Petra De Sutter (61) herademt na een intensieve campagne waarin ze zelf een onderwerp werd én Groen bijna eigenhandig boven de kiesdrempel wist te houden. In Het conclaaf leerde Vlaanderen haar kennen als een vredesduif in een kooi vol geagiteerde haantjes. Haar partij kreeg rake klappen, maar de groene vicepremier haalde meer voorkeurstemmen dan Alexander De Croo.
‘Ik ben strijdvaardiger en kwader dan ooit.’
Raf Liekens – De Morgen/Humo
Na de verkiezingsnederlaag hoopte Groen de bladzijde snel om te draaien en zich te focussen op de gemeenteraadsverkiezingen. Maar door een kritisch interview van Vlaams Parlementslid Celia Groothedde rommelt het in de partij.
In De Morgen maakte ze de Groen-campagne met de grond gelijk: Mensen hebben het door als je waspoederslogans en holle praat verkoopt.
Groothedde vindt ook dat Jeremie Vaneeckhout en Nadia Naji zich beter niet meer verkiesbaar stellen als covoorzitters. Hebt u zich in uw koffie verslikt toen u dat las?
Petra De Sutter: “Ja, hoewel Celia die kritiek ook al had geuit op het partijbureau. Ik kan het goed met haar vinden, en het is waardevol dat ze de partij nu uitdaagt.
“Over de inhoud en de boegbeelden van de campagne is maandenlang nagedacht: Celia vond de aanpak niet de juiste, maar een meerderheid in de partij dacht er anders over. Dat is basisdemocratie.
“Van mij hoeven Jeremie en Nadia niet op te stappen. We zitten weer op ons historisch gemiddelde van 7 à 8 procent. Dat moet beter, maar we zijn niet afgestraft zoals Ecolo of Open Vld. Daar hebben de voorzitters hun ontslag ingediend.
“Bij Open Vld gaan ze nu twee maanden kibbelen en met zichzelf bezig zijn, terwijl de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur staan.
“Cd&v heeft net als wij 2 à 3 procent verloren en zit op een historisch minimum. Toch gedraagt die partij zich als winnaar en voelt Sammy Mahdi zich gesterkt als voorzitter.
“Dan zie ik niet in waarom Jeremie en Nadia hun termijn niet tot 2025 kunnen volmaken.”
Groothedde vindt dat de partij doet alsof er geen vuiltje aan de lucht is, en dat ‘interne kritiek in de kiem wordt gesmoord’.
De Sutter: “Nee nee, er zijn evaluaties bezig op alle niveaus. Over twee à drie weken zullen we de nodige conclusies trekken. En als de meerderheid vindt dat er onmiddellijk nieuwe voorzitters nodig zijn, zal het zo zijn.”
Heeft Groen fouten gemaakt?
De Sutter: “Ongetwijfeld. Maar daarover zal ik intern mijn mening geven.”
Jeremie Vaneeckhout die met een bijl een valse Mona Lisa aan stukken hakt?
De Sutter: “Dat was niet goed, en dat zegt hij zelf ook. De link met omgehakte bossen was niet duidelijk. Maar Jeremie blijft wel een politiek talent met het hart op de juiste plaats.”
Er werd ook gelachen met zijn triomfantelijke speech op verkiezingsavond. Na de 1-0-nederlaag van de Rode Duivels tegen Slowakije klonk het op X: ‘Volgens Jeremie hebben we tóch gewonnen.’
De Sutter: “Je moet begrip hebben voor de context. Wij zagen de bui al een tijdje hangen: vier dagen voor de verkiezingen zette een peiling ons op 6,1 procent.
“Alle commentatoren schreven ons de grond in, het scenario van 2003 zou zich herhalen en we zouden de kiesdrempel zelfs niet halen.
“Uiteindelijk werd het 7,5 procent in de Kamer en 7,3 procent Vlaams. In Oost-Vlaanderen heb ik zelfs 10 procent gescoord. In Limburg hebben we onze zetels verloren, in Brussel zijn we vooruitgegaan.
