Alicja Gescinska is schrijfster en filosofe verbonden aan de Universiteit van Buckingham. Ze is voorzitter van PEN Vlaanderen en VUB Fellow. Haar column verschijnt tweewekelijks.
Alicja Gescinska – De Morgen
‘Wie wil begrijpen hoe Rusland de Oekraïense cultuur en identiteit wil verdrukken, moet Koerkov lezen’
Alicja Gescinska
Terwijl de derde ‘verjaardag’ van de grootschalige Russische invasie in Oekraïne nadert, lijkt de desinteresse voor wat er daar gebeurt groter dan ooit.
Dat Noord-Korea actief deelneemt aan de oorlog, wekt ons nauwelijks uit onze sluimer.
Om de paar weken verschijnt er een bericht over het geschatte aantal doden en gewonden, maar we kijken niet op van tienduizenden verwoeste levens meer of minder.
We beseffen het nog steeds niet of we zijn het reeds vergeten: dit is de ergste oorlog in Europa sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog en de toekomst van Oekraïne bepaalt de toekomst van Europa.
Enkele maanden geleden vroeg ik me met tegenzin af of het misschien geen tijd is voor vredesgesprekken. Hoe langer daarmee gewacht wordt, hoe gunstiger de papieren voor Poetin, dat was mijn vrees toen.
Die vrees is gegroeid.
Een oorlog wordt op vele fronten uitgevochten en op alle fronten boekt Oekraïne terreinverlies.
Er is het militaire front: daar stagneert de situatie zich in het beste geval voor Oekraïne, in het slechtste geval verovert Rusland af en toe wat stukgeschoten land.
Er is het front van de internationale diplomatie. Daar staat Poetin allerminst geïsoleerd, getuige de recente BRICS top of het feit dat Poetin-knuffelaars overal wind in de zeilen hebben bij verkiezingen.
Poetin houdt ondertussen ook Georgië in zijn broekzak en smoort elke verzuchting naar vrijheid en Europa.
En dan is er het economische front: Oekraïne heeft het zwaar en het blijft vergeefs wachten op de instorting van de Russische economie.
Alle sancties ten spijt, zolang Rusland over gas en achterpoortjes beschikt, subsidiëren we tegelijk het Oekraïense leger én de Russische oorlogseconomie.
Ook de strijd om de internationale publieke opinie – indien zoiets bestaat – lijkt in Ruslands voordeel.
Rusland rekende op onze oorlogsmoeheid en heeft zich niet misrekend.
Gevolg: tanende hulpvaardigheid. Humanitaire organisaties in ons land hebben dit jaar amper giften voor Oekraïne ontvangen.
Ook zijn er toenemende spanningen in Polen, dat meer dan een miljoen Oekraïners heeft opgevangen.
Maar tijdelijke opvang is iets anders dan een langetermijnoplossing. Ook daalt de bereidwilligheid tot militaire hulp.
Nu het scenario reëel wordt dat Trump aan een tweede termijn begint en Elon Musk nog snoefde hoe goed hij het met Poetin kan vinden, weten we wat dit zou betekenen: voor Oekraïne en voor Europa.
Maar…
‘Proberen het verloop van een oorlog te voorspellen is een ondankbare taak.’
Het zijn de woorden van Andrej Koerkov, door The New York Times “de belangrijkste schrijver van Oekraïne” genoemd.
Donderdag is Koerkov in Antwerpen voor het Crossing Border Festival.
Sinds de grootschalige invasie is hij gestopt met het schrijven van romans en voor poëzie heeft hij naar eigen zeggen geen talent. Dus schrijft hij korte beschouwingen over het leven in oorlogstijd en over het nieuws achter het nieuws.
Bijvoorbeeld over hoe bijen een onzichtbaar oorlogsslachtoffer zijn. Het oosten van Oekraïne was altijd een belangrijke honing producent, maar door het oorlogsgewoel zijn vele imkers halsoverkop gevlucht.
In een van zijn stukken beschrijft Koerkov de reddingsoperatie van een bijenkast: hoe een bijenkolonie naar het Westen werd geëvacueerd en er een nieuwe thuis vond.
Het leven moet doorgaan, ook wanneer de dood regeert.
Koerkovs Dagboek van een invasie en Onze dagelijkse oorlog zijn een antidotum tegen oorlogsmoeheid.
Koerkov doorprikt Russische propaganda riedeltjes die ook bij ons gangbaar zijn.
Neen, Odessa is geen Russische stad.
Neen, Rusland is niet geprovoceerd en bang dat Oekraïne tot de EU of de NAVO zou toetreden waardoor er geen bufferzone meer zou zijn. Rusland heeft met Kaliningrad al een grens met de EU en de NAVO.
Neen, het is niet allemaal fout gelopen toen EU-leiders in 2014 op het Maidan-plein verschenen.
Wat je Verhofstadt ook wil aanwrijven, hij is niet verantwoordelijk voor het vierhonderd jaar oude Russische imperialisme. En neen, een Oekraïner is geen halve Rus, zelfs niet wanneer hij Russisch spreekt, zoals Koerkov zelf.
Oekraïne is een eigen natie, met een veelkoppige identiteit en cultuur en wie wil begrijpen hoe Rusland die al eeuwenlang poogt te verdrukken, moet Koerkov lezen of naar hem luisteren in Antwerpen.
“Oekraïne is nu een land van getraumatiseerde mensen”, schrijft hij.
Ooit, als deze oorlog voorbij is, zal het herstel van al die gebroken zielen meer tijd vergen dan de heropbouw van hele steden.
Het is arrogant en immoreel om daartegenover onverschilligheid of oorlogsmoeheid te etaleren.
Lees ook
Klik hier of op de hyperlink hieronder en vind andere columns van
Bron: De Morgen