Bieke Purnelle – De Standaard
26 juni 2025
Leestijd: 4 min
“Met een progressieve campagne over de levensduurte in New York triomfeert outsider Zohran Mamdani (33) in de Democratische voorverkiezingen voor het burgemeesterschap.”
Zo werd de eclatante zege van fenomeen Mamdani in deze krant geduid.
Dat een Democratische kandidaat een oprecht progressieve campagne voert, is al lang geen evidentie meer, dus het adjectief stond er niet zomaar.
“Gratis openbaar vervoer, beter en goedkoper wonen, meer en publiek gefinancierde kinderopvang en door de stad beheerde goedkope supermarkten, dat alles gefinancierd door rijkentaksen en vennootschapsbelastingen.”
Vooral dat laatste doet in de Verenigde Staten, het land van de Red Scare, waar McCarthy nooit veraf is, een paar sirenes loeien.
De panische angst voor het communisme die de VS in z’n greep hield in de 20ste eeuw, is nooit helemaal verdwenen.
Het discours van Mamdani verschilt in se weinig van dat van een doorsnee vroeg-20ste-eeuwse socialistische partij, maar klinkt vandaag zelfs in Europa radicaal, nu het socialisme is verveld tot sociaalliberalisme en zich heeft vastgereden tussen de derde en de vierde weg.
Het Liberale Europa van vandaag werd mee vormgegeven door tal van sociaaldemocratische regeringen die zich niet langer bezighielden met de arbeiders, maar focusten op de middenklasse, goed opgeleide, competitieve en zelfredzame burgers.
Ideologie werd vervangen door het postpolitieke compromis.
Uitsluiting was niet langer een prioriteit.
De globalisering werd warm onthaald, maar kreeg geen sociaal gezicht.
Socialisme moest vooral “gezellig” zijn.
Tony Blair en Gerhard Schröder toonden de weg in hun charter Europe, the third way, waarin ze veiligheid, de vrije markt, flexibiliteit en efficiëntie als prioriteiten naar voren schoven.
De toon werd gezet, dissonanten dropen af, de rest is geschiedenis.
Sociaal-economische gelijkheid, ooit een onwrikbare pijler van de socialistische beweging, staat nog maar zelden bovenaan het prioriteitenlijstje van sociaaldemocratische partijen.
De welvaartsstaat wordt gepresenteerd als een afgevinkte doelstelling. Welvaart en een fatsoenlijke levensstandaard zijn er voor wie werkt.
Rechten van migranten en mensen op de vlucht zijn pasmunt geworden in onderhandelingen over symboolmaatregelen voor de bühne.
Wie onderaan de maatschappelijke ladder hangt te spartelen, wordt niet beschouwd als cruciaal kiesvolk.
Sociale ongelijkheid en onrechtvaardigheid nemen nochtans alleen maar toe. Niemand durft nog hardop te zeggen dat volgende generaties het beter zullen hebben.
Dat was ooit nochtans een socialistische leuze, nota bene waargemaakt door welgestelde tweeverdieners en hooggeschoolden die hun arbeidsachtergrond ontgroeiden om een comfortabeler leven te leiden.
Al het marchanderen en negotiëren met principes en waarden heeft niet gebracht wat velen hadden gehoopt.
Overal ter wereld schuiven politiek en samenleving op naar rechts, naar nationalisme en rechts-populisme, de socialisten meesleurend in hun kielzog. Een afdoend antwoord is er tot nader order niet.
In het licht van die tendenzen is het prille succes van Mamdani een opsteker voor al wie de evolutie met lede ogen heeft aangezien en van mening is dat sociale en economische (on)gelijkheid de corebusiness van het socialisme zou moeten zijn.
Veel New Yorkers hebben blijkbaar begrepen dat de problemen in hun stad niet veroorzaakt worden door de mensen die naast hen zitten in de metro, maar door lieden in blauwe pakken die nooit de metro nemen.
Natuurlijk, de VS liggen niet in Europa en New York is België of Nederland niet. Maar wie gelooft dat mensen au fond vooral gelijk zijn, kan toch een paar lessen trekken uit Mamdani’s onverwachte succes.
- Dat je de samenleving beter van onderuit kunt opbouwen, in plaats van haar te begrenzen.
- Dat veel mensen willen dat politici zich druk maken over de juiste dingen, dingen die ertoe doen, die een tastbare impact hebben op hun leven, in plaats van weerloze zondebokken aan te wijzen.
- Dat er wel degelijk plaats is voor een helder, gedurfd en compromisloos socialisme dat mensen gelijk en centraal stelt, en dat je er wie weet zelfs verkiezingen mee kunt winnen.
Bieke Purnelle is freelanceschrijver en directeur van Rosa, kenniscentrum
voor gender en feminisme.
Lees ook
Klik op de hyperlink
en ontdek meer berichten van
Bron: De Standaard