zorgen te verlichten. Net zoals je nieuwsconsumptie beperken. Eén keer per dag het nieuws checken is vaak genoeg; elk uur de liveblogs over Oekraïne op alle nieuwssites lezen, voedt alleen maar je stress.”
Zelf is hij ook niet altijd de grootste zenmeester, geeft hij toe.
“Mijn zoon is tien. Ik betrap mezelf ook weleens op de gedachte dat als er ooit oorlog komt, hij over een aantal jaar misschien onder de wapens geroepen zal worden.
“Dat is een ronduit angstwekkend idee. Maar ik probeer mezelf ook voor te houden: je zorgen maken is van alle tijden. Tien jaar geleden hadden we zorgen over totaal andere dingen. En die hebben we ook overwonnen.”
De hoogleraar psychologie somt op:
- De financiële crisis
- De terreurdreigingen
- Covid-19
- De energiecrisis.
“We hebben dat allemaal op ons bord gekregen, en toch is de wereld blijven draaien. We vergeten dat vaak, maar de samenleving is tot ongelooflijke dingen in staat.
“Natuurlijk zijn de uitdagingen van vandaag gigantisch, maar denk eens een eeuw terug. Wie in 1900 geboren werd, had een grote kans om een hongerdood te sterven. Nog nooit stierven er wereldwijd zo weinig mensen aan honger als vandaag.”
Dat is een punt dat filosoof Ralf Bodelier ook graag maakt. Sterker nog, hij heeft er zijn levenswerk van gemaakt om het doemdenken een halt toe te roepen.
Hij geeft regelmatig lezingen onder de titel ‘Het gaat beter met de wereld dan je denkt’.
“Alles wat in de krant staat, is natuurlijk waar”, begint de Nederlander.
“Er dreigt oorlog, het klimaat is rampzalig, en de situatie in het Midden-Oosten is verschrikkelijk. Ik ben niet uit op het geruststellen van mensen, maar ik wil wel dat ze oog hebben voor het volledige verhaal.
“‘Vandaag zijn er opnieuw 7.000 kinderen níét gestorven, kinderen die kansloos zouden zijn geweest zonder de uitvinding van vaccins.’
“Dat is een bericht dat je nooit in de krant leest. En ik begrijp dat wel. Wanneer dat elke dag gebeurt, is er nooit een moment waarop het plots nieuws wordt. Maar het ís wél de realiteit.”
‘We zijn nog nooit in het Zweedse Sundsvall geweest, maar wat past er beter bij het einde van de wereld dan een plek die klinkt als ‘zondeval’?’
Audi Pauwels
Ook het aantal verkeersdoden, en zelfs het aantal doden door natuurrampen, is de afgelopen decennia drastisch gedaald, merkt Bodelier op.
“Overstromingen, droogte, stormen en hittegolven – dat zijn de vier ruiters van de klimaatapocalyps. Maar honderd jaar geleden stierven wereldwijd elk jaar 450.000 mensen door natuurrampen. Nu zijn dat er slechts enkele tienduizenden.
“Als je dat afzet tegen de enorme groei van de wereldbevolking, zie je hier een spectaculaire daling van liefst 98 procent. Net zoals bij verkeersdoden bewijst dat dat we steeds beter weten om te gaan met de veranderingen in ons klimaat.”
Irrigatie en drainage, sterkere dijken en hogere waterkeringsmuren, robuustere huizen, early warning systems en veel betere vluchtroutes voor mensen in tornadogebieden – het zijn slechts enkele voorbeelden, zegt Bodelier.
“Er wordt vaak heel defaitistisch gedaan over de maatregelen die we ‘slechts’ nemen voor het klimaat. Maar we stellen ook steeds hogere normen, en dat moeten we er dan wel bij vertellen.
“De CO2-uitstoot per persoon in heel Europa is meer dan gehalveerd. Men verwacht dat de totale uitstoot wereldwijd binnenkort ook zal beginnen dalen. Is die nog steeds veel te hoog? Absoluut. Maar er is wél vooruitgang. Stapje voor stapje. En eerlijk, als het snel zou gaan, zou dat een godswonder zijn.”
Hoofdschuddend
Dus goed, wat moeten we nu vinden van de staat van de wereld? En bovenal: hoe moeten we ermee omgaan?
Misschien moeten we vooral beseffen dat het ene het andere niet uitsluit. Dat is in elk geval de stelling van de befaamde econoom en filosoof Max Roser.
Op zijn platform Our World in Data schreef hij een tijd geleden een bijdrage met de titel:
De wereld is er rampzalig aan toe. De wereld is er veel beter aan toe. De wereld zou zoveel beter kunnen zijn. Alle drie deze beweringen zijn waar.
Als we alleen de problemen zien, zegt Roser, verliezen we de hoop dat het in de toekomst beter kan worden. Als we daarentegen alleen focussen op de vooruitgang die we boeken, lopen we het risico zelfgenoegzaam te worden en de werkelijke problemen over het hoofd te zien.
In beide gevallen is het resultaat dat we niets meer doen. Wat uiteraard dramatisch zou zijn.
‘Als we willen dat meer mensen hun energie en geld investeren in het verbeteren van de wereld, moeten we vooral blijven verkondigen dat het mogelijk is om van de wereld een betere plek te maken’, schrijft Roser.
Het is met andere woorden dus vooral een kwestie van het totale plaatje te willen blijven zien.
Deze week moest ik weer aan de verkoopster en het kerstornamentje denken. Voor het eerst in minstens twee jaar had ik cash nodig.
Bij het afhalen nam ik wel het geld uit de automaat, maar – stom genoeg – niet mijn bankkaart. Geen probleem, denk je dan, ik heb nog steeds mijn kredietkaart, Payconiq en, voor een keer, zelfs wat contanten.
Totdat de man achter de balie in het zwembad, de kok in het bedrijfsrestaurant en zelfs de bakker hoofdschuddend van nee knikken: alleen met bankkaart graag. Sta je dan.
Mocht ik in tekenen van het universum geloven, dan zou ik bijna denken dat het me iets duidelijk probeert te maken.
* Bea is een schuilnaam.
Lees ook
Klik op de hyperlink en lees meer berichten
Bron: De Morgen