Na alweer een zomer vol extreem weer en met storm Boris nog vers in het geheugen is de gebrekkige Vlaamse aandacht voor de klimaatopwarming onbegrijpelijk. Al was het maar omdat de noeste arbeid van begrotingsfetisjisten op een paar uur tijd volledig riskeert weg te spoelen.
Tom Cochez – Apache
Klimaat. Het was, luidens de berichtgeving over de vorming van een nieuwe Vlaamse Regering, het laatste puntje dat afgelopen dinsdagavond door de Vlaamse onderhandelaars vrolijk werd afgevinkt.
De sfeer zat toen nog goed. Daarna diende zich opnieuw een dipje aan en dat door een thema dat intussen al een paar decennia cruciaal blijkt te zijn voor het voortbestaan van Vlaanderen: een verbod op het dragen van de hoofddoek.
Het zegt veel over waar de onderhandelende partijen hun prioriteiten liggen.
De opwarming van de planeet stond niet bepaald met stip bovenaan tijdens de gesprekken op het Martelaarsplein en onder de Wetstraatstolp
Natuurlijk moeten we afwachten welke klimaatplannen de aanstaande regering-Diependaele precies klaarstoomt.
Maar afgaand op de quasi-afwezige aandacht voor het thema de voorbije maanden, zowel onder politici als onder politieke journalisten, stond de opwarming van de planeet niet bepaald met stip bovenaan tijdens de gesprekken op het Martelaarsplein en onder de Wetstraatstolp.
Ongetwijfeld zijn er tal van andere belangrijke thema’s waarover de onderhandelaars de voorbije drie maanden gordiaanse knopen moesten ontwarren of doorhakken. De vraag is of dat een excuus kan zijn om het nauwelijks of niet te hebben over de klimaatcrisis.
Zeker nadat de bevoegdheid door de vorige Vlaamse Regering onder leiding van Jan Jambon (N-VA) en vakminister Zuhal Demir (N-VA) enkel werd gebruikt om oppositie te voeren tegen (de klimaatplannen van) de federale regering onder leiding van Alexander De Croo (Open VLD).
Economische zelfmoord
Er valt nochtans wat voor te zeggen om het als Vlaamse Regering bij uitstek over het klimaat te hebben.
“Gouverner, c’est prévoir. Ne rien prévoir, ce n’est pas gouverner, c’est courir à sa perte“, wist Emile de Girardin al in de negentiende eeuw.
Ook al had de Franse politicus nooit over de klimaatopwarming gehoord, hij wist wel zeker dat een gebrek aan beleid onvermijdelijk naar de ondergang leidt.
Helaas is er geen thema waarvoor zijn stelling beter opgaat dan de strijd tegen de klimaat opwarming.
Of de komende generatie echt een afgebrande en ondergelopen planeet verkiest boven een uit de kluiten gewassen overheidsschuld is een discussie op zich waard
En toch zijn de recordtemperaturen die de planeet aan elkaar rijgt,
- de ongeziene bosbranden
- de gigantische stortvloeden
- de aanhoudende droogtes
voor de onderhandelaars – ook federaal trouwens – geen reden om de voet te dwarsen.
Budgettaire orthodoxie is dat wel, met als steeds weerkerend argument dat we de volgende generaties niet mogen opzadelen met een geëxplodeerde staatsschuld.
Of de jeugd echt een afgebrande en ondergelopen planeet prefereert boven een uit de kluiten gewassen overheidsschuld is een discussie op zich waard, maar bovenal is de tegenstelling vals.
650 miljard euro schade
Critici werpen graag hyperbolen en clichés in de strijd om ‘boomknuffelaars’ opzij te schuiven als hopeloos naïeve zielen die de meest elementaire economische basiskennis mankeren. Het (afwezige) debat over degrowth is daar een schoolvoorbeeld van.
Met ‘fundi’s’ die een soort economische zelfmoord bepleiten, valt, zo heet het, simpelweg niet te praten.
Het is de perfecte dooddoener om een fundamenteel gesprek uit de weg te gaan. Maar ook de gecommodificeerde taal die de onderhandelaars wel begrijpen, maakt duidelijk waar het vandaag echt over zou moeten gaan.
Het Europees Milieuagentschap, dat data en rapporten maakt voor de Europese Unie, definieert in zijn eerste European Climate Risk Assessment (EUCRA) 36 klimaatrisico’s.
Die vormen een bedreiging voor de Europese energie- en voedselvoorziening, de bestaande ecosystemen, onze infrastructuur, de watervoorziening, de gezondheid van de Europese burgers en – eentje dat toch helemaal verstaanbaar zou moeten binnenkomen – voor de financiële stabiliteit binnen de Europese Unie.
Van 1980 tot 2022 richtten extreme weerfenomenen voor 650 miljard euro schade aan binnen de Europese Unie
We proberen het nog wat meer in centenjargon te vatten. Onderzoekers van hetzelfde agentschap schatten in oktober vorig jaar dat extreme weersituaties in de periode van 1980 tot 2022 voor 650 miljard euro schade hebben aangericht binnen de Europese Unie.
Die extreme weersituaties zijn niet een op een toe te schrijven aan de klimaatopwarming, maar de trend doorheen de ruim vier decennia is overduidelijk stijgend en spoort naadloos met de opwarming van de aarde.
De twee laatste jaren (2021 en 2022) springen er met respectievelijk 59,4 miljard euro en 52,3 miljard euro schade bovenuit.
Een groot deel van de schade in 2021 situeerde zich in België en Duitsland. De schade van de waterbom die in Wallonië vooral de vallei van de Vesder trof, bedroeg in beide landen samen een enorme 44 miljard euro.
