Na de douane-unie en de muntunie (Europa 2.0), dient zich nu de militaire unie (Europa 3.0) aan, schrijft Paul Goossens. Het slechtste nieuws is: in tegenstelling tot het trumpisme is de Europese militaire revival een blijver.
Paul Goossens – De Standaard
14 maart 2025
Leestijd: 5 min
Tom Waes mag het schudden dit jaar. Hoeveel Porsches hij de volgende maanden ook in de prak rijdt, het tv-moment van 2025 zal hij niet binnenhalen. Zelfs niet in België.
Met een straatlengte voorsprong zal de uitdrijving van Volodymyr Zelensky uit het Oval Office op 28 februari de prijs binnenhalen.
Met hun performance schudden Donald Trump en J.D. Vance het Westen, de Navo en de Europese Unie door elkaar.
Minder dan een week later beslisten de 27 Europese regeringsleiders op een drafje om ruim 800 miljard extra wapentuig aan te kopen.
Het is bekend dat je met zo’n bedrag waanzinnig veel ellende en vernieling kunt veroorzaken.
Minder bekend is dat je er meer dan 30 miljoen sociale woningen mee kunt bouwen en er een einde aan veel ellende mee kunt maken.
Het spektakel in het Oval Office was du jamais vu.
In minder dan een kwartier de bodem uit het atlantisme en het Navo-verdrag slaan, het is weinigen gegund.
Met de bedenking “This is going to make great television” maakte Trump een einde aan een vertoning die beter dan honderd academische traktaten de essentie van zijn aanpak blootlegt.
In Washington draait het minder dan ooit om waarden, wel om onderwerping aan de imperiale agenda van de Verenigde Staten.
Van Zelensky werd – boven op de zeldzame aardmetalen – een knieval, horigheid en dankbaarheid verwacht, geen wederwoord en nog minder tegenspraak.
Voor Commissievoorzitter Ursula von der Leyen was de vertoning in het Oval Office het gedroomde lanceerplatform voor Re-Arm Europe.
Blikvanger: in vier jaar tijd voor 800 miljard euro aan militaire extra’s. Dat is meer dan dubbel zoveel als de Europese landen in 2024 aan defensie uitgaven.
Volgens het European Defence Agency (EDA) besteedde de EU-lidstaten toen 326 miljard euro, goed voor 1,9 procent van het bbp, in de militaire supermarkt. Als de EU de daad bij het woord voegt, gaat in 2029 meer dan 3,5 procent van het Europese bbp naar defensie.
In Moskou hebben ze er dan een groot probleem bij. Net zoals Ronald Reagan in de jaren 80 met het Star Wars-programma (een raketschild in de ruimte) de Sovjet-Unie kopje-onder duwde, dreigt Rusland nu door de Europese Unie uit het wiel te worden gereden.
Het land mist de economische en financiële reserves om de Unie in die wapenwedloop te volgen. In het Kremlin zal dat de verleiding om vlugger de nucleaire troefkaart uit te spelen, alleen maar doen toenemen.
In tegenstelling tot het trumpisme – een vreemd amalgaam van inhalige miljardairs, verpauperd werkvolk en extreemrechtse drammers – is de Europese militaire revival een blijver.
Zonder retourticket stak de Unie de Rubicon over en ook als Trump gas terugneemt en Zelensky opnieuw het Witte Huis binnen mag, is dit voor Europa een point of no return.
Opgeslokt door de geopolitiek zal de EU de volgende 20 jaar van het militaire de nieuwe motor van economische groei en industriële slagkracht maken.
Niet de markt of de concurrentie moeten de passage naar een gespierde oorlogseconomie forceren, wel het krachtvoer en de karwats van de overheid.
En of het Europa menens is. In galop werd het heilige stabiliteits- en groeipact, de draagbalk die al een kwarteeuw het begrotingsbeleid van de monetaire unie schraagt, gedeeltelijk ontmanteld.
De volgende jaren tellen militaire uitgaven niet mee bij de begrotingscontrole. Het is een gok, want de bankiers en de financiële markten doen daar niet aan mee.
Daarnaast krijgt de Unie groen licht om zelf geld te lenen en het vervolgens voor een prikje naar de lidstaten door te schuiven.
Tenslotte is er de “Zeitwende” in Duitsland. Uitgerekend de onverbiddelijke bewaker van de monetaire orthodoxie in de eurozone maakt een U-bocht.
De in de grondwet verankerde schulden rem wordt afgevoerd, zodat Berlijn de handen vrij heeft voor een doorgedreven Re-Arm Germany.
Niet zo lang geleden was een herbewapend Duitsland een absoluut taboe. Niet alleen in Moskou, evengoed in Europa en Duitsland zelf.
Na de douane-unie, die in 1958 met het verdrag van Rome van start ging, en de muntunie (Europa 2.0), die in 1992 met het verdrag van Maastricht werd afgeklopt, dient zich nu de militaire unie (Europa 3.0) aan.
Een verdrag is er vooralsnog niet en de kans dat dat er binnen afzienbare tijd komt, is onbestaande wegens te riskant voor de interne cohesie.
Nog meer dan in 1992 begeeft Europa zich op de sacrale grond van de nationale soevereiniteit.
Dit is per definitie chefsache, en meer nog dan bij de muntunie zullen de grote lidstaten hun soevereine prerogatieven met harde veto’s afschermen en onbevoegden, zoals het Europees Parlement, naar de zijlijn verwijzen.
Zelfs voor de Europese Commissie wordt het knokken om in de militaire unie een voet tussen de deur te krijgen en het is maar de vraag of Von der Leyen nog een zitje op de sofa krijgt.
Er zit al een triumviraat dat van geen wijken wil weten.
Emmanuel Macron, Friedrich Merz en … Keir Starmer, de premier van een land dat uit de EU stapte, maar met zijn nucleaire arsenaal incontournabel is in de nieuwe, gepantserde unie.
En de democratie bij dat alles?
Jammer, maar helaas. In de geopolitiek, ongeacht of die in Washington, Moskou of Brussel wordt uitgetekend, primeert de vuurkracht, de rest is bijzaak, zelfs ballast.
Democratische procedures, bijvoorbeeld, maar evengoed pacifisme, sociale huisvesting, soft power en onafhankelijke journalistiek.
Paul Goossens is Europajournalist.
Zijn column verschijnt tweewekelijks op vrijdag.
Lees ook
Klik op de hyperlink hieronder
en vind andere berichten
Bron: De Standaard