Wat als de verplichte boekenlijst in de middelbare school écht inspirerend was geweest? Twintig bekende Belgen geven je hun ultieme leestips, van klassiekers als De avonden en The Catcher in the Rye tot recente toppers als De jongens van Nickel en Mogen de wijze jongens winnen, gij weet.
Marnix Verplancke en Dirk Leyman
Maak een selectie of scroll naar beneden
10. Dave Sinardet
11. Martha Balthazar
12. Nadia Nsayi
13. Tinneke Beeckman
14. Tuly Salumu
15. Ivo Victoria
16. Johan Braeckman
17. Alicja Gescinska
18. Valerie Trouet
19. Michael De Cock
1. Bruno Vanobbergen
| Hoofd van Katholiek Onderwijs Vlaanderen |
|---|
| De jongens van Nickel |
 |
In De jongens van Nickel vertelt Colson Whitehead het leven van Elwood Curtis, een zwarte tiener die begin jaren zestig in Florida opgroeit.
Whitehead neemt een waar gebeurd verhaal als uitgangspunt, hoe op het terrein van een tuchtschool een geheime begraafplaats met daarin de botten van zo’n honderd zwarte jongens werd ontdekt, en werkt toe naar een even dramatisch als prachtig einde.
Ook voor jongeren een absolute aanrader omdat hij slachtofferschap van geweld, angst en onzekerheid thematiseert. (MV)
2. Martha Claeys
| Filosofe |
|---|
| Bintje |
 |
In het debuut van Tuly Salumu volgen we Bintje, een meisje dat zowel België als Congo in zich draagt.
Bintje ziet hoe haar Congolese vader te lijden heeft onder racisme, en hoe zijn verdriet thuis gewelddadige vormen aanneemt.
Eens volwassen lijkt Bintje de patronen van haar vader te herhalen.
Salumu werpt boeiende filosofische vragen op over identiteit, bewondering, intergenerationeel trauma en ouderschap, en houdt de Belgische maatschappij een gelaagde spiegel voor. (MV)
3. Jaouad Alloul
| Schrijver |
|---|
| Half leven |
 |
Een boek dat echt iedere jongere zou moeten lezen is Aya Sabi’s Half leven, over drie generaties vrouwen uit de Marokkaanse cultuur.
Het toont mooi waar die vrouwen mee te maken hebben en hoe gelijkaardig hun ervaringen zijn in vergelijking met die van vrouwen uit andere culturen.
Aya Sabi hanteert een bijzonder mooie, poëtische taal die leesbaarheid aan beeldenrijkdom koppelt.
Het is misschien geen alledaagse roman, maar hij is ook niet hyperliterair, wat de toegankelijkheid voor iedereen garandeert. (MV)
4. Pedro De Bruyckere
| Pedagoog en directeur van Leerpunt |
|---|
| The Cartoon Introduction to Statistics |
 |
The Cartoon Introduction to Statistics van Grady Klein en Alan Dabney is een strip, maar niet zomaar een.
De auteurs leggen op een secure en toegankelijke manier enkele belangrijke basiselementen van de statistiek uit die iedereen kan gebruiken om onderzoek beter te begrijpen.
Veel mensen kunnen daar vandaag jammer genoeg niet mee uit de voeten, merk ik, terwijl het correct kunnen lezen van statistieken heel wat misverstanden kan voorkomen. (MV)
5. Kristien Hemmerechts
| Schrijfster en emeritus hoogleraar |
|---|
| Taal zonder mij |
 |
Uiteraard zou ik graag zien dat leerlingen een boek van mij lazen, Taal zonder mij bijvoorbeeld, in combinatie met gedichten van Herman de Coninck, allebei laagdrempelig.
Het is niet zozeer een kwestie van wat je laat lezen, als wel van hoe je het aanpakt.
Vermijd dat leerlingen verloren lopen in een tekst. Voor mijn part kun je hen Lucifer van Vondel laten lezen, maar geef context en duiding.