“Dan voel je teleurstelling, maar ook opluchting, omdat je hebt standgehouden.”
Vaneeckhout zei in februari: ‘Over tien jaar zal iedereen zeggen dat Tinne Van der Straeten de beste energieminister van de voorbije vijftig jaar is geweest.’ Waarom hebben jullie haar dan niet uitgespeeld in de campagne?
De Sutter: “Een halfjaar geleden hebben we beslist dat de twee voorzitters en ik de boegbeelden zouden zijn. Het is nooit de bedoeling geweest dat Tinne nationale tv-debatten zou doen. Ze heeft zich vooral in Brussel in de strijd gegooid, en daarvoor is ze ook beloond.
“Als energie hét verkiezingsthema was geworden, zouden we haar meer naar voren hebben geschoven. Nu ging het vooral over koopkracht, migratie en gender. Dat past meer bij mijn profiel.”
Niet persoonlijk
Plakt het emotionele genderdebat nog aan uw ribben?
De Sutter: “Ja, dat heeft erin gehakt. Toen Tom Van Grieken in Het conclaaf de eerste keer zei dat er enkel mannen en vrouwen bestaan, was ik te verbijsterd om te reageren.
“Hij vindt gender een verzinsel, wat wordt tegengesproken door vijftig jaar wetenschap en geneeskunde. In een later interview zei hij zelfs dat ik voor hem gewoon een man ben.”
Hoe komt zoiets aan?
De Sutter: “Ik heb dat soort bagger al duizend keer gelezen. Maar dat een partijvoorzitter zoiets zegt, is choquerend.
“Op zijn verkiezingscongres heeft Vlaams Belang de oorlog verklaard aan woke. Plots waren niet alleen moslims en Walen de vijand, maar ook mensen zoals ik.
“In Het conclaaf zei Van Grieken dat homomannen geen kinderen mogen krijgen, en dat het huwelijk enkel voor man en vrouw is bedoeld.
“Vlaams Belang wil vrouwen ook financieel stimuleren om vóór hun 30ste kinderen te krijgen, om Vlaanderen ‘dominant blank’ te houden en een dam op te werpen tegen migratie vanuit Afrika.
“Ik dacht dat we zulke extreemrechtse denkbeelden tachtig jaar geleden al hadden afgeschud?!”
Van Grieken zei in De afspraak dat hij te eerlijk was geweest.
De Sutter: “De maskers zijn afgevallen. Vlaams Belang praat er niet graag over, maar zodra ze aan de macht komen, schaffen ze het homohuwelijk en het recht op abortus af.
“Die partij sluit zich aan bij een wereldwijde oerconservatieve beweging die strijdt tegen zogeheten genderextremisme en gay nationalism.
“Die beweging wordt aangestuurd vanuit Rusland en vindt steun bij Amerikaanse evangelisten, vrome moslims, het Vaticaan en extreemrechts in Europa.
“Gelijke rechten voor vrouwen vinden ze nonsens, homoseksualiteit is des duivels. Dat wordt een culturele breuklijn in Europa. Dat het hier bij ons ooit nog een thema zou worden, had ik nooit verwacht.”
U werd zelfs boos als het woord ‘trans’ werd gebruikt om u te omschrijven.
De Sutter: “Ik vond dat geen issue meer. Maar plots werd mijn identiteit brutaal aangevallen door een politieke partij.
“Ik móést wel reageren, zeker voor de grote groep mensen die doodongerust zijn geworden.”
Van Grieken beweert dat hij nooit de bedoeling had om u persoonlijk aan te vallen: ‘Dat ligt niet in mijn aard.’
De Sutter: “Stel dat u zwart bent, en ik roep: ‘Er lopen hier te veel zwarten rond!’ Is dat dan niet persoonlijk?
“In Eerste keus zei Van Grieken tegen Bee, een 16-jarige trans jongen, dat hij er maar tegen moet kunnen als ze hem uitlachen.
“Daarna heeft Dries Van Langenhove – die nog altijd door Van Grieken wordt verdedigd – zijn trollenleger opgejut om Bee online te belagen, waardoor die zijn sociale media moest afschermen. (Sarcastisch)
“Maar het is niet persoonlijk, hoor.”
