Met N-VA, cd&v en Vooruit is er in Vlaanderen maar één realistische piste mogelijk om een nieuwe regering te vormen. Maar nieuwkomer Vooruit wil een trendbreuk na de ‘asociale Jambon I’.
Wat zijn de belangrijkste strijdpunten voor Vooruit en hoe groot zijn de verschillen met N-VA en cd&v?
Jan Debackere en Ann De Boeck
‘We willen niet gewoon depanneren, maar een socialer beleid afdwingen.’
Vooruit
Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken mocht dinsdagnamiddag dan wel als eerste op de koffie bij informateur Bart De Wever (N-VA), meer dan een pro-formabezoekje was het niet.
Alle ogen voor een nieuwe Vlaamse regering zijn gericht op Vooruit en cd&v, die daarna op het Martelarenplein passeerden.
“We moeten er niet flauw over doen, er zijn heel weinig andere alternatieven dan de raketcoalitie”, gaf ook cd&v-voorzitter Sammy Mahdi aan.
Een Vlaamse regering met N-VA, cd&v en Vooruit mag dan de enige werkbare coalitie zijn, bij Vooruit is men op zijn hoede. De partij vond de vorige regering, met Open Vld in hun plek, te hard en te asociaal.
“Iedereen zegt nu wel dat Vivaldi is afgestraft, maar ook de drie Vlaamse regeringspartijen hebben zondag verloren”, luidt het binnen de partij.
“Dat is een duidelijk signaal. We willen dus niet gewoon depanneren, maar een socialer beleid afdwingen. Die trendbreuk is belangrijk.”
De partij verwacht dat N-VA en cd&v bereid zijn om “een ander project” uit te werken.
Versta: frisser, positiever, socialer.
Een partijtopper: “Zij weten zelf ook wel dat ze kiezers zijn kwijtgeraakt aan Vlaams Belang omdat ze zich in de steek gelaten voelen.”
Die strijdvaardigheid is niet onlogisch. De Vlaamse socialisten weten donders goed dat ze onmisbaar zijn: zonder hen moet De Wever Open Vld én Groen erbij nemen.
Tegelijkertijd vindt N-VA in hen een hervormingsgezinde partner om komaf te maken met een aantal historische verworvenheden van de christelijke zuil – voor zover cd&v dat toelaat.
“We denken dat er een huwelijk te maken valt tussen die hervormingsdrang en de terugkeer van de sociale reflex”, klinkt het binnen de partij.
Gratis maaltijden
De prioriteiten van Vooruit zijn duidelijk.
De partij voerde campagne op twee belangrijke thema’s: onderwijs en zorg.
Op onderwijsvlak schoof Vooruit één breekpunt naar voren: gratis warme maaltijden in de kleuterklas en op de lagere school.
De maatregel, die volgens de partij 260 miljoen euro kost, moet kinderen helpen die met honger op school zitten.
De twee potentiële coalitiepartners waren er als de kippen bij om het idee weg te lachen.
“Een leerkracht wordt niet betaald om balletjes in tomatensaus op te scheppen”, sneerde cd&v-voorzitter Sammy Mahdi.
Bart De Wever noemde dat “het domste wat je kan doen”.
De drie partijen vinden elkaar wel in de focus op leerkrachten – sterkere opleidingen, minder planlast – maar andere voorstellen van Vooruit liggen vooral moeilijk bij cd&v.
Om geld te vinden en het probleem van het lerarentekort op te lossen kijkt Vooruit naar te kleine klassen en richtingen.
“Het is niet logisch als er in dezelfde gemeente drie dergelijke klassen bestaan. Voeg ze samen”, zei Melissa Depraetere daarover in deze krant.
Daarmee wil de partij ingrijpen op de almacht van de onderwijskoepels.
N-VA heeft daar weinig bezwaar tegen – minister van Onderwijs Ben Weyts voerde al menig oorlogje uit met de koepels – maar cd&v huivert van een ‘staatspedagogie’.
Als het aan Vooruit ligt, komt er in de nieuwe regering zelfs een minister van het Kind. Onderwijs kan volgens de partij niet losgekoppeld worden van de eerste levensjaren.
Enter: kinderopvang.
Na de crises van de voorbije jaren heeft de Vlaamse regering al extra geïnvesteerd en nu zijn ook alle partijen het erover eens dat er nog meer moet worden gedaan om de kwaliteit te verhogen en tot minder kinderen per begeleider te komen.
Minder evident wordt welzijn. Zowel Vooruit als N-VA vindt de wachtlijsten een doorn in het oog.
Beide partijen hekelden de afgelopen maanden de twintig jaar stilstand op dat domein en de macht van de cd&v-zuil.
Beide gaven aan niet nogmaals een cd&v-minister op die positie te willen.
Maar evengoed staan N-VA en Vooruit tegenover elkaar als het over de financiële kant gaat: N-VA zegt niet te willen besparen in de gezondheidszorg, maar het wegwerken van de wachtlijsten kan bijvoorbeeld ook niet als dat het begrotingstekort vergroot. Vooruit en cd&v pleiten wel voor extra geld.
In het openbaar vervoer willen de socialisten grote schoonmaak houden.
De centrumrechtse partijen hebben de afgelopen jaren meer dan 3.000 bushaltes geschrapt, waardoor grote delen van Vlaanderen zonder vaste busverbinding kwamen te zitten.
De bedoeling was dat de Vlaming vlot zou wisselen tussen de step, de deelauto en de flexbus. Maar door een gebrek aan middelen en deftige overstappunten bleef de reiziger in de kou staan.
“Die hervorming is een regelrechte ramp”, zegt Joris Vandenbroucke, mobiliteitsspecialist van Vooruit.
“Op zich vinden we het achterliggende principe, dat je geen lege bussen moet laten rondrijden, uiteraard oké. Maar het kan toch niet dat een groot crematorium, een campus of zelfs een belangrijk stadsdeel geen bushalte meer heeft? Er moeten gewoon veel meer middelen naar openbaar vervoer stromen.”
Ook cd&v wil komaf maken met de witte plekken in Vlaanderen, N-VA sprak zich niet uit over de mislukte hervorming.
Vooruit kan het dus hard spelen en zegt van de inhoud te vertrekken bij de onderhandelingen.
Al zou een nieuw gezicht ook duidelijk maken dat de nieuwe Vlaamse regering geen business as usual is, liet Conner Rousseau verstaan in Het Nieuwsblad.
“Het mag geen Jambon II zijn, en liefst ook niet met Jan Jambon zelf.”
Lees ook
Bron: De Morgen