Vraag hoe zij het begrijpen, wat het voor hen betekent. Gooi hen niet zomaar in een leesbad. (MV)
6. Philippe Van Parijs
| Econoom en filosoof |
|---|
| Retour à Reims |
 |
In Terug naar Reims beschrijft Didier Eribon op ontroerende wijze de terugkeer van een Parijse professor sociologie naar zijn bescheiden roots, zijn hardnekkige weigering om een laatste bezoek te brengen aan zijn stervende vader die hem zijn homoseksualiteit nooit heeft vergeven, zijn verraste maar begrijpende ontdekking dat zijn familie niet langer voor de communisten maar wel voor extreemrechts stemt en de mechanismen die sociale mobiliteit beletten en wrok tegen de elites voeden. (MV)
7. Heleen Debruyne
| Schrijfster, columniste en radiomaakster |
|---|
| The Handmaid’s Tale |
 |
Margaret Atwoods The Handmaid’s Tale, is een geëngageerde, behapbare en vooral spannende, maar geen simpele literair geschreven roman.
Atwood toont wat er gebeurt als de politiek de artificiële verschillen tussen mannen en vrouwen ernstig begint te nemen, welk soort dictatoriale samenleving je dan krijgt.
Precies door dit gegeven zal het wellicht veel leerlingen kunnen bekoren.
Hoe het zou aanvoelen om in een autoritair systeem te moeten meedraaien, vond ik op die leeftijd alvast fascinerend. (MV)
8. Paul Verhaeghe
| Emeritus hoogleraar psychologie |
|---|
| Lysistrata |
 |
Aristophanes’ Lysistrata, voor het eerst opgevoerd in 411 v. Chr., speelt tijdens de Peloponnesische Oorlog tussen Athene en Sparta.
De Atheense Lysistrata roept alle vrouwen van Griekenland op om zich te verenigen in een seksstaking tot hun mannen de oorlog beëindigen.
Of er vandaag een seksstaking nodig is, weet ik niet, maar duidelijk is wel dat vrouwen opnieuw een emancipatiebeweging nodig hebben, een échte, waarbij het over de rechten van de groep gaat en niet over de individuele vrouw die door het glazen plafond breekt. (MV)
9. Fikry El Azzouzi
| Romancier, theaterauteur en columnist |
|---|
| Mogen de wijze jongens winnen, gij weet |
 |
Ik heb de leerlingen van de GO! Spectrumscholen in Deurne en Borgerhout mogen begeleiden bij het schrijven van dit boek Mogen de wijze jongens winnen, gij weet vol diverse, authentieke en herkenbare stemmen, leerlingen die vaak als ‘lastige gevallen’ worden gezien.
Zij tonen hier de kracht van woorden en de rijkdom van hun levenservaringen, vol verscheidenheid en dynamiek, variërend van grappig en baldadig tot hartverscheurend.
Het is een aanmoediging voor alle jongeren om zelf het woord te nemen en de eigen verhalen te vertellen. (MV)
10. Dave Sinardet
| Hoogleraar politieke wetenschappen, auteur en De Morgen-columnist |
|---|
| Nieuw België |
 |
Graag wat meer literaire non-fictie op de leeslijstjes: Bart Van Loo, David Van Reybrouck en zeker ook de migratiegeschiedenis Nieuw België van Tom Naegels.
In een heldere en elegante taal plaatst Naegels onze oeverloze en gepolariseerde debatten over migratie in een broodnodig, rijk en vaak verrassend historisch perspectief.
Zo vult dit baanbrekende overzichtswerk een wezenlijke maatschappelijke lacune, zeker voor een generatie jongeren die meer dan ooit opgroeit in culturele diversiteit. (MV)
11. Martha Balthazar
| Theatermaker en schrijver |
|---|
| Parable of the Sower |
 |
Waar het op de lagere school nog aangemoedigd wordt om je onder te dompelen in fantasierijke werelden, moet de boekenlijst naarmate je ouder wordt altijd echter en aardser zijn.