Klopt het dat Van Grieken u zijn excuses heeft aangeboden?
De Sutter (knikt): “Ik heb niet eens gereageerd. Ik ken de truken van Vlaams Belang intussen wel: ze zoeken de bruine randen op, en als er commotie ontstaat, proberen ze te ontkennen.
“Lukt dat niet, dan zeggen ze dat het allemaal niet zo bedoeld was, of dat dat éne zinnetje misschien ongepast was. Maar intussen hebben ze het wel gezegd.
“Van Grieken slaagt er zelfs niet in om de Russische en Chinese hand-en-spandiensten van zijn partijgenoten te veroordelen.”
In Eerste keus moest Conner Rousseau zich verweren tegen een moslimjongen die het schandalig vond dat zijn 4-jarig zusje in de kleuterklas de boodschap kreeg dat meisjes ook meisjes mogen kussen. Wat zou u hebben geantwoord?
De Sutter: “Conner deed dat goed. Over gender moet je pas in de puberteit voorlichting geven. Maar je mag aan kleuters toch uitleggen dat het normaal is dat sommige kindjes twee mama’s of twee papa’s hebben? Al was het maar om te vermijden dat die kindjes gepest worden.
“Vlaams Belang beweert dat meer kinderen daardoor gay zullen worden. Ze stellen het voor als een frivole levensstijl waar je voor kíést. Wat een onzin. Homoseksualiteit is een geaardheid, geen keuze.
“Dertig jaar geleden, toen ik nog als fertiliteitsarts werkte, werden er al vragen gesteld over kinderen van homokoppels: ‘Ontwikkelen die zich wel normaal?’
“Toen al toonden studies aan dat hun seksuele oriëntatie totaal niet werd beïnvloed. Kinderen met twee mama’s deden het psychologisch zelfs beter dan die van heterokoppels, omdat lesbische ouders vaak beter hadden nagedacht over hun kinderwens.
“Daaruit gaan we toch ook niet besluiten dat heterokoppels maar beter geen kinderen krijgen?”
Hebt u het gevoel dat de gemiddelde Vlaming meer begrip heeft gekregen voor genderidentiteit?
De Sutter: “Tijdens mijn huisbezoeken heeft niemand mij daarover aangesproken. Het ging over klimaat, koopkracht, zorg, openbaar vervoer. Over Het conclaaf hoorde ik vaak: ‘Goed gedaan, tussen al die ruziemakers.’”
U gelooft niet dat het genderthema Vlaams Belang parten heeft gespeeld?
De Sutter: “Wellicht zijn daardoor zwevende kiezers van Vlaams Belang naar de N-VA gegaan. De Wever mag mij weleens een doos pralines geven (lacht).”
Vindt u Van Grieken een slechte mens?
De Sutter: “Oei! Euh, ik wil geen moreel oordeel vellen. (Denkt na) Ik vraag me wel af: wat hebben die kerels meegemaakt om zó haatdragend te zijn geworden tegenover iedereen die anders is? Welke trauma’s hebben ze opgelopen? Of wie heeft hen misleid?”
Zelfs toen het persoonlijk werd, bleef u altijd kalm in de debatten.
De Sutter: “Ik ben getraind om mijn emoties te controleren. Meditatie helpt daarbij.
“Ik probeer emoties te observeren als voorbijrijdende treinen. De meeste mensen springen op die trein en laten zich erdoor meeslepen. Zo kun je overmand raken door woede, en dan begin je uit onmacht of frustratie te roepen.
“Ik probeer mijn woede te kanaliseren naar iets anders.”
Onder het Humo-artikel over uw aanvaring met Van Grieken in Het conclaaf zijn online walgelijke reacties verschenen. Voor die mensen bent u een freak. Raakt dat u nog?
De Sutter: “Dat is al m’n hele leven zo. Vóór mijn coming-out voelde ik me een freak, erna vonden ánderen me een freak.
“Als je niet in het juiste lichaam wordt geboren, is dat blijkbaar de prijs die je moet betalen.
