Over zijn eigen bedrijf mag hij niet klagen, maar over de wereld maakt Luc Bertrand (73), voorzitter bij de holding Ackermans & van Haaren, zich des te meer zorgen.
Bart Eeckhout en Ann Van Den Broek
3 januari 2025
Leestijd: 22 min
‘Wij hebben in België een gematigde Elon Musk nodig.’
Luc Bertrand
“Ik heb geen vaste plek”, zegt Luc Bertrand terwijl hij ons minzaam binnenleidt in de grote bestuurszaal van het hoofdkantoor van Ackermans & van Haaren (AvH) in hartje Antwerpen.
“Soms ga ik op een andere plaats zitten, zodat iedereen moet meebewegen. Af en toe moet je de boel eens opschudden.”
Luc Bertrand verkiest discretie boven tafelspringers. Als vroegere CEO en huidig bestuursvoorzitter bij een van de grootste en succesvolste beursgenoteerde bedrijven in het land, is hij spaarzaam met interviews.
Maar als hij spreekt, spreekt hij door.
Het is nu niet anders. Toch hebben Bertrand of zijn onderneming weinig reden tot klagen.
“Voor Ackermans & van Haaren was het een goed jaar, maar we worden omgeven door onzekerheid”, zegt hij.
“Wij zijn een wereldbedrijf. Onze groep realiseert een groot deel van haar resultaat in het buitenland. Onze banken zitten in België en doen het heel goed, maar onze schepen zijn onze fabrieken. Zij kunnen meebewegen op de economische golven. Wij zijn heel actief in Europa, maar evengoed in Taiwan of India. Ik zou zeggen: godzijdank.” (glimlacht)
Hoezo, godzijdank?
“Wij willen groeien. In een land waar de overheid 55 procent van de economie in beslag neemt, kun je niet groeien.”
Eigenlijk is het voor u niet zo erg dat het crisisspook door Europa waart?
“Toch wel. Wij zijn een Europees bedrijf, verankerd in België. De crisis raakt ons zoals ze iedereen raakt. We zijn dankzij onze internationale activiteiten alleen minder kwetsbaar dan anderen.
“Wat DEME, ons bekendste bedrijf, in Europa doet, is maar een klein stukje van de totale bedrijvigheid. Wij groeien, en om te blijven groeien, gaan we naar plaatsen waar heel veel groei is. De markt beseft dat nog niet goed.”
Bio
- Geboren op 14 februari 1951 in Kinshasa
- Van 1996 tot 2016 CEO en sinds 2016 voorzitter van de holding Ackermans & van Haaren (o.a. baggerbedrijf DEME en Bank J. Van Breda & Co)
- Studeerde voor handelsingenieur aan de KU Leuven
- Is getrouwd met Fabienne Ackermans en vader van Open Vld-politica en staatssecretaris Alexia Bertrand
U bedoelt dat de beurs uw onderneming onderwaardeert?
“Erg onderwaardeert!” (lacht)
Misschien omdat de wereld niet goed begrijpt wat AvH allemaal doet.
“Ackermans & van Haaren is in essentie een bedrijf dat op het water actief is. Dat is het altijd geweest, van in 1876, toen de twee stichtende families bij elkaar kwamen.
“Ze begonnen met baggeren in Nederland en een paar decennia later zaten ze overal in de wereld.
“In de twee wereldoorlogen raakte telkens de hele vloot vernietigd, maar AvH kwam altijd terug, al bijna 150 jaar lang.
“En daarnaast hebben we ook altijd participaties gehad in andere activiteiten: banken, cement, olie…”
Beeld Stefaan Temmerman
Wat zegt u aan uw kleinkinderen als ze vragen wat opa doet?
“Dat Ackermans & van Haaren op het water werkt. Soms komen ze naar de doop van een nieuw schip kijken. Dat vinden ze geweldig, voor hen is dat speelgoed.