Volwassen literatuur is, volgens de leerplannen, realistische literatuur. Volwassen worden is realistisch zijn.
De verre toekomsten en planeten van scifischrijvers als Ursula le Guin (bekend van de Earthsea-fantasyserie) of Octavia Butler (won awards met Parable of the Sower) gaan juist tegen dat denken in.
Ze dagen uit om buiten de kaders van de verstikkende realiteit te denken, om je verbeelding open te breken en slim te weerstaan aan de dogma’s van het hier en nu. (DL)
12. Nadia Nsayi
| Politicologe |
|---|
| Ze hebben mijn zoon vermoord |
 |
Begin dit jaar was ik op de voorstelling van Ze hebben mijn zoon vermoord van Ousmane Dia, de papa van Sanda die na een mensonterende studentendoop om het leven kwam.
Het is een tijdloos boek. De intieme schrijfstijl laat lezers in het hoofd van vader Dia kruipen en moedigt aan om empathie te ontwikkelen voor de medemens.
Dit persoonlijke verhaal van een Belgisch-Senegalese arbeider zal leerkrachten helpen om in de klas onderwerpen zoals migratie en integratie, kleur en klasse, liefde en rouw bespreekbaar te maken tussen jongeren. (DL)
13. Tinneke Beeckman
| Politiek filosofe |
|---|
| The Catcher in the Rye |
 |
Ik zou twee boeken op de lijst zetten.
Vooreerst J.D. Salingers The Catcher in the Rye. De roman volgt de driedaagse tocht die de eindejaarsstudent Holden Caulfield door New York maakt.
Afwisselend poëtisch, humoristisch, onthullend. Een roman die de verwarrende identiteitservaring van een puber vat.
En Friedrich Nietzsches Genealogie van de moraal. Een levendig, bevlogen filosofisch boek. Met een actueel thema: waarom verkiezen we de morele waarden die we verdedigen? Welke idealen liggen daaraan ten grondslag?
Een goed boek om je zekerheden te leren bevragen. (DL)
14. Tuly Salumu
| Journaliste en De Morgen-columniste, |
|---|
| De dood van Vivek Oji |
 |
Ik raad elke scholier De dood van Vivek Oji van Akwaeke Emezi aan.
Deze roman gaat over Vivek, een getroebleerde jongen wiens lichaam in de Nigeriaanse samenleving lijkt te verdwijnen, behalve zijn weelderig groeiende haar.
In de openingsscène vindt zijn moeder zijn lijk aan de voordeur. Wat volgt is een spannende puzzel van flashbacks, geschreven door de ogen van zijn moeder, vrienden en de neef met wie hij een bijzondere relatie heeft.
Emezi schrijft over autobiografische thema’s als gender, non-binariteit en homoseksualiteit.
Een aanrader voor jongeren, mede door het thema vriendschap en vervreemding van ouders als rode draad. (DL)
15. Ivo Victoria
| Auteur en De Morgen-columnist |
|---|
| Dingen die we verloren in het vuur |
 |
Je hoort vaak dat jongeren zichzelf moeten herkennen in literatuur om ze aan het lezen te krijgen.
Een groot misverstand: dat het om bekende situaties of milieus, of personages die op de lezer lijken, moet gaan.
Dump die boeken. Lezen moet de wereld niet kleiner maar groter maken.
Neem nu de hedendaagse Argentijnse samenleving die nog steeds de littekens van de dictatuur draagt; het decor voor de magische literaire horrorverhalen van Mariana Enriquez zoals Dingen die we verloren in het vuur of De gevaren van roken in bed, met – jawel – vaak jongeren in de hoofdrol. Verleid onze overprikkelde jeugd met een kortverhaal. (DL)
16. Johan Braeckman
| Filosoof |
|---|
| Stad 40 |
 |
Boeken op leeslijstjes mogen vanzelfsprekend intellectueel en taalkundig uitdagend zijn, maar ze moeten minstens evenzeer leesplezier met zich meebrengen.