“In mijn omgeving is het al lang geen onderwerp meer, in de media blijkbaar wel. Gelukkig heb ik een dik vel en lees ik de ranzigheden niet meer.
“Mijn echtgenote pijnigt zichzelf weleens door op X te surfen. Dan moet ze zich bedwingen om niet te reageren, en dat raakt mij ook, vooral als ik denk aan alle lotgenoten die de lijdensweg nog moeten doormaken – en die het misschien niet zullen overleven.
“De zelfmoordcijfers bij trans mensen liggen erg hoog. Iedereen in de lgbtq-gemeenschap heeft ouders, broers en zussen: alles samen is dat een grote groep in de samenleving.
“Ik wil die mensen verdedigen tegen de golf van politiek georkestreerde haat.
“Eerst was ik van plan om na de verkiezingen te zeggen: ‘Dit was het, ik heb alles gegeven, nu mogen anderen het overnemen.’”
Wat? Dacht u aan stoppen?
De Sutter: “Ik ben al 61, hè. Misschien is het dan wel goed geweest, dacht ik. Maar dat is van de baan, ik ga geen anonieme backbencher worden. Ik ben strijdvaardiger en kwader dan ooit, en ik wil doorgaan tot mijn laatste dag om onze verworven rechten te verdedigen.”
Wordt u partijvoorzitter of Kamerfractieleider?
De Sutter (lacht): “Het voorzitterschap is voorlopig niet aan de orde. We moeten mijn rol in de partij nog bespreken.”
Queen P
Bart De Wever was de morele winnaar van de verkiezingen. Hij lijkt op weg om premier te worden. Wat hebt u in Het conclaaf over hem geleerd?
De Sutter: “Dat hij geweldig kan schaken!
“Op de laatste avond zei de crew dat De Wever graag een matchke tegen mij wilde spelen. Ik ging naar beneden en vroeg: ‘Jij wilt nog schaken?’
“Hij keek verbaasd. ‘Ik had gehoord dat jíj wilde schaken!’ (lacht) De makers hadden ons goed liggen. Het was interessant om zijn strategie te doorgronden.
“In de debatten waren we het zelden eens, maar er is wel een persoonlijke waardering tussen ons gegroeid.”
Werd er veel geënsceneerd in dat kasteel?
De Sutter: “Eigenlijk was het allemaal fake. Ik had gehoopt dat we buiten de debatten normaal met elkaar konden omgaan, maar de microfoons en camera’s bleven draaien.
“Zelfs als we rustig koffie zaten te drinken, bleven de meeste collega’s proberen om oneliners te scoren. Maar een politicus hoeft toch geen realityster te zijn?
“Het was de eerste keer dat de verkiezingscampagne zo werd overheerst door politiek entertainment:
- De verkiezingstafel
- De leugendetector bij Qmusic
- Tribunes vol supporters bij debatten…
“Dat spreekt misschien een breder publiek aan, maar ik betwijfel of dat spektakel onze democratie ten goede komt.
“Ook de nadruk op een paar kopstukken is ongezond. In een filmpje noemde een meisje mij ‘de Beyoncé van de politiek’. Queen P! (lacht)
“Ook op straat merk ik soms nieuwe vormen van idolatrie. En bij Rousseau of De Wever is het wellicht nog erger.
“Voor onze partij is dat heel ongewoon, wij hebben de inhoud altijd boven de kopstukken gesteld. Maar je kunt niet meer zonder een populair boegbeeld.”
Hoelang kan uw type politicus nog populair blijven in tijden van polarisering en opruiende TikTok-filmpjes?
De Sutter: “Ik geloof niet dat ernstige politici snel uit de mode zullen raken. Mensen snakken naar bestuurders die niet meedoen aan het gekibbel à la Bouchez.
“Tinne en ik werden voortdurend belaagd door hem en door de N-VA, Elke Van den Brandt was in Brussel de kop van Jut wegens het circulatieplan dat ze heeft ingevoerd (Good Move, red.).
