Al veertig jaar legt Marijke Pinoy al haar passie in acteren, theater maken en zich engageren. Met die combinatie schoot ze de hoofdvogel af op de Ultima’s, de Vlaamse cultuurprijzen. “Ik lijk de kleine garnaal, maar hopelijk wel een authentieke.”
Wouter Hillaert – De Standaard
22 mei 2025
Leestijd: 6 min
“Ik ben nochtans niet het braafste meisje van de klas.”
Marijke Pinoy
Marijke Pinoy (66) ontving donderdag de carrièreprijs op de Ultima’s, en een geldprijs van 20.000 euro, niet toevallig bijna een jaar na Foreverandevergem.
In die voorstelling in haar eigen tuin in Evergem, met haar vijf kinderen die ook allemaal artiest zijn, toonde ze zich op haar best:
- Onvermoeibaar als actrice
- Ongezouten als matrone
- Exuberant en genereus als theatermaker
Even grillig is het artistieke parcours van Pinoy, van theaterhuizen als Compagnie Cecilia en NTGent tot rollen in films als Ben X en series als In Vlaamse velden.
Ook op buitenlandse velden blijft ze erg actief. Dinsdag repeteerde ze nog bij de Comédie de Genève, daarvoor in Parijs.
Straks wacht haar de Wiener Festwochen, terwijl de film Kika, waarin ze meespeelt, deze week meedingt naar de Camera d’Or in Cannes.
“Marijke Pinoy belichaamt alles wat kunst zou moeten zijn: grensverleggend, verbindend en diep menselijk”, aldus de jury.
“Ze inspireert generaties, doorbreekt grenzen, bouwt bruggen en geeft kunst een diepere betekenis.
“Haar veelzijdigheid en maatschappelijke betrokkenheid maken van haar een waardige winnaar.”
U staat nu tussen namen als Hugo Claus, Jan Hoet, Anne Teresa De Keersmaeker en Guy Mortier. Hoe voelt dat?
“Ik lijk wellicht de kleine garnaal, maar hopelijk wel een authentieke.
“Het verrast en ontroert me dat ik deze prijs krijg, zeker omdat ik niet het braafste meisje van de klas ben.
“Ik heb ook nooit een strak plan gevolgd. Alles ging organisch en intuïtief. Als ik al een methodiek had, was het: mij steeds verbinden met andere eigenzinnige mensen en groepen.
“Uit mijn comfortzone komen is gewoon hoe ik graag mijn dagen doorkom, als een hongerige student in de school van het leven.
“Ik ben in Menen aan de grens geboren. Ik zie me nog in mijn uniform van de nonnenschool de grenspost oversluipen naar de Algerijnse jongens in Noord-Frankijk.
“Die nieuwsgierigheid naar de ander, zonder angst, zit er nog altijd.
“Zeker nu we overal oorlogsretoriek horen, ben ik blij dat de jury net die openheid erkent.”
De jury prijst ook uw passie voor de kracht van kunst. Wat is die kracht?
“Als artiesten boren we een andere taal aan dan die waarmee je platgeslagen wordt in de media. Een meer menselijke, verbindende taal.
“Op de repetitievloer graaf je naar de vreemde oerkracht van het mens zijn, door met totaal andere mensen één verhaal uit te zoeken, terwijl er van alle kanten aan je zere pelletjes gekrabd wordt.
“Dat blijft zwoegen, maar het beeld dat daaruit komt, van de struikelende mens met builen en blutsen, kan echt een verschil maken.
“Kunst is tochten maken langs obstakels, niet de deur op slot doen. Ze confronteert ons met het monster in onszelf, in plaats van het op een ander af te schuiven.
“Ik was in Irak, in Palestina. Daar moet je de kracht van kunst echt niet gaan uitleggen. Ze brengt troost en ontwapent.”
Hoe kijkt u als activist naar de kunstensector vandaag?
“Ik blijf schrikken van het neoliberale denken, terwijl we juist het voorbeeld moeten geven in verzet en strijdvaardigheid.
“Gelukkig leren we nu veel van de jonge generatie die de trom roert rond Gaza of het klimaat. Daar moeten we ons aan optrekken.
“Wat je nu allemaal ziet gebeuren in de wereld! Dat is zo buitensporig dat we dit moment niet mogen rateren.
“We moeten kleur bekennen. Neutraliteit bestaat niet.”
De jury vermeldt uw ‘tomeloze energie’. Waar blijft u die halen?
“Dat vraag ik me soms ook af. Ik heb mijn lijf serieus afgejakkerd, maar ben veerkrachtig en kan tegen een stoot. Dat was ook nodig, als vrouw in de mannenwereld van het theater.
