De supernota van Bart De Wever is even begeesterend als een boodschappenlijstje voor de supermarkt, schrijft Ive Marx. Vandaar wellicht de naam.
Ive Marx – De Standaard
Donald Trump is verkozen om Amerika weer groots te maken. Hier hebben we ook verkiezingen gehad met overduidelijke winnaars.
Om wat te doen eigenlijk? Niet om ons weer groots te maken, blijkbaar. De ambitie ligt een stuk lager.
Vermijden dat we Europees totaal in affronten vallen met onze begroting, vinden we al een hele prestatie.
Daarvoor hebben we dus die fameuze ‘supernota’.
Die is ongeveer zo enthousiasmerend als een boodschappenlijst voor de supermarkt – vandaar de naam, wellicht.
Het is een droge opsomming van maatregelen – waaronder trouwens best wel goede – waarvoor elk verbindend, laat staan wervend verhaal ontbreekt.
Je bespeurt vooral enig revanchisme naar de uitkeringstrekkers die door de vorige Vivaldi-regering blijkbaar te goed werden gesoigneerd. Uitkeringstrekkers, ambtenaren, laten we die eens goed aanpakken.
En de migranten vast ook, maar dat is voor een andere nota.
De supernota doet niemand gloeien van hoop. Uitdrukkingen die vaak voorkomen, zijn:
- “We verplichten”
- “We plafonneren”
- “We beperken”
Weinig om naar uit te kijken. Daarmee maakt formateur en would-bepremier Bart De Wever (N-VA) het zichzelf niet makkelijk.
Het is geen sinecure besparingen en hervormingen te verkopen die pijn doen als je niet tegelijk een hoopvol perspectief biedt.
De Wever is dan ook beter in geestig sarcasme dan in melig “Yes, we can!”-optimisme. Vooruit vreest het regeerakkoord al helemaal niet verkocht te krijgen.
Niet ten onrechte, want de supernota bevat geen steekhoudend plan dat ons land een wezenlijke sociaal-economische relance zal brengen.
Neem nu de fameuze duurtijdbeperking in de werkloosheid. Die is maar te verkopen, zeker ter linkerzijde, als ze past in een coherente arbeidsmarkthervorming die meer werk en betere inkomens belooft.
Wat we nodig hebben, is flexicurity. Een beladen term, ik weet het, maar daar komt het wel op neer.
Kijk naar de landen die het beter doen dan wij: landen die economisch dynamischer zijn, meer mensen aan het werk hebben, meer sociale mobiliteit kennen.
Die hebben exact dat: flexicurity. Die zetten niet in op jobzekerheid, wel op werkzekerheid en inkomenszekerheid.
Meer flexibiliteit in de arbeidsmarkt, dus.
Maar daar moet dan ook de nodige inkomenszekerheid tegenover staan. Nu hebben wij dus de onbeperkte duurtijd, die elders in de wereld niet bestaat.
Tijd om daar komaf mee te maken. Maar als je de duurtijd beperkt, dan moet je dus ook de toegang tot de werkloosheid makkelijker maken.
Nu moet je bij ons veel langer gewerkt hebben dan in andere landen voor je ervoor in aanmerking komt.
Dat moet anders, pas dan heb je een hervorming die past in een consistente, steekhoudende visie op arbeidsmarktbeleid die rechts en links verkoopbaar is.
Nu ruikt de duurtijdbeperking vooral naar een maatregel geïnspireerd door revanchisme en budgettaire motieven. Niet dat ze veel zal opbrengen, overigens.
Nog een voorbeeld?
We snakken al decennialang naar een rechtvaardige fiscaliteit. Een fiscaliteit waarbij de lasten eindelijk verdeeld worden naar draagkracht. Een fiscaliteit die werk, risico en ondernemerschap stimuleert.
De fiscaliteit die we nu hebben, is daar lichtjaren van verwijderd. We wensen niet gewoon een fiscale hervorming, we snákken er gewoonweg naar.
Weg met al die byzantijnse constructies die alleen dienen om belastingen te ontwijken.
Weg met de koterijen en uitzonderingsregimes, weg met de achterpoortjes.
Maar wat krijgen we? Meer van hetzelfde.
Er staan zeker en vast goede hervormingen in de supernota. Er worden stappen gezet naar meer fiscale neutraliteit. Maar er zitten ook zaken in die totaal niet te rijmen zijn met deugdelijk beleid.
- De uitbreiding van de flexi-jobs bijvoorbeeld. Waar haalt men het?
- Hogere maaltijdcheques, op kosten van de overheid? Mijn hoofd duizelt.
- Salariswagens? Wordt niet aan geraakt.
- Totaal inefficiënte patronale lastenverlagingen? Blijven bestaan.
- Alsook tal van uitzonderingsregelingen en aftrekken.
Dit is weer maar eens een gemiste kans op een hervorming die strookt met een consistente visie op een eerlijke en efficiënte fiscaliteit.
In dat geval zou er natuurlijk wél een meerwaardebelasting inzitten. Natuurlijk zouden dan reële huurinkomsten worden belast. Het is de evidentie zelf.
Wijze mensen vertellen me dat hopen op een echte fiscale hervorming hopeloos naïef is.
Net als hopen op een snelwerkende justitie of stipt rijdende treinen.
Zo gaan de zaken niet in ons land, krijg je te horen. Het allerbeste waar we op kunnen hopen, is wat oplapwerk dat al min of meer in de juiste richting gaat.
Maar zou het niet kunnen dat we het ooit echt beu worden, dat gebrek aan doortastendheid?
We leven in een tijdperk van disruptieve politiek. Soms denk je: maar goed ook
Ive Marx is hoogleraar (UAntwerpen) en doceert vooral in de opleiding sociaal-economische wetenschappen.
Lees ook
Bron: De Standaard