“Maar we zijn altijd consequent gebleven. We draaien niet mee met de wind, we verschuilen ons niet achter ‘een gebrek aan draagvlak’.”
Waarom heeft Groen de verkiezingen dan verloren?
De Sutter: “Omdat klimaat en natuur geen thema waren in de campagne.”
Had Groen daar dan niet voor moeten zorgen?
De Sutter: “U weet toch wie de thema’s bepaalt? De media.
“Het genderthema is op de agenda gekomen nadat Eric Goens Van Grieken uit zijn kot had gelokt. Die externe omstandigheden bepalen heel veel.
“Het is geen toeval dat Groen zijn beste verkiezingsuitslagen heeft gehaald na de dioxinecrisis en de klimaatmarsen.
“Als er een kerncentrale was ontploft, hadden we beter gescoord. Sorry, slecht voorbeeld.
“Maar nu wilden kranten, moderatoren en tv-presentatoren gewoon niks weten van klimaat: ‘De mensen zijn er niet mee bezig.’
“Kom eens buiten, denk ik dan. Mensen klagen al een halfjaar over de extreme regenval. Hoeveel overstromingen hebben we nu al gehad? De boeren kunnen niet uitrijden, de patatten zitten te rotten in de grond. In Griekenland en Turkije dienen de eerste bosbranden zich aan.”
Klimaatbeleid lijkt minder populair dan vijf jaar geleden.
De Sutter: “De centrumpartijen hebben hun kar gekeerd. Premier De Croo pleitte plots voor een pauzeknop en vindt nu dat de boeren betogingen hem gelijk hebben gegeven.
“Dat is de wereld op z’n kop. Als leider moet je draagvlak creëren in plaats van het zelf onderuit te halen.
“Volgens het Europees klimaatrapport heeft Europa vorig jaar 13,4 miljard euro economisch verlies geleden door bosbranden, stormen en overstromingen. Die kosten zullen elk jaar verder stijgen.
“Toch blijven centrumpolitici de mensen wijsmaken dat klimaatbeleid te duur is en dat natuurherstel ten koste gaat van industrie en landbouw. Dat discours is onwetenschappelijk.
“Elke euro die je nu uitgeeft aan klimaat- en natuurbeleid staat gelijk aan tientallen euro’s die je straks níét moet uitgeven om schade te herstellen.”
Zijn er te veel lafaards in de politiek?
De Sutter: “U zegt het scherp, maar eigenlijk komt het daarop neer.
“Ilja Leonard Pfeijffer noemt dat de ochlocratie: een dictatuur van de publieke opinie waarin politici geen leiding meer durven te geven en het volk achternalopen om populair te blijven.
“Na een tijd verlangt dat volk naar een sterke leider die orde op zaken stelt. Op de historische lijn tussen democratie en dictatuur zitten we nu in zo’n ochlocratie, die wordt gedomineerd door populisten en uiteindelijk zal uitmonden in een nieuwe tirannie.
“Kijk naar Erdogan, Poetin, Orbán, Trump: het is volop bezig.”
De groenen hebben in heel Europa verloren. Kunnen we een kruis maken over de Green Deal?
De Sutter: “Hopelijk niet. De klassieke meerderheid van christendemocraten, socialisten en liberalen heeft stemmen verloren aan extreemrechts.
“Als ze een stabiele meerderheid willen, moeten ze steun zoeken bij ons – maar wij zullen niet aanvaarden dat de Green Deal op de schop gaat.
“Vorige week is de natuurherstelwet definitief gestemd, dankzij een moedige groene Oostenrijkse minister die tegen haar eigen regering inging. Dat kost haar misschien de kop, maar 82 procent van de Oostenrijkers was wel vóór die wet.
“Ook tal van grote Europese bedrijven hebben zich erachter geschaard, omdat hun productieprocessen anders in gevaar komen. Die wet moet alle beschermde natuurgebieden in Europa herstellen.
“Als de EU dat nalaat, hebben we één zekerheid: een economische krimp door de immense schade die extreem weer, natuurrampen en mislukte oogsten zullen aanrichten.
