De onzekere toekomst van Toneelhuis eist haar tol. Directieleden Maud Van de Velde en Kathleen Treier vallen uit door ziekte. Onder andere Olympique Dramatique en FC Bergman nemen tijdelijk de artistieke leiding over.
Exact een jaar nadat Kathleen Treier werd aangesteld als opvolger van Guy Cassiers volgt opnieuw een reorganisatie aan de top van Toneelhuis.
Zowel Treier als ceo Maud Van de Velde heeft door ziekte de taken tijdelijk neergelegd. Ongetwijfeld stonden zij de voorbije maanden onder enorme druk, nu Toneelhuis als enig stadstheater een negatief subsidieadvies kreeg voor de periode 2023-2027 en moet vrezen voor zijn voortbestaan.
Of en wanneer de vrouwen zullen terugkeren, is niet bekend. Geruchten over een mogelijke motie van wantrouwen tegen Van de Velde werden alvast weerlegd.
In afwachting nemen de nieuwe huisartiesten als collectief de artistieke leiding over. Het gaat om Olympique Dramatique, FC Bergman, Gorges Ocloo, Lisaboa Houbrechts en Benjamin Abel Meirhaeghe.
Koen Roofthooft, hoofd planning en productie en al twee decennia aan het werk bij Toneelhuis, neemt het zakelijke luik ad interim voor zijn rekening.
‘Als er iets positief is aan deze crisis, dan wel dat we elkaar gevonden hebben en we samen kunnen dromen over wat dit huis kan zijn’, zegt Thomas Verstraeten van FC Bergman.
‘We willen 100 procent onze verantwoordelijkheid als Toneelhuismaker nemen.’
Met deze wending wil Jan Rombouts, voorzitter van de raad van bestuur van Toneelhuis, de onrust wegnemen bij het personeel, dat vreesde voor een sociaal bloedbad en vorige week nog tekst en uitleg vroeg aan de directie.
Zo goed als alle 78 werknemers zaten tijdens de persconferentie gisteravond als een blok achter de nieuwe ploeg op het podium van de Bourla.
Of en wanneer de twee topvrouwen zullen terugkeren, is niet bekend. Geruchten over een mogelijke motie van wantrouwen tegen Maud Van de Velde werden weerlegd
Volgens Roofthooft scharen de vakbonden zich ook achter het plan. ‘Wij zullen vechten voor ons Toneelhuis’, klonk het strijdvaardig bij Stijn Van Opstal.
‘We leggen ons niet neer bij het advies van de commissie. Een slecht dossier betekent nog geen slecht plan.’
Olympique Dramatique was in 2019 zelf nog kandidaat om Guy Cassiers op te volgen, net als FC Bergman. Na een botsing met voormalig zakelijk leider Klaartje Heiremans – die na een motie van wantrouwen door het personeel ontslagen werd – trokken beide kandidaten zich terug.
Goed bestuur
De nieuwe artistieke leiding verandert niks aan de slechte vooruitzichten. De kans is reëel dat Toneelhuis eind juni zijn Vlaamse subsidie van 3,1 miljoen euro verliest.
Op de landschapscommissie hoeft het stadstheater alvast niet te rekenen. Met hun toegekende budget van 4,5 miljoen euro mogen zij alleen positief beoordeelde organisaties buiten budget opvissen, en om die allemaal te honoreren is er nu al 20 miljoen euro te weinig.
Alle hoop ligt bij de overheid. Minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) kan het advies van de commissie naast zich neerleggen en Toneelhuis alsnog aan boord houden, op voorwaarde van een stevige motivatie die hun internationale uitstraling, kwalitatieve zakelijke beheer en goede bestuur bewijst.
Alvast dat laatste lijkt de beoordelingscommissie in haar advies in vraag te stellen. De commissie wees expliciet naar de raad van bestuur als oorzaak van de malaise, onder meer door de problematische aanstellingsprocedure van Cassiers’ opvolger.
Hoewel Cassiers al in januari 2019 zijn pensioen had aangekondigd, duurde het maar liefst 2,5 jaar tot Kathleen Treier aan zet kwam, nadat in de eerste sollicitatieronde niemand aan de ambitie van ex-voorzitter Johan Swinnen (met N-VA-signatuur) had voldaan.
Hij had zijn zinnen gezet op een internationale klepper à la Johan Simons of Luk Perceval. Toen in mei 2021 het nieuwe directieteam eindelijk volledig was, bleven nog zes maanden over om een onderbouwd dossier te schrijven. Een onmogelijke opdracht.
Contract met de stad
Een tweede potentiële redder in nood is Stad Antwerpen, die Toneelhuis nu jaarlijks voor 2,8 miljoen euro subsidieert. Dat bedrag is echter niet genoeg om alle personeelsleden in dienst te houden. Vraag is ook of Toneelhuis dan nog zijn missie kan volbrengen.
Volgens het contract met de stad, dat tot 2025 loopt, moet Toneelhuis per jaar minstens drie grote zaalproducties maken en honderd voorstellingen spelen in de Bourla. Zonder Vlaamse subsidies is dat onmogelijk. Ook de politieke inmenging kan in dit scenario groter worden.
Jan Rombouts wilde tijdens de persconferentie alvast niet ingaan op de doemscenario’s. ‘Wij gaan ervan uit dat het goed komt. Wij vragen iedereen, ook de overheid, om vertrouwen te hebben in de ongelooflijke kracht van dit huis en zetten de komende weken samen met de artiesten de gesprekken met de politiek verder.’
De voorbereidingen van de producties voor seizoen 2022-2023 lopen ook gewoon door.
Knowhow
Acteur en Olympique Dramatique-regisseur Tom Dewispelaere, die zich opwierp als woordvoerder, benadrukte dat de beoordelingscommissie wel degelijk positief was over de plannen van Toneelhuis en zijn profiel van ‘makers die kiezen voor krachtige beelden, impact, de grote zaal, het grootse gebaar’.
‘Het wegvallen van de overheidssteun zou betekenen dat een aantal artiesten hun dromen in het buitenland zouden moeten verwezenlijken’
Tom Dewispelaere – Regisseur Olympique Dramatique
Toch bleek dat niet voldoende voor een erkenning. Zo scoorde Toneelhuis op drie van de vijf functies (ontwikkeling, participatie en reflectie) ondermaats. Op zakelijk vlak was onder andere de begroting onvoldoende uitgewerkt en werd niks vermeld over de financiële gevolgen als de Bourla straks anderhalf jaar sluit voor verbouwingen. Ook artistiek was het stadstheater volgens de beoordelaars niet ambitieus genoeg en waren er te weinig concrete langetermijnplannen.
Voor Dewispelaere is het in elk geval ondenkbaar dat Toneelhuis de deuren zou moeten sluiten en zijn vuurtorenfunctie verliest.
‘Toneelhuis speelt jaarlijks 600 tot 700 voorstellingen voor 130.000 tot 150.000 toeschouwers. We dragen een rijke geschiedenis met ons mee, niet alleen door de Bourlaschouwburg, maar ook in het metier van de medewerkers. ‘
‘Monumentale producties als JR van FC Bergman zijn onmogelijk te realiseren zonder de krachttoer van ons decoratelier. Een voorstelling als Angels in America van Olympique Dramatique is ondenkbaar zonder de knowhow van onze technici.’
‘Het wegvallen van de overheidssteun zou betekenen dat een aantal van de artiesten hier aan tafel hun artistieke dromen in het buitenland zouden moeten verwezenlijken.’
Lees ook
Bron: De Standaard