Minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) wil de schrijnende overbevolking in de Belgische gevangenissen bestrijden door de korte straffen tot drie jaar grotendeels om te zetten in elektronisch toezicht. Ze vreest voor een nieuwe drama à la Julie Van Espen. ‘De erfenis van mijn voorganger is geen cadeau,’ zegt ze in een interview met Humo.
Raf Liekens – Humo
24 februari 2025
Leestijd: 5 min
Annelies Verlinden (CD&V) pleit voor meer elektronisch toezicht en werkstraffen
De strijd tegen de georganiseerde drugsmisdaad en de veiligheidscrisis in Brussel blijven voor een hoge instroom in onze gevangenissen zorgen.
Momenteel zitten 12.834 gedetineerden in de cel, terwijl er maar plaats is voor 11.040.
De cipiersvakbonden vinden het onverantwoord dat Vincent Van Quickenborne in de vorige legislatuur besliste om de uitvoering van de korte straffen, tot drie jaar, ‘voor het eerst in meer dan vijftig jaar’ weer effectief uit te voeren, terwijl daar geen plaats voor was.
Ook Annelies Verlinden spaart haar liberale voorganger en diens opvolger Paul Van Tigchelt niet.
‘Dit departement is in crisis. Men heeft de uitvoering van de korte straffen doorgeduwd op basis van foute berekeningen, waardoor de situatie vandaag nog erger is dan voorheen,’ zegt ze in Humo.
‘De gevangenissen kunnen de druk niet meer aan. Door het plaatsgebrek heeft mijn voorganger beslist om straffen vroegtijdig op te schorten en gedetineerden met verlengd penitentiair verlof te sturen. Maar de situatie verbetert niet.’
Gewapende overvallers
Twee weken geleden luidde Bob Van den Broeck, de topman van het Vlaamse Agentschap voor Justitie en Handhaving, in een vernietigende open brief de alarmbel omdat zware misdadigers massaal worden vrijgelaten om plaats te maken.
‘Het is kafkaiaans. Om straffen onder de drie jaar te kunnen uitvoeren, worden zwaarder gestraften met ‘verlof’ naar huis gestuurd’, aldus Van den Broeck.
‘Ook als de strafuitvoeringsrechtbank oordeelt dat die persoon nog altijd een groot gevaar voor de samenleving vormt.
‘Ik daag het gevangeniswezen uit om dat uit te leggen aan de slachtoffers die wij in onze justitiehuizen begeleiden:
‘Ja, de rechter oordeelt dat uw dader in de cel moet blijven, maar de gevangenis vindt van niet.’
‘Gedetineerden die vrijkomen onder voorwaarden, worden zelfs beloond als ze die voorwaarden schenden.
‘Na een overtreding belandt een veroordeelde opnieuw in de gevangenis, om vervolgens zonder voorwaarden of begeleiding onmiddellijk te worden vrijgelaten.’
Van den Broeck benadrukt dat verschillende van die vrijgelaten gedetineerden al nieuwe feiten hebben gepleegd, waaronder gewapende overvallen.
Verlinden ontkent het allemaal niet en geeft toe dat ze bang is voor een nieuw drama zoals dat van Julie Van Espen. De moordenaar van die jonge studente was een veroordeelde verkrachter, die vrij was onder voorwaarden.
‘Als ik nu érgens van wakker lig, is het dat wel. Maar ik ben nog maar drie weken minister en heb deze situatie zo geërfd. Dat is geen cadeau,’ zucht ze.
Liberale trofee
Zwaargestraften vroegtijdig naar huis sturen, vindt Verlinden ‘niet de beste manier om het gevoel van straffeloosheid te bestrijden’.
Ze hoopt de maatregel snel te kunnen schrappen, maar dat kan pas als de huidige overbevolking daalt.
Om dat te bewerkstelligen wil de minister de korte straffen opnieuw zoveel mogelijk omzetten in elektronisch toezicht en werkstraffen, zoals vroeger.
Daarmee zou ze één van dé liberale trofeeën van de Vivaldi-regering in de vuilnisbak kieperen. Al had die trofee al veel van haar glans verloren: door de overvolle cellen zitten 2.500 kortgestraften vandaag thuis te wachten tot er plaats is in de gevangenis.
Verlinden wil niet weten van straffeloosheid.
‘Eén principe is duidelijk: wie een straf krijgt, moet die minstens voor een bepaalde periode ondergaan. Daarna kan een deel worden omgezet in elektronisch toezicht of een werkstraf.
‘Als je kortgestraften voor twee of drie jaar in de gevangenis zet, kunnen ze hun maatschappelijke netwerk verliezen en zal hun re-integratie veel moeilijker verlopen. Zo maak je de samenleving niet veiliger.
‘Als je die mensen na een kort verblijf in de gevangenis een enkelband geeft, boek je betere resultaten.’
‘Hypocrisie’
De minister wilde haar plan eerst aftoetsen in de regering. Maar gisteren lekte een nota van de FOD Justitie, met het advies om de uitvoering van de korte straffen terug te draaien, uit in Het Laatste Nieuws.
Meteen gingen de politieke poppen aan het dansen.
‘Arizona staat nog maar net in de steigers en men kiest voor straffeloosheid. Straffen onder de 3 jaar zouden niet meer worden uitgevoerd,’ sneerde Van Quickenborne op Twitter.
‘Fake news,’ reageerde MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez.
‘Dat zal niet gebeuren. De MR zal dat nooit accepteren.’
Ook Zuhal Demir (N-VA), als Vlaams minister van Justitie bevoegd voor de uitvoering van het elektronisch toezicht, joeg Van Quickenborne terug in zijn kot.
‘Wat een hypocrisie. Zodra de verkiezingen voorbij waren, hebben de liberalen de gevangenispoorten opengezet, met massale vrijlatingen en meer criminaliteit tot gevolg,’ tweette ze.
Maar Demir lijkt evenmin fan van de nieuwe beleidskeuze van Verlinden, die ‘de deelstaten laat opdraaien voor het federale geknoei’.
Meer elektronisch toezicht betekent dat Vlaanderen fors meer zal moeten investeren in enkelbanden en in personeel om de veroordeelden op te volgen.
Politieke splijtstof met een communautaire lading, dus.
Geen wonder dat de woordvoerder van premier De Wever enkel kwijt wilde dat de kwestie vrijdag wordt besproken in de ministerraad.
Bron: Humo