“Het is ongelofelijk dat de meeste bedrijfsleiders dat beseffen, terwijl de politici die hen vertegenwoordigen dat niet willen horen.”
Het verwijt van andere partijen luidt dat jullie te snel willen gaan en zo iedereen wegjagen. Moet klimaatbeleid niet haalbaar en betaalbaar zijn?
De Sutter: “Dat is de ochlocratie in werking. ‘We weten wat nodig is, maar we doen het met muizenstapjes, anders worden de mensen kwaad.’
“Uiteraard moet je opletten voor opstanden van de gele hesjes, maar mensen worden vooral kwaad als de overheid zegt: ‘Trek uw plan, betaal die verplichte renovatie zelf.’
“Of als ze premies van 5.000 euro geeft aan mensen die 40.000 euro kunnen betalen voor een auto.
“Onze slogan was niet toevallig ‘Eerlijk klimaatbeleid dat iedereen meeneemt’.”
Veel mensen zien het nog altijd niet zitten om elektrisch te rijden. Zal het Europese verbod op de verkoop van brandstofwagens vanaf 2035 standhouden?
De Sutter: “De autolobby is erin geslaagd een uitzondering te verkrijgen voor synthetische brandstoffen. Maar als we tegen 2050 CO2-neutraal willen worden, zijn er geen duizend manieren.
“Elektrisch rijden staat stilaan op punt. De overheid moet ervoor zorgen dat mensen dat comfortabel kunnen doen, met voldoende infrastructuur.
“Het aantal laadpalen neemt spectaculair toe, en dankzij de vergroening van de salariswagens zullen er de komende jaren veel goedkope elektrische auto’s op de tweedehandsmarkt komen.
“Er is geen weg terug. We gaan toch niet fossiel blíjven rijden?”
Bommen en granaten
Sammy Mahdi verwijt uw partij dat ze het bedje spreidt voor extreemrechts. Na de overwinning van Geert Wilders in Nederland had hij graag een strenger migratiebeleid gevoerd, omdat het gros van de bevolking daar al jaren om schreeuwt.
De Sutter: “Wij hebben het aanklampende terugkeerbeleid van Nicole de Moor (cd&v) mee goedgekeurd. Die verstrengingen waren lastig voor ons, maar ze zijn nog altijd veel beter dan het 70-puntenplan van Vlaams Belang.”
Jullie hebben het terugkeerbeleid bemoeilijkt met een veto tegen woonstbetredingen en een verbod om gezinnen met kinderen in een gesloten centrum onder te brengen.
De Sutter: “U weet toch wat woonstbetredingen zijn? Als u thuis voor een sans-papiers zorgt, kan de politie bij u binnenvallen om die persoon mee te nemen en te deporteren. Dat zijn praktijken uit een duister verleden.”
De Moor betwist dat. In Humo noemde ze woonstbetredingen de allerlaatste toevlucht als eerdere politie-interventies niets hebben uitgehaald.
De Sutter: “Maar er is géén rechterlijk bevel nodig. Dat kan toch niet in een rechtsstaat?
“Ik wil niet dat de politie zomaar haar gang kan gaan. Daarvoor ken ik mijn geschiedenis te goed. Het is niet strafbaar om ergens illegaal te verblijven, hè.”
Slechts één op de vijf uitgeprocedeerde asielzoekers keert terug. Zegt u nu dat we de rest met rust moeten laten?
De Sutter: “Nee. Het aanklampend terugkeerbeleid omvat ook de verplichting om mee te werken aan een terugkeer. Maar als de herkomstlanden hun onderdanen niet willen terugnemen, zit je vast. (Fel)
“Het migratiedebat is compleet verziekt door Vlaams Belang. Ze hebben een hysterie gecreëerd, waardoor mensen denken dat we overspoeld worden. Ze zien spoken!
“Vlaams Belang scoort het best in dorpen met één of twee migranten. In superdiverse steden boert ze achteruit.”
In programma’s zoals Niveau 4 zien we toch wat te veel illegale migratie kan aanrichten in een stad? Tal van sans-papiers werken voor criminele bendes om te kunnen overleven.