Bij die klimaatramp vielen ook meer dan 200 dodelijke slachtoffers.
Vlaanderen ontsnapte in 2021 aan het ergste, maar was de waterbom goed 100 kilometer meer in noordwestelijke richting gevallen, had de schade in Vlaanderen volgens specialisten rond de 8 miljard euro kunnen bedragen. Daarbij zouden naar schatting 80.000 woningen blank zijn komen te staan.
Een studie die World Weather Attribution deze week publiceerde, toont de impact van de klimaatopwarming op dergelijke extreme weersituaties.
De wetenschappers stelden vast dat de storm Boris, die twee weken terug grote delen van Centraal-Europa en Noord-Italië onder water zette, twee keer zo waarschijnlijk werd door de klimaatopwarming.
Wetstraatwatchers in lieslaarzen
Toch lijkt de gedachte dat een dergelijk weerfenomeen Vlaanderen zou kunnen treffen de Vlaamse (en federale) onderhandelaars de voorbije weken niet uit hun slaap te hebben gehouden.
Nochtans is een potentiële schade van 8 miljard euro niet niks. Ter vergelijking: de Vlaamse begroting voorziet voor 2024 ongeveer 58,5 miljard euro aan inkomsten.
Dat we ontsnapt zijn aan het beeld van Ivan De Vadder in lieslaarzen op het Martelaarsplein zou geen reden mogen zijn om het niet over het klimaat te hebben
Ook de Wetstraatwatchers hadden niet meteen oog voor de storm Boris. Terwijl hun collega’s op de nieuwsdienst hun laarzen aantrokken om in Tsjechië, Polen en Oostenrijk de schade op te gaan meten, becommentarieerden ze druk hoe en waarom de verhitte strijd was bekoeld tussen de partijen die een Vlaamse Regering vormen.
Geen woord over de opwarming van het klimaat en wat de politieke wereld daar al dan niet tegen vermag.
Zou het anders zijn gelopen, mocht Boris Vlaanderen hebben aangedaan en het Martelaarsplein ondergelopen zijn? Het scheelde amper 1.000 kilometer. Dat we ontsnapt zijn aan het beeld van Ivan De Vadder in lieslaarzen zou geen reden mogen zijn om het niet over het klimaat te hebben.
Helaas blijkt het tegendeel waar.
Terwijl Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen aankondigde dat ze 10 miljard euro Europees geld zou vrijmaken voor noodhulp in de zwaarst getroffen regio’s sijpelden van achter de onderhandelingstafel direct en indirect weinig hoopgevende klimaatsignalen door.
Open for business
Het dereguleringsdiscours is duidelijk aan een revival bezig. Het ondernemersklimaat is in Vlaanderen kennelijk het enige klimaat dat ertoe doet en daarvoor moeten zoveel mogelijk “regeltjes” aan de kant.
Wie dat niet begrijpt en aandacht vraagt voor het klimaat wordt weggezet als een randdebiel waar niet mee te praten valt.
Ook de mogelijke bezetting van de verschillende departementen oogt niet bepaald klimaatvriendelijk.
Het departement Omgeving zou, al dan niet samen met Landbouw en of Milieu opnieuw bij CD&V terechtkomen. De historische voetafdruk van de christendemocratie op dat departement is weinig hoopgevend.
Andere departementen die aan het klimaat raken, zoals Mobiliteit en Openbare Werken, zouden dan weer naar Annick De Ridder (N-VA) gaan.
Dat de Antwerpse schepen zich ooit populair trachtte te maken door lege bussen te tellen, staat niet meteen garant voor extra investeringen in openbaar vervoer die het klimaat vooruithelpen.
De taak van Annick De Ridder wordt om het Antwerpse model uit te rollen over de rest van Vlaanderen, met alle milieu- en klimaatgevolgen van dien
De Ridder is wel een absolute garantie op het verder uitdiepen van de dereguleringskoers. Er passeert geen persbericht van haar hand of er staat in dat Antwerpen open for business is. Klimaat en ecologie moeten daarbij wijken. Haar taak wordt om dat Antwerpse model uit te rollen over de rest van Vlaanderen, met alle milieu- en klimaatgevolgen van dien.
Vorige week nog werd een schoolvoorbeeld gepresenteerd van de nefaste impact van die aanpak.
Het Vlaams Gewest en de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij werden veroordeeld tot het betalen van een euro schadevergoeding aan Greenpeace, Velt en Bioforum omdat ze de verontreiniging met PFOS in Zwijndrecht niet communiceerden aan de bevolking en zich niet hebben gedragen zoals van een normaal zorgvuldige overheid(instelling) in die omstandigheden mocht worden verwacht.
U kon daar niet veel over lezen in de reguliere media, maar het is wel wat: een rechtbank die oordeelt dat de overheid de gezondheid van haar burgers niet heeft beschermd en meende een gigantische bodemverontreiniging in de doofpot te moeten stoppen tot meerdere glorie van de economie.
Daar bestaat een omschrijving voor: schuldig verzuim. Net dat lijkt Vlaanderen bij uitbreiding te doen met de klimaatopwarming: wegkijken.
Ook al weten we wat op ons afkomt, ook al werden de verschillende overheden in dit land een klein jaar terug veroordeeld voor hun nalatig klimaatbeleid en ook al weten we dat het een kwestie van tijd is vooraleer klimaat rampen mogelijk diepe gaten slaan in de begroting.
Tom Cochez stond mee aan de wieg van De Werktitel, het latere Apache. Vandaag werkt hij als redacteur.
© Jonas Roosens (Belga)
Lees ook
Klik op de hyperlink hieronder en vind andere artikels van
Bron: Apache