Beste toeschouwers,

Binnen enkele dagen trekken we naar de stembus. Verkiezingen zijn een belangrijk moment in de democratie. Burgers hebben helaas steeds vaker de indruk dat hun stem er niet of nauwelijks toe doet.

De kloof tussen burger en politiek wordt groter. Aan dat defaitisme mogen we echter niet toegeven. Verkiezingen doen er wel degelijk toe en iedere stem telt.

De discussie over de plek van kunst en cultuur speelt een belangrijke rol in deze  verkiezingen. En terecht. Er staat veel op het spel. 

De politieke discussie gaat uiteraard vooral over de gesubsidieerde cultuur. Hoeveel belastinggeld gaat er naartoe?

Maar daaraan gaat een andere, meer essentiële vraag vooraf: geld voor welke cultuur? 

Of zoals cultuursocioloog Pascal Gielen vroeg tijdens het verkiezingsdebat dat we vorige week samen met ARIA (Antwerp Research Institute of the Arts) organiseerden:

“Welke en wiens cultuur willen we nog laten bloeien en groeien? Inclusief of exclusief?

“Alleen voor wit, of ook voor kleur?

“Alleen voor de betere middenklasse of toch voor iedereen?

“Alleen voor creatieve ondernemers die netjes in de pas lopen, of toch ook nog voor kunstenaars die kritisch, soms gewoonweg irritant en onvoorspelbaar ambetant zijn?”

Wij hebben onze keuze gemaakt. 

Voor ons is het theater een ruimte van verbeelding, van empathie, van kritische ingesteldheid, van feest, van verdieping, van ontspanning, van inzicht, van beroezing, van verwondering, van ontmoeting, van geraakt worden, van tolerantie, van discussie, van inclusiviteit en participatie,…

Met andere woorden van al die waarden die een samenleving nodig heeft om ook echt samen te leven, waarden die een samenleving nodig heeft om met haar vele verschillen om te gaan. 

Als openbaar medium heeft theater altijd een belangrijke sociale rol gehad. 

Het is geen toeval dat de Griekse tragedie – die we algemeen beschouwen als de bron van het westerse theater – zich ontwikkelde op een ogenblik dat in Athene geëxperimenteerd werd met democratie en rechtspraak. 

De stukken van de Aeschylus, Sophocles en Euripides dragen daar duidelijke sporen van. 

Een mooi voorbeeld is een scène uit Antigone waarin Kreon en zijn zoon Haimon in een discussie over het lot van Antigone precies evenveel ruimte krijgen om hun standpunt te verdedigen. 

Het is een principe dat nog steeds geldt in onze politieke, juridische en mediatieke cultuur: alle partijen krijgen de kans om hun mening kenbaar te maken. Dat is het kloppende hart van de democratie en de openbaarheid. 

Theater, parlement en rechtszaal zijn drie belangrijke publieke ruimten waarin een samenleving nadenkt en uitspraken doet over de verschillen waaruit ze is opgebouwd. 

In het parlement wordt onderhandeld over de organisatie van het samenleven, in de rechtszaal wordt geoordeeld over het naleven van de regels van die organisatie, en in het theater wordt het mogelijke samenleven verbeeld. 

Die verbeelding staat soms haaks op de werkelijkheid die er al is. 

Dat is waar het in de kunsten om gaat: mogelijkheden tonen, alternatieven suggereren, nuanceringen aanbrengen, dromen toelaten.  

“Cultuur brengt zuurstof. Kunst brengt kleur, of als je wilt: vijftig tinten grijs. Een oneindig palet tussen zwart en wit. Een horizon schetsen, een weg schilderen en geluk uitzingen. Licht in dit tijdperk van de wanhoop laten schijnen. Terug schoonheid  brengen. Jongeren hebben dat broodnodig. Het is levensnoodzakelijk. Alternatieve wegen aanwijzen, uitwegen bieden.”

Die wijze woorden van Pascal Gielen willen we u meegeven op weg naar het stemhokje. 

Toneelhuis