De Sutter: “Gaan we nu alle sans-papiers criminaliseren?”
Uiteraard niet. Maar de getuigenissen van Brusselse agenten die drugsbendes bestrijden, spreken boekdelen. Het aantal arrestanten zonder papieren is gigantisch.
De Sutter: “Die drugscriminelen komen uit Marseille of Albanië, en ze zetten inderdaad kwetsbare mensen in om het vuile werk op te knappen. Dat mogen we niet tolereren. Maar in Antwerpen zijn het vooral Hollanders die met granaten gooien.
“We mogen het debat over migratie niet vermengen met criminaliteit. Vlaams Belang zegt altijd dat onze gevangenissen vol met illegale criminelen zitten, maar…”
Ze zijn met 3.600 op een totaal van 12.000.
De Sutter: “Dan moet je met de herkomstlanden onderhandelen zodat je hen kunt terugsturen. Met Marokko hebben we nu zo’n akkoord, de uitwijzingscijfers zijn de laatste maanden fors gestegen.”
In uw verkiezingsprogramma stond dat politiemensen die iemands identiteit controleren dat schriftelijk moeten verantwoorden. ‘Een wereldvreemd voorstel dat het werk nog moeilijker maakt en voor mínder blauw op straat zal zorgen’, klinkt het bij politieagenten.
De Sutter: “Ze hoeven geen dossiers van tien pagina’s te schrijven, hè. Dat voorstel dient om etnische profilering te bestrijden.
“7 procent van de witte mensen in een grootstad krijgt te maken met identiteitscontroles. Mensen van kleur: 14 procent. Dat is puur racisme.”
Ik ben daarnet in het Noordstation langs crack rokende sans-papiers en dealers op steps gewandeld. Als de politie daar een grote actie doet, mag ze toch focussen op die kerels? Of moet ze ook de pendelaars controleren, enkel om niet van racisme beschuldigd te worden?
De Sutter: “In Schotland moeten politiemensen identiteitscontroles motiveren. Daardoor zijn er minder controles, maar ze gebeuren wel efficiënter: de politie baseert zich op risicogedrag, niet op huidskleur.
“Ik wil dat politieagenten even nadenken voor ze iemands pas vragen. En als je witte pendelaars niet controleert, moet je ook Marokkaanse pendelaars met een aktetas laten passeren.”
Feestje bouwen
Hoe kijkt u naar de regeringsvorming?
De Sutter: “Vooruit zit in een hachelijke positie, tegenover vier centrumrechtse partijen. De N-VA en de MR willen keihard besparen in de sociale zekerheid zonder iets extra te vragen van de rijken. Dat staat haaks op het programma van Vooruit.”
België zit sinds vorige week op het Europese strafbankje wegens onze slechte begroting. De volgende regering moet dringend hervormen en besparen. Bent u stiekem blij dat jullie dat niet moeten doen?
De Sutter: “Voor ons telt alleen de inhoud. Maar bij de PS wordt die strategische overweging zeker gemaakt:
“‘Bespaar en regeer jullie maar kapot, dan nemen wij het over vijf jaar weer over.’”
Is dat niet cynisch? Jullie hebben samen met de PS vier jaar lang een feestje gegeven op kosten van de volgende generaties.
De Sutter (boos): “Een feestje? Wij hebben wel de pandemie, de energiecrisis en de inflatie meegemaakt, hè!
“Er waren miljárden nodig om onze gezinnen en bedrijven boven water te houden.”
Andere lidstaten hadden die crisissen ook. Hun uitgaven gaan de goede kant uit, in België zal het begrotingstekort bij ongewijzigd beleid de komende vijf jaar oplopen van 27 naar 45 miljard euro. Is dat geen beschamende erfenis?
De Sutter: “De liberalen hebben de fiscale hervorming en de afbouw van de fossiele subsidies geblokkeerd, de PS stond op de rem bij de pensioenhervorming. Natuurlijk zijn dat gemiste kansen! Maar wij waren in al die dossiers wél een constructieve partner.
“De partijen die nu de regering gaan vormen, hebben beloofd om de mensen meer netto te geven.
