Steve Bakelmans (41) staat vandaag voor het hof van assisen. Twee en een half jaar geleden sleurde hij Julie Van Espen (23) van haar fiets, verkrachtte en vermoordde haar. Een schokgolf trok door het land.
Marc Eeckhaut – De Standaard
De moord die de aanpak van seksueel misbruik veranderde
Vijftienduizend mensen betoogden op 12 mei 2019 in de straten van Antwerpen tegen seksueel geweld. Het was een stille mars als spontane reactie op de verkrachting van en de moord op Julie Van Espen een week eerder. De dood van Julie had een gevoelige snaar geraakt bij de bevolking. Sinds haar dood is de problematiek van seksueel geweld niet meer uit het nieuws weggeweest.
Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) diende onder meer naar aanleiding van de zaak-Van Espen een wetsontwerp in om de maximumstraffen voor verkrachting op te trekken van vijf naar tien jaar. Bij een minderjarige wordt dat vijftien jaar of zelfs dertig als het slachtoffer jonger is dan 16. Het begrip ‘toestemming’ wordt ook expliciet in de wet opgenomen.
De Hoge Raad voor de Justitie wees het parket-generaal en het hof van beroep met de vinger, omdat zij het beroep van Bakelmans zo lang hadden laten liggen
Het ontwerp staat op het punt goedgekeurd te worden in het parlement. Justitie investeert ook 630.000 euro in modern sporenonderzoek waardoor verkrachting sneller bewezen kan worden.
Het is iets wat de zaak-Julie Van Espen gemeen heeft met andere afschuwelijke misdaden als de affaire-Dutroux, maar ook de moord op Joe Van Holsbeeck in het Centraal Station in Brussel (2006). Telkens trok een golf van verontwaardiging door de maatschappij die de politiek tot verandering aanzette.
Albertkanaal
Vandaag staat Steve Bakelmans voor het hof van assisen terecht voor de moord op Julie. Twijfel over de feiten bestaat er niet. Bakelmans bekende al meteen na zijn arrestatie dat hij de jonge vrouw die zaterdagavond 4 mei 2019 van haar fiets heeft gesleurd en vervolgens verkracht en vermoord heeft.
&cropxunits=1318.2&cropyunits=878.8&width=1152&format=jpg)
Julie Van Espen vertrok die avond rond half zeven met de fiets van thuis in ’s Gravenwezel. Ze had in Antwerpen aan het Zuid afgesproken met vriendinnen. Een rit van een half uurtje.
Het was koud en somber die avond maar het was nog niet donker toen Julie Van Espen op het fietspad langs het Albertkanaal fietste. Toen ze om 21 uur nog niet aangekomen was in Antwerpen sloegen haar vriendinnen alarm. Familie, vrienden en de lokale politie gingen nog dezelfde avond op zoek.
Maar pas een dag later – bij daglicht – vonden zoekende vrienden van Julie bebloede kleren in de buurt van het kanaal vlak bij de Gabriel Theunisbrug. In een vuilnisbak langs het jaagpad werd even later door speurders haar handtas gevonden en in de buurt ook haar rieten fietsmandje. Een camera aan het trainingscentrum van de basketbalclub Antwerp Giants, vlak naast het Albertkanaal, bracht de definitieve doorbraak. Op de beelden was een man met een rugzak te zien die een rieten mandje vasthield. Toen de politie die beelden verspreidde, kwamen er tientallen reacties.
De familie Van Espen schreef een open brief aan Justitie met voorstellen tot verbetering van de aanpak van seksueel misbruik
Ook familieleden van Steve Bakelmans herkenden hem en belden de politie. Dat er iets ergs was gebeurd met Julie leed vanaf dan geen twijfel meer. Bakelmans, de man van de beelden, bleek een tweevoudig veroordeeld verkrachter. Hij bleef niet lang spoorloos en werd maandagmiddag in Leuven door de lokale politie van de trein gehaald. Hij was op weg naar zijn psychiater.
Bakelmans sliep al een paar weken onder de Theunisbrug, bekende hij later. Hij had die zaterdagavond 4 mei Julie Van Espen van ver zien aankomen op haar fiets. Hij had haar van haar fiets gesleurd, verkracht en vermoord. Diezelfde maandag werd het lichaam van Julie gevonden in het Albertkanaal.
Blamage
Voor de Belgische justitie veranderde de zaak al snel in een blamage. Want Steve Bakelmans hoorde op het moment van de feiten eigenlijk in de gevangenis te zitten.
Twee jaar voor de moord op Julie Van Espen – in juli 2017 – was hij door de rechtbank van Antwerpen in eerste aanleg veroordeeld tot vier jaar cel voor de brutale verkrachting van zijn ex-vriendin. Vier jaar was – met de toen maximale strafmaat van vijf jaar – een zware straf.