We moeten jongeren niet afschrikken, leeslijsten sluiten daarom best zo goed mogelijk aan bij hun leefwereld.
Waarom niet ook een goede pageturner of thriller?
Ik denk aan Stad 40 van Natasha Pulley: daarin zijn spanning, recente geschiedenis, internationale politiek en morele dilemma’s mooi verweven.
En elke jongere moet kennismaken met Bill Wattersons Calvin and Hobbes, een kunstwerk vol vlijmscherpe observaties over het menselijke reilen en zeilen, doorspekt met briljante humor. (DL)
17. Alicja Gescinska
| Filosofe, opiniemaker en schrijver |
|---|
| Een verlangen naar ontroostbaarheid |
 |
Een zeldzaamheid in ons taalgebied: filosofie, bedreven met literaire pen. Nochtans is die combinatie een prachtig iets. Dat zie je in het al te ondergewaardeerde werk van Patricia de Martelaere.
De postume revival van haar werk lijkt alweer voorbij. Een verlangen naar ontroostbaarheid mag op iedere leeslijst.
Ideaal om met leerlingen na te denken over kunst, leven en de dood, en over vragen als:
Moet men krabben waar het jeukt?
Of hebben klanken kleur?
Ideaal ook om uiteenlopende figuren als Ludwig Wittgenstein en Anne Frank te introduceren. (DL)
18. Valerie Trouet
| Klimaatwetenschapper en professor aan de universiteit van Arizona |
|---|
| De god van kleine dingen |
 |
Ik ben ervan overtuigd dat auteurs zoals Gabriel García Márquez (Honderd jaar eenzaamheid) en Salman Rushdie (Schaamte) een plaats verdienen in het secundair onderwijs.
En als ik één boek moet kiezen, dan De god van kleine dingen van Arundhati Roy.
Vrouwelijke auteurs zijn tenslotte steevast ondervertegenwoordigd op die leeslijstjes.
Deze universele boeken staan je toe om andere continenten te bezoeken – zonder in een vliegtuig te stappen – én in het leven en hoofd van personages met een andere cultuur en levenskader. (DL)
19. Michael De Cock
| Directeur van KVS Brussel |
|---|
| De avonden |
 |
Denk eens aan een Netflix-reeks, een album, een film, een theaterstuk en een roman in het secundair onderwijs.
Noem het storytelling.
Leer jonge mensen zien dat verhalen vertellen in vele vormen en manieren kan, de roman is daar één van.
Maak die leeslijsten genderdivers en multi-etnisch, pretty please. Landelijk en stedelijk.
En vooral, als leerkracht of leescoach, probeer voor elke student een goed boek te vinden, zoals je voor iemand een heerlijk gerecht zou koken.
Zoals mijn leraar Nederlands mij in het laatste jaar Reves De avonden liet lezen, het meest intieme onderwijsgeschenk dat ik ooit mocht ontvangen, waarna ik literatuur ging studeren. (DL)
20. Jean Paul Van Bendegem
| Emeritus hoogleraar aan de VUB, logicus-filosoof en auteur |
|---|
| Kaas |
 |
Een leeslijst hoeft geen A4 met een reeks titels te zijn. Bibliotheken en boekhandels kun je ook beschouwen als diverse leeslijsten.
Het gaat er toch om dat jongeren de smaak te pakken krijgen, misschien via iets herkenbaars?
Ook Columbus vertrok uit een gekende haven. In mijn geval was het startpunt Willem Elsschot, Kaas, omdat het verhaal over mijn leefwereld ging. Mijn familieachtergrond is die van groothandelaars in groenten en fruit.
Mijn milieu was de moeite waard om over te schrijven. Het was ook nog eens ‘echte’ kunst. Dat voelde als een (h)erkenning. (DL)
Bron: De Morgen