“Hoe willen de liberalen dat financieren? Met lucht? Je rijdt niet alles dicht door de werklozen te pesten.
“De Wever zegt dat we het enige land ter wereld zijn met eeuwigdurende werkloosheidsuitkeringen. Maar we zijn ook het enige met gesubsidieerde salariswagens. Als je die toelages schrapt, heb je 4 miljard euro extra per jaar.”
De Wever wees er voortdurend op dat België budgettair aan de rand van de afgrond staat. Is dat de reden waarom jullie plan om de armoede uit de wereld te helpen niet aansloeg? Mensen dachten: er is toch geen geld voor.
De Sutter: “Als je de fossiele subsidies schrapt, meer inzet op fraudebestrijding en de grote vermogens meer laat bijdragen, is er wél geld. Maar dat wil De Wever niet.
“De werklozen en de leefloners ‘moeten het uitzweten’. Hij mikt op de betere middenklasse en de rijkste 1 procent.
“De Wever doet heel apocalyptisch over de begroting, maar als het over het klimaat gaat, zijn wíj plots de doemdenkers. Dan staat zijn partij op de rem en sust hij dat de technologie het allemaal zal oplossen.
“Dat lijkt bijna op het PS-discours over het gat in de begroting: de klimaatopwarming is vanzelf ontstaan en zal ook wel vanzelf verdwijnen.”
Beeld Saskia Vanderstichele
Wat hebt u de voorbije vier jaar over uzelf geleerd?
De Sutter: “Ik ben gegroeid in mijn functie. In het begin was ik te braaf, waardoor ze me een cd&v-profiel aanmaten. Dat hoor ik nu niet meer. Ik heb geleerd om me schrap te zetten en op tafel te kloppen.
“Op twee realisaties ben ik echt fier.
“Mijn pakjeswet is een unicum: nergens in Europa bestaat er een wet die koeriers goede lonen en arbeidsomstandigheden garandeert, en die komaf maakt met de schandalige uitbuitingspraktijken. Ze zullen onderweg niet meer in een fles moeten plassen tijdens een werkdag van zestien uur waarvoor ze amper worden betaald.
“Samen met Frank Vandenbroucke (Vooruit) en Karine Lalieux (PS) heb ik ook het ziektepensioen hervormd.
“Vroeger werden ambtenaren met medische problemen soms definitief afgeschreven: ze kregen een uitkering van 800 euro per maand, maar als ze weer aan de slag gingen, verloren ze die uitkering. Voortaan mogen ze ook werken. Zo heb ik voor veel kwetsbare mensen een verschil gemaakt, ook al haal je daar geen voorpagina’s mee.”
Vorig jaar hebt u het boek Wie redt de toekomst? geschreven. Hoe blijft u hoopvol in tijden van oorlog, verrechtsing en populisme?
De Sutter: “Mijn hoop ligt bij de jeugd. In plaats van selfies met hen te nemen voor onze sociale media, moeten we talentvolle jongeren vaker rond de tafel krijgen. Ik heb voor mijn boek met twintig interessante mensen gesproken.
“De algemene boodschap was: ‘Als je je machteloos voelt, dóé dan iets.’
“Dat botst met de groeiende individualisering, die nog wordt versterkt door de sociale media. We worden daar allemaal ongelukkig van.
“Ik heb psycholoog Paul Verhaeghe een mail voorgelegd van een 16-jarige die aan klimaatdepressie leed.
“‘Vertel die gast dat hij twee vrienden zoekt met wie hij kan nadenken over concrete acties’, zei Paul.
“Stap naar de schooldirectie met een paar ecologische voorstellen. Doe vrijwilligerswerk. Of ga bij een politieke partij.
“Door ergens voor te vechten, doorbreek je die vicieuze cirkel van onbehagen en machteloosheid.
“Ik voel me heel strijdbaar, en daardoor is ook mijn mentaal welzijn helemaal in orde.
“Al denkt Tom Van Grieken daar misschien anders over (lacht).”
© Humo
Lees ook
Bron: De Morgen/Humo