Bakelmans werd in het vonnis omschreven als een ‘anti-sociale narcist zonder normbesef die enkel oog had voor de bevrediging van zijn seksuele driften’. Hij was bovendien een recidivist want in 2004 was hij ook al eens veroordeeld tot 30 maanden cel wegens verkrachting. Toen was het slachtoffer een vrouw die voorgesteld had de dakloze Bakelmans eten te geven en hem te helpen met zijn paperassen.
Bakelmans ging meteen na zijn tweede veroordeling in beroep tegen zijn straf. De rechter vond het niet nodig om hem op de zitting te arresteren. Hij bleef dus op vrije voeten. En twee jaar later – toen Julie Van Espen op haar fiets voorbijreed – liep Bakelmans nog altijd vrij rond. De zaak was nog altijd niet opnieuw voor de rechter gekomen.
Onbegrijpelijk dat het zo lang had aangesleept, concludeerde de Hoge Raad voor de Justitie in een rapport van december 2019. De raad wees het parket-generaal en het hof van beroep van Antwerpen met de vinger omdat zij de zaak zo lang hadden laten liggen.
Gesloten deuren
De familie Van Espen heeft gevraagd om de assisenzaak die vandaag begint achter gesloten deuren te laten doorgaan. Daarover wordt vanochtend op het proces gedebatteerd. Een assisenzaak achter gesloten deuren is zeer uitzonderlijk en werd in het verleden nog maar een paar keer toegestaan. Telkens gebeurde dat in zware zedenzaken. Ook een tussenoplossing is mogelijk. Pers en publiek zouden dan de zaal moeten verlaten als in de zaal over de verkrachting wordt gesproken.
De familie Van Espen schreef in februari 2020 een open brief aan Justitie met voorstellen tot verbetering van de aanpak van seksueel misbruik. In die brief vroegen ze ook dat alle zedenzaken voortaan achter gesloten deuren zouden worden behandeld.
Voor Steve Bakelmans dreigt een levenslange gevangenisstraf. Daarbovenop wordt hij ook minimaal voor een periode van vijf jaar ter beschikking gesteld van de strafuitvoeringsrechtbank. Dat is een extra straf die in de wet voorzien is voor verkrachtingen met de dood tot gevolg.
Uitspraak verwacht op 21 december
- De voorzitter van het proces is rechter Alexandra van Kelst. Het is haar vierde assisenproces. Zij werd vooral bekend als aanklager op het proces over de dood van Jonathan Jacob.
- De aanklager is advocaatgeneraal Bjorn Backx, die al meer dan 30 assisenzaken op zijn actief heeft.
- De familie en vrienden van Julie Van Espen worden verdedigd door de bekende strafpleiter John Maes.
- De beschuldigde Steve Bakelmans heeft Marlies Vercammen en de bekende Brusselse strafpleiter Dimitri de Beco als advocaat.
- De uitspraak wordt verwacht op 21 december. (me)
INTERVIEW JOHN MAES, ADVOCAAT FAMILIE-VAN ESPEN
‘Gruwelijke details horen niet in de openbaarheid’
Waarom vraagt u dat het proces achter gesloten deuren plaatsvindt?
‘De wet voorziet in die mogelijkheid bij verkrachtingszaken om de integriteit en het privéleven van het slachtoffer te beschermen. In dit geval gaat het om de nabestaanden. Wat is de meerwaarde om alle gruwelijke details over de feiten tijdens de zittingen in de openbaarheid te gooien?’
‘Voor de familie is dat een vreselijke beproeving. Met onze vraag om zedenzaken niet openbaar te voeren, sluiten we trouwens aan bij een aanbeveling van de Hoge Raad voor de Justitie. Voor het verloop van het proces maakt dat geen enkel verschil. Het arrest wordt sowieso openbaar voorgelezen.’
Hoe staat de familie van Julie Van Espen tegenover het proces?
‘Het is belangrijk dat het proces er is. Dat beseffen zij heel goed. Er moet gerechtigheid komen en een proces is de weg daarnaartoe. Het is ook belangrijk omdat er op een proces altijd nog nieuwe feiten aan het licht kunnen komen. En het is belangrijk dat de hele waarheid aan het licht komt.’
‘Er zijn zaken fundamenteel fout gelopen, dat staat vast. Maar wat ons betreft, wordt dit niet het proces van Justitie’
‘Voor een deel van de familie zal het ook het begin van de verwerking zijn. Het geeft hun ook de kans om na het proces de figuur van de beschuldigde voor eeuwig uit hun bestaan te verwijderen.’
Wordt dit proces ook het proces van Justitie?
‘Wat ons betreft niet. Er zijn zaken fundamenteel fout gelopen bij Justitie, dat staat vast. De Hoge Raad voor de Justitie heeft dat ook bevestigd. We zullen na het proces in samenspraak met de familie bepalen of we nog moeten terugkomen op die fouten. Maar vandaag is het de beschuldigde die berecht wordt voor zijn daden.’ (me)
Bron: De Standaard