Terwijl de grote machten in Saudi-Arabië de geopolitiek bespraken, stonden de Europeanen aan de zijlijn. Maar dat lot moeten we niet zomaar ondergaan, schrijft Hendrik Vos. Europa kan zowel Rusland als de VS weerwerk bieden, als het zich eensgezind opstelt.
Hendrik Vos – De Standaard
25 februari 2025
Leestijd: 5 min
Wat een week, zeg.
De Amerikaanse, Republikeinse vicepresident J.D. Vance gaf in München te kennen dat de trans-Atlantische liefde voorbij was.
Uitgerekend op Valentijnsdag werd Europa gedumpt. In de diplomatie zitten we weer met omgangsvormen uit de tijd van de Vikingen, de Hunnen en de holbewoners.
Intussen lopen er gesprekken over Oekraïne tussen het team van Vladimir Poetin en dat van Donald Trump.
Die laatste, momenteel de papegaai van Poetin en morgen misschien weer wat anders, legde meteen zijn kaarten op tafel: een speciale strategie voor iemand die prat gaat op zijn geniale onderhandelingstechnieken.
Europa hapt naar adem, maar verrast mochten we niet zijn. Al maanden werd voorspeld dat Trump na een verkiezingsoverwinning gauw een akkoord met Rusland wilde, waarbij Oekraïne er bekaaid zou van afkomen.
De wekker was afgegaan, maar wij drukten op ‘snooze’ en zijn dat blijven doen. Tot vorige week dus, toen het bitter ontwaken was en de Franse president Emmanuel Macron als eerste in zijn broek schoot en inderhaast wat volk bijeenriep in Parijs.
Het gekke is dat er binnen de Unie een bijna-eensgezindheid bestaat over de Oekraïense kwestie: Kiev heeft veiligheidsgaranties nodig, liefst binnen het Navo-kader, en Rusland mag niet beloond worden voor de inval, omdat dat Poetin alleen maar zou aanmoedigen verder te gaan.
Over de aanpak van Trump zijn de meningen wel verdeeld. Sommigen kiezen voor strooplikken, want God weet wat Trump met ons zal uitspoken als hij zich boos maakt. Anderen vinden die kruiperigheid vernederend en willen even brutaal doen.
Maar terwijl Europa zat te emmeren over de beste aanpak, werd het gedegradeerd tot de kindertafel.
Daar zitten we nu, met plastic bestek, Kidibul en tafelkleed van crêpepapier, terwijl de volwassenen plaatsnemen aan een chique tafel in Saudi-Arabië.
De kroonprins aldaar, die een paar jaar geleden nog een journalist liet martelen, wurgen en in stukken zagen, hangt nu de vredesduif uit.
In dat land waar executies en lijfstraffen tot de dagelijkse gewoonten behoren, komen de sterke jongens bijeen om lijnen op de kaart te trekken en afspraken te maken over hoe ze grondstoffen zullen roven, kanalen controleren en de noordpool koloniseren.
Europa mag niet meepraten aan de grote mensen tafel. De vraag is of we dat gelaten moeten ondergaan.
Moskou wil dat de Europese sancties verdwijnen en dat honderden miljarden aan Russische tegoeden worden vrijgegeven. Europa kan nooit gedwongen worden om hierop in te gaan, ook niet door de Amerikanen.
De Unie kan daarentegen wel vaart maken met het aanhalen van de banden met Oekraïne. En waarom maken wij geen afspraken met Kiev over de ontginning van de bodemrijkdommen en een faire verdeling van de opbrengst?
Trump zal daar niet blij mee zijn, maar Europa heeft heus ook macht. Amerikaanse bedrijven kunnen het zich niet permitteren om onze markt te verliezen. Overigens hoeven we de regels waarmee wij onze markt ordentelijk houden ook niet te schrappen, omdat Elon Musk ons dat vraagt.
Wat wel zeker is: als we uiteenwaaieren als een zwerm spreeuwen, verkwanselen we onze macht.
De Italiaanse premier Giorgia Meloni krijgt in Washington misschien een knuffel, de Hongaar Viktor Orban een chocolaatje en de Slovaak Robert Fico een aai over de bol, maar voor de rest wordt het eerder een draai om de oren, een pak rammel of een donderpreek.
Europa vertoont militaire zwaktes en Trump aarzelt niet om daarop te wijzen. Landen harken intussen elk apart wat miljarden bijeen om hun budget te spekken, maar door de versplintering gaat er veel verloren.
Ruim twintig jaar geleden pleitte toenmalig Belgisch premier Guy Verhofstadt voor een meer gemeenschappelijke defensie. Na de Amerikaanse inval in Irak nodigde de liberaal enkele leiders uit in Brussel.
De Amerikanen hadden het over chocolade makers ‘met een soort plan over een soort hoofdkwartier’.
Er werd smalend en geërgerd gereageerd op Verhofstadts ‘pralinetop’, ook door heel wat Europeanen.
Later, in het Europees Parlement, zou Verhofstadt gepassioneerd en molenwiekend blijven pleiten voor een gezamenlijke defensieaanpak.
In wat het midden hield tussen Engels, Nederlands en gebarentaal riep hij bovendien op om grote investeringen te financieren met Europese leningen.
Er werd nogal wat mee afgelachen.
Oh ironie: de spot was het grootst bij die partijen die vandaag verontwaardigd en luidkeels vaststellen dat Europa onvoldoende voorbereid is om de eigen broek op te houden. Het zegt veel over hoe het debat aan het kantelen gaat.
De ambtstermijn van Trump duurt nog drie jaar, tien maanden en 26 dagen. En wie weet wordt het nadien Vance.
De omstandigheden dwingen ons vandaag om na te denken over een versterking van de Unie, ook op militair en budgettair vlak.
Europa heeft de luxe niet om nog lang te aarzelen.
Hendrik Vos doceert Europese studies aan de UGent. Zijn column verschijnt tweewekelijks op dinsdag.
Lees ook
Klik op de hyperlink hieronder
en vind meer columns van
Bron: De Standaard