In Alles over liefde schetst bell hooks de liefde in haar vele schakeringen. Daarmee toont ze ineens ook hoe verstoken van liefde onze samenleving is.
Eva Berghmans – De Standaard
14 februari 2025
Leestijd: 5 min
Bell hooks werd geboren als Gloria Watkins.
Ze nam het pseudoniem bell hooks aan als eerbetoon aan haar overgrootmoeder.
Ze schreef het met kleine letters, om het onderscheid met haar overgrootmoeder te maken en omdat de tekst belangrijker is
dan de schrijver.
Hooks stierf op 15 december 2021.
Laat u niet misleiden door de titel. Alles over liefde is geen zelfhulpboek. Het is een radicale denkoefening over liefde. Over wat liefde is, en over hoe onze levens eruit zouden zien als ze een leidend principe was.
Hoewel schrijver en professor bell hooks haar boek begint met een persoonlijke passage over een relatiebreuk, is het in de eerste plaats een politiek boek.
All about love verscheen al in 1999, nu is het eindelijk vertaald naar het Nederlands. Terecht, want het is relevanter dan ooit.
De rode draad: als liefde een fundamentele menselijke nood is, hoe komt het dan dat we er zo slecht in zijn? Niet alleen in de romantische liefde, maar in liefdevol leven tout court?
Hooks wijt dat falen niet aan een fundamenteel menselijk tekort, maar aan de manier waarop onze maatschappij is ingericht.
Ze toont zich ongenadig voor de impact van patriarchaal denken, materialisme, kapitalisme en machtsdenken op onze relaties.
Hooks ziet het patriarchale denken niet in eerste instantie als een manier om vrouwen klein te houden, ze definieert het als geïnstitutionaliseerd seksisme.
Dat seksisme duwt zowel mannen als vrouwen in een mal die hen niet goed zit. Het zijn die mallen die ons afsluiten van onszelf en onze gevoelens, en ons doen opgroeien en scholen in liefdeloosheid.
Straffen uit liefde?
Die verknipte omgang met emoties en elkaar vindt haar weg tot in het kerngezin, wat een bij uitstek liefdevolle omgeving zou moeten zijn, maar het al te vaak niet is.
Systemen van belonen en straffen, laat staan gewelddadige straffen “omdat ik je graag zie en alleen maar het beste voor je wil”, vallen buiten de liefde zoals hooks die ziet. Geweld en liefde kunnen voor haar niet naast elkaar bestaan.
Maar ook de romantische relatie zoals die in popsongs bezongen wordt, als een bliksem inslag die het geluk voor de rest van je leven inluidt, een gat in je zijn dat eindelijk gevuld wordt, ziet hooks niet als liefde.
Ware liefde is iets anders dan erotische aantrekkingskracht of het gevoel dat iemand er “altijd voor je is”.
Liefde is geen instantvervulling van al je noden.
Wat is ze dan wel?
Volgens hooks uit de echte liefde zich in het soort relatie waarin je elkaar helpt groeien. Het soort relatie dat gedijt bij een open en eerlijke communicatie, waarin je jezelf laat zien, en de ander wil en kan horen, ook als het moeilijk is.
Liefde is geen gevoel, schrijft hooks, maar een daad. Het is een keuze om die mix van zorg, affectie, erkenning, respect, commitment en vertrouwen te koesteren en te voeden.
Die vorm van liefde beperkt zich ook niet tot romantische of seksuele verhoudingen, maar kan het leidende principe zijn in alle soorten relaties.
Hooks kijkt bijvoorbeeld ook naar het idee van gemeenschappen waarbinnen liefde kan gedijen.
Hoe zo’n liefdevol verband er kan uitzien, hoe een leven volgens die principes er kan uitzien, dat moet de lezer zelf uitvinden.
Hooks geeft hier en daar wel voorbeelden uit haar eigen leven, maar het blijft toch vooral bij contouren – Alles over liefde is geen handleiding.
Zelf noemt hooks het boek een ‘meditatie’, ze laat zich ook inspireren door boeddhistische en christelijke denkers.
In de eerste plaats is dit boek een persoonlijke vertelling, vlot en toegankelijk geschreven, en voortgedreven door het geloof dat de wereld een betere plek kan zijn dan ze is.
Weg met macht
Hooks wijst erop hoe machtsdenken haaks staat op liefde.
Waar macht en controle de dynamiek bepalen, is er geen ruimte voor liefde. Want die gaat per definitie uit van gelijkwaardigheid, van een gezamenlijk project waarin je rekening houdt met elkaars belangen.
Dat mag in deze tijden waarin Donald Trump en Elon Musk dag na dag het nieuws halen als een utopie klinken, het helpt wel om met hooks’ woorden in het achterhoofd naar die dagelijkse realiteit te kijken.
Alles over liefde is een ultiem hoopvol boek.
Voor hooks is liefde een transformatieve kracht, niet alleen op persoonlijk niveau, ook op wereldschaal.
Liefde is een manier om dominantie en onderdrukking omver te werpen, een die weg blijft van de woede en de wanhoop.
Cynisme is in hooks’ ogen de ultieme wanhoop, het masker waarachter het gefnuikte verlangen naar liefde zich wegsteekt. Niemand wordt er beter of gelukkiger van – nee, ook de jongens die zich een weg naar de macht brallen niet.
Dit boek heeft het potentieel om je blik op de werkelijkheid ingrijpend te veranderen. Dat heeft het bij mij in elk geval gedaan, en daar ben ik, nu de menselijkheid in het gedrang komt, bijzonder blij om.
Af en toe, als mijn geloof in de mensheid wankelt, sla ik het nog eens open voor de zekerheid, en denk ik: dank u, bell hooks.
Rust in liefde.
PS.
Het is heel goed mogelijk dat u van bij de eerste bladzijden een grote weerstand ervaart. Het is ook heel goed mogelijk dat dit bewijst hoe hard hooks het bij het rechte eind had over ons gebrek aan ervaring met wat liefde kan zijn.
Bell hooks werd geboren als Gloria Watkins. Ze nam het pseudoniem bell hooks aan als eerbetoon aan haar overgrootmoeder. Ze schreef het met kleine letters, om het onderscheid met haar overgrootmoeder te maken en omdat de tekst belangrijker is dan de schrijver.
Hooks stierf op 15 december 2021.
Lees ook
Bron: De Standaard