“Als je kunst combineert met kinderen, ben je opgejaagd wild. Gelukkig krijg ik blijkbaar net extra energie van nieuwe ontmoetingen. Alleen mag dat niet de norm zijn.
“Marco Rubio zei dat bondgenootschappen maar zo sterk zijn als hun zwakste schakel.
“Ik denk het omgekeerde: het is net de zorg voor de zwakste schakel die je sterk maakt als gemeenschap. Er zijn nu zoveel mensen die geen plek vinden, terwijl er zoveel talent is.
“Dat is fucking heftig. Mededogen wordt even noodzakelijk als water. Daar zal ik voor blijven vechten.”
De andere winnaars van de
Ultima’s 2024
Cultuurminister Caroline Gennez reikte donderdagavond in Den Oven in Boom nog twaalf andere Ultima’s of Vlaamse cultuurprijzen uit, voor elk 10.000 euro.
Dit zijn alle Ultimas die deze avond werden uitgereikt, de meeste laureaten waren al eerder bekend:
- Ultima voor Algemene Culturele Verdienste: Marijke Pinoy
- Ultima voor Amateurskunsten: Villa Voortman. Het ontmoetingscentrum Villa Voortman voor mensen met een dubbeldiagnose in Gent bewijst volgens de jury “hoe amateurkunsten, cultuur en zorg samen kunnen werken” en hoe “de kracht van mensen, in hun kwetsbaarheid, alles kan overwinnen”.
- Ultima Architectuur en Toegepaste Kunsten: Unfold. De innovatieve, Antwerpse designstudio Unfold “slaagt erin om met technische virtuositeit op een integere manier traditie, kwetsbaarheid en erfgoed te verbinden”.
- Ultima Beeldende Kunsten: Pélagie Gbaguidi. De jury wil de Senegalese-Belgische kunstenares Pélagie Gbaguidi die “wijst op het belang van kunstenaars die opereren op het kruispunt van meerdere identiteiten en geschiedenissen”, meer nationale erkenning geven.
- Ultima Circus: Lieke De Vry. Met haar sterk doorzettingsvermogen toont circusartieste en -docente Lieke De Vry volgens de jury aan “dat circus bruggen kan bouwen en veerkracht kan geven aan mensen in de meest moeilijke situaties”.
- Ultima Digitale Kunst: Imal. In een tijdperk waarin de technologische ontwikkelingen alsmaar complexer worden, biedt kunstencentrum voor digitale cultuur en technologie iMAL “een noodzakelijke vrijplaats voor denken, creëren en transformeren”.
- Ultima Film en Visuele Media: Tim Mielants. Regisseur en scenarioschrijver Tim Mielants “is een vakman en een van de sterkste vertegenwoordigers van de Vlaamse filmsector van dit moment”.
- Ultima Letteren: Gaea Schoeters. Met haar veelzijdig talenten als schrijfster, scenarist, librettist en journalist beschrijven de juryleden Gaea Schoeters als “sterkhouder van de Vlaamse letteren, die haar talent ook op de meeste genereuze wijze ten dienste stelt van haar collega’s”.
- Ultima Muziek: Martijn Dendievel. De jury looft de Belgische dirigent Martijn Dendievels “aanzienlijke bijdrage” aan klassieke muziek. “Zijn muzikale interesse is breed, zijn lezing van zowel het grote repertoire als nieuwe muziek getuigt van intense diepgang”.
- Ultima Podiumkunsten: Jan Steen. Als acteur, theatermaker en pedagoog valt Jan Steen bij de jury op door zijn “unieke benadering van acteren, waarbij hij de nadruk legt op de autonomie van de acteur en de interactie tussen lichaam, tekst en publiek”.
- Ultima Roerend en Immaterieel Erfgoed: Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG) met het project Water & Land. Met hun project Water & Land vinden de juryleden dat het kenniscentrum voor het agrarisch erfgoed in Vlaanderen en Brussel toont “hoe cultureel erfgoed milieu- en klimaatbeheer en -beleid kan inspireren” op een maatschappelijk relevante manier.
- Ultima Sociaal-cultureel Volwassenwerk: Kif Kif. De jury waardeert hoe Kif Kif, de Vlaamse non-profitorganisatie en interculturele beweging die strijdt tegen racisme en ongelijkheid, “met haar solidaire, laagdrempelige aanpak en oog voor nuance” een platform biedt “waar diverse kritische stemmen gehoord worden”.
Lees ook
Bron: De Standaard