Wetten die er ooit kwamen om kwetsbare mensen te beschermen, worden nu gebruikt om solidariteit met vluchtelingen te criminaliseren, schrijft Suzanne Roes. We zijn onze medemenselijkheid aan het verliezen.
Suzanne Roes – De Standaard
9 januari 2025
Leestijd: 3 min
In ‘De mening’ geeft elke week een andere gastschrijver zijn mening over de actualiteit.
Op een overvolle migrantenboot werd een baby geboren, lees ik in de krant. Moeder en kind maken het goed. Een opluchting.
Een wonder.
De cijfers tonen immers dat de route gevaarlijk is. Volgens hulporganisatie Caminando stierven meer dan tienduizend vluchtelingen vorig jaar op de route van de Noordwestkust van Afrika naar de Canarische Eilanden. Ongeveer een op de vijf migranten die de oversteek waagde, overleefde het niet.
De gevaarlijke oversteek is niet de enige oorzaak van die tragedie. Het is ook een direct gevolg van Europees beleid.
Landen waar vluchtelingen via zeeroutes aankomen, criminaliseren hulpverlenende organisaties die levens proberen te redden.
Het sterftecijfer zou aanzienlijk lager kunnen zijn als de Europese weerstand tegen migratiestromen niet zwaarder zou wegen dan de levens van de mensen op die overvolle boten.
Om een voorbeeld te geven:
Vanaf 2018 mocht de hulporganisatie Open Arms niet langer reddingsacties uitvoeren buiten Spaanse wateren. Toen de organisatie een reddingsoperatie in het midden van de Middellandse Zee uitvoerde, weigerden de Spaanse autoriteiten het schip te laten aanmeren.
Negentien dagen lang werd er tussen Spanje, Italië en Malta heen en weer onderhandeld over wie het schip zou toelaten, terwijl 124 geredde migranten en de bemanning vastzaten op zee.
De bemanning van reddingsschepen moet dus niet alleen vechten voor het leven van mensen in nood, maar ook tegen overheden die hun werk systematisch bemoeilijken of zelfs criminaliseren.
Vluchtelingenwerkers worden vervolgd voor mensensmokkel op basis van wetten die oorspronkelijk bedoeld waren om vluchtelingen te beschermen. Dat schrikt hulpverleners af en hindert de activiteiten van ngo’s, waardoor de sterftecijfers blijven stijgen.
Zeeën en oceanen zijn niet de grootste vijanden van migrantenboten, wel wetten en beleid die hulpverlening belemmeren.
In plaats van humanitaire hulp te bieden of op zijn minst toe te staan, grijpen landen steeds vaker naar pushbacks, waarbij migranten illegaal worden teruggeduwd over grenzen.
Maar we mogen niet alleen naar Zuid-Europa kijken om dat probleem aan te pakken. Dat Zuid-Europese landen de druk voelen om in te grijpen, is ook een gevolg van ons eigen beleid. Het is door een gebrek aan steun en opvang in heel Europa dat Griekenland, Spanje en Italië steeds sneller naar pushbacks grijpen.
De criminalisering blijft niet beperkt tot reddingsacties, ook andere vormen van solidariteit met vluchtelingen staan onder druk.
Vorige maand werd de Nederlandse journaliste Ingeborg Beugel, correspondente in Griekenland, door een Griekse rechter veroordeeld tot acht maanden voorwaardelijke celstraf.
Haar misdaad?
Ze bood tijdelijk onderdak aan een uitgeputte Afghaanse vluchteling die vanwege administratieve problemen geen papieren had.
De wet die haar veroordeling mogelijk maakte, was in 1991 aangenomen om de uitbuiting van wanhopige Albanezen zonder papieren tegen te gaan.
Dat zou ons allemaal moeten alarmeren. Wetten die bedoeld zijn om mensen in kwetsbare posities te beschermen, worden nu gebruikt om humanitaire hulp te ondermijnen.
Lex iniusta non est lex
Een onrechtvaardige wet is geen wet.
Wetten zouden ons in staat moeten stellen om ethisch te handelen in plaats van onze menselijkheid te onderdrukken.
Migranten hebben recht op hulp, en de inwoners van Europa hebben het recht én de plicht om medemenselijk te handelen.
Het is niet alleen een kwestie van beleid.
Het is een kwestie van hoe we met onszelf kunnen leven.
Suzanne Roes
Schrijver en doctoraatsonderzoeker in de filosofie (UAntwerpen)
Lees ook
Klik op de hyperlink
en ontdek meer berichten in
Bron: De Standaard