Walter Zinzen is oud-journalist bij de openbare omroep VRT. Hij komt, na een jaar vol verkiezingen en daaropvolgende onderhandelingen, met enkele voorstellen om onze democratie te bevorderen.
Walter Zinzen - De Morgen
Nu er een lange periode aanbreekt zonder verkiezingen en bijhorende campagnes, is het nuttig , en misschien zelfs noodzakelijk, om ons te bezinnen over de manier waarop in dit land verkiezingen worden georganiseerd.
Een eerste conclusie die we moeten trekken uit het afgelopen verkiezingsjaar is: verkiezingen moeten opnieuw gespreid worden. Voor ieder parlement moet opnieuw ten volle campagne worden gevoerd.
Dit jaar is er amper belangstelling geweest voor Europa, terwijl het Europees Parlement toch het meest belangrijke is. Ook over het federale niveau was er in de campagne amper sprake.
Bovendien moet er dringend een cumulatie verbod komen. Nu kunnen politici tegelijk partijvoorzitter, burgemeester, parlementslid en toekomstig premier zijn zoals Bart De Wever.
Dat is meer concentratie van macht in één persoon dan gezond is voor een parlementaire democratie.
Kamervoorzitter
Maar het gaat niet alleen over hem. Ook de andere partijvoorzitters zijn in meer dan één bedje ziek.
Neem nu Conner Rousseau, de voorzitter van Vooruit. Die verklaarde koudweg dat het hem toekwam om de nieuwe voorzitter van het Vlaams Parlement aan te wijzen.
Dat geloof je toch niet?
Parlementsvoorzitters moeten door het parlement verkozen worden, in volle onafhankelijkheid, zonder inmenging van welke voorzitter dan ook. Dat geldt uiteraard ook voor de federale Kamervoorzitter.
Het is nu al decennialang de gewoonte dat de Kamervoorzitter aangewezen wordt door de regeringsonderhandelaars. Die benoeming maakt deel uit van de onderhandelingen over de ministerposten.
De volksvertegenwoordigers ‘verkiezen’ dan nadien de persoon die hen opgedrongen wordt.
Schande!
De partijvoorzitters van de Arizona-coalitie beperken zich niet tot onderhandelen over de nieuwe federale regering. Ze moeien zich ook volop met de coalitievorming in provincie- en gemeenteraden.
Heeft voor hen een dag meer uren dan voor gewone stervelingen?
In welke wet staat trouwens dat regeringen door partijvoorzitters moeten worden gevormd? Het komt de parlementsleden toe de onderhandelaars aan te wijzen. Dat zijn de enigen die echt verkozen zijn.
Dat de koning de formateur benoemt, is misschien uit de tijd maar het is conform de grondwet.
In een normale parlementaire democratie zou de formateur gesprekspartners zoeken in het parlement, bij de fractieleiders, niet bij de voorzitters.
De fracties wijzen de onderhandelaars aan voor de vorming van de regering. Bereiken ze een akkoord, dan delen de fracties aan de formateur de namen mee van hun beoogde ministers.
De formateur, vermoedelijk de aanstaande premier, maakt dan zijn keuze en legt zijn lijstje voor aan de koning.
Zo zou het eraan toe moeten gaan, maar dat is helemaal niet het geval. De almachtige partijvoorzitters tuigen niet alleen de federale regering op maar ook de gewestelijke.
De partijvoorzitters benoemen de ministers en de parlementen keuren die benoemingen dan goed. Dat is zelfs geen particratie meer, dat is een oligarchie
De grondwet schrijft nochtans voor dat de benoeming van de gewestelijke ministers toekomt aan de gewestelijke parlementen.
Die verplichting lappen de voorzitters aan hun laars. Zij benoemen de ministers en de parlementen keuren die benoemingen dan goed. Dat is zelfs geen particratie meer, dat is een oligarchie.
Die oligarchie zorgt er ook voor dat de federale verkiezingen niet echt democratisch zijn.
De oligarchen zijn tegen een federale kieskring en maken het op die manier voor iedere Belg onmogelijk zich uit te spreken over de ministers uit het andere taalgebied.
Ze handhaven dus bewust een democratisch deficit.
Voor Gent
En dan is er nog het probleem van de kleine kieskringen. Alleen voor Europa is ieder gewest tegelijk een kieskring.
Toen de Senaat nog een volwaardig instituut was, werd ook die in gewestelijke kieskringen verkozen.
Het liet politici als Leo Tindemans en Yves Leterme toe gigantische aantallen voorkeurstemmen te behalen. Dat waren werkelijk democratische plebiscieten.
Waarom zouden we de gewestelijke parlementen niet ook in gewestelijke kieskringen organiseren?
Nu kunnen politici alleen maar in hun eigen kleine kieskring de steun van de kiezers vragen.
Met één enkele grote kieskring kunnen ze een echt gewestelijk mandaat nastreven.
Je zou zelfs kunnen bepalen dat de kandidaat met de meeste voorkeurstemmen op de lijst met de meeste kiezers minister-president wordt, die dan zelf zonder schoonmoeders zijn/haar regering samenstelt – in overleg met de fracties.
Is dat niet veel democratischer dan het huidige systeem?
Ja, voor de gemeenteraden bestaat die regeling al. Maar ze is niet volmaakt. De mogelijkheid bestaat om met verschillende partijen één enkele lijst in te dienen om de kans op succes groter te maken.
Daar moeten we van af. Kijk naar Gent. Naar de lijst Voor Gent, bestaande uit liberalen en socialisten.
Het zijn de socialisten die het grootste aantal stemmen kregen. Maar het is de lijsttrekker, een liberaal, die de onderhandelingen leidt voor de vorming van het college.
Er moet dus een verbod komen op kartellijsten, de democratie en de transparantie ten bate.
Daarmee hangt samen dat ook de methode Imperiali op de schop moet.
Die methode om de zetelverdeling te berekenen werkt in het voordeel van de lijst die het meeste stemmen heeft gehaald. Dat vinden de verdedigers van Imperiali juist goed.
Zo is er minder verbrokkeling en meer kartelvorming zeggen ze. Zo vermijd je ellenlange coalitievormingen met allerlei kleine partijtjes.
Laat dat nu juist de reden zijn waarom we er van af moeten.
“Verbrokkeling” en kleine partijtjes zijn nu eenmaal democratischer dan grote kartels waarin een kat haar jongen niet terugvindt.
En wat is er mis met “ellenlange coalitievormingen”?
De verkiezingen vallen altijd in het najaar en de nieuwe bestuurders treden pas met Nieuwjaar aan. Tijd zat dus!
Situatie in Edegem
Met slechts 43,6 % van de stemmen krijgt N-VA Edegem met de methode Imperiali toch 15 zetels op een totaal van 27 en heeft dus een absolute meerderheid.
Met de methode D’Hondt – zoals bij de Vlaamse, Federale en Europese verkiezingen – zou N-VA slechts 12 zetels behalen voor de gemeenteraad in plaats van 15 zetels op een totaal van 27 én dus geen absolute meerderheid meer hebben.
Vooruit Edegem en Tevredegem zouden allebei een zetel behaald hebben én dat is nu niet het geval, met nochtans 5% van de kiezers!
Beeld Geert Van de Velde - Humo/Wouter Van Vooren
Lees ook
Klik hier of op de hyperlink hieronder en vind meer berichten van
Bron: De Morgen