“Ik vind het belangrijk dat ze daar nu al van proeven. (pretoogjes) Wij zijn in de familie altijd op zoek naar ingenieurs…
“Wij zijn hier in de Lage Landen, wij hebben een geschiedenis van werken op en vechten tegen de zee. Onze research, de ontwikkeling van nieuwe schepen en technologieën zit nog altijd in België en Nederland.”
Dus is het hier nog zo slecht niet?
“Dat erken ik. Neem onze windparken. Toen wij daarmee begonnen, was dat moeilijk concurreren tegen olie, die 10 dollar per vat kostte.
“Windenergie was te duur, maar de overheid heeft ons gesteund in de eerste pilootprojecten aan de kust. Zo zijn we kunnen groeien, mede dankzij de steun van de Belgische overheid.”
Volgens De Tijd bent u de machtigste bestuurder van het land.
(bromt) “Nonsens.”
Dat zouden wij over De Tijd nooit durven te zeggen.
“Ik heb een aantal bestuursmandaten, vooral bij de bedrijven binnen onze groep.
“Dat is met alle respect niet te vergelijken met de positie van een Johan Thijs of Koen Debackere bij KBC of een Alexandre Van Damme bij AB Inbev.
“Wat wil dat ook zeggen, de machtigste in België…
“Wij zijn vijf of zes miljard waard, Warren Buffett 1.000 miljard. Wij stellen in internationaal perspectief niks voor.”
Dat is valse bescheidenheid.
“Ik formuleer het als een uitdaging. Wij denken te klein in België. Hier de grootste zijn stelt niks voor.
“In België zijn wij een grote vis in een kleine bokaal. In de wereld zijn wij een heel kleine vis in de oceaan. En kleine vissen moeten opletten of ze worden zelf opgegeten.”
Wat betekent macht voor u?
“Een ondernemer heeft niet zoveel macht. In het grootste deel van mijn carrière heb ik wel een beetje invloed gehad.
“Er was een minister die zo nu en dan zes of zeven bedrijfsleiders samenbracht. Puur informeel, even horen of er problemen zijn, wat moet veranderen en wat gaat goed. Zo ging dat tot een jaar of tien, vijftien geleden.
“Vandaag, pfff…. Wij leven in een vacuüm.
“Van tijd tot tijd mogen we met veertig anderen aanwezig zijn op een ‘event’ met een politicus. En dan krijgen we een speech, geen dialoog. Twee vragen en that’s it. We hebben geen kanaal meer om ons standpunt te maken.”
Bent u ontgoocheld in ‘de’ politiek?
“De politiek is zelf ook minder machtig geworden. We horen alleen nog over blokkeringen en compromissen, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.
“We houden verkiezingen, maar na zes weken weet je niet meer wie gewonnen heeft. Dan gedragen alle partijen zich alsof zij ook gewonnen hebben. Waarom zijn we dan gaan stemmen?
‘Alle auto’s moeten op batterijen rijden. Topidee. Alleen: wij hebben geen batterijen. Ze moeten uit China komen en China zegt: eerst onze eigen bedrijven’
“Ik stel me veel vragen over de democratie in ons land. Hebben wij nog wel een democratie?
“Ik heb er niet voor gestemd dat vijf of zes partijvoorzitters onder elkaar het land runnen. Dat is niet alleen in België een probleem. In het ene land neigen ze naar totalitarisme, in het andere is de democratie nog maar een schijn.”
Zit de ware macht niet juist buiten de politiek? Politici buigen voor elk dreigend woord van u.
“Wat vragen ondernemers? Zekerheid. Een stabiel beleidsklimaat.
“Politici moeten nu te vaak op korte termijn denken. Tussen verkiezingen zitten vijf jaar, maar je hebt al een jaar nodig om een regering te vormen en nog een jaar om campagne te voeren. Dus schieten er maar drie meer over.
“Investeringen in innovatie, in groene energie, zoals waterstof, vergen een veel langere termijn.”
We zitten alweer meer dan een half jaar zonder regering met volle bevoegdheid. Voelt u dat?
“Eigenlijk niet. Ik maak me wel zorgen. Men zegt ons dat de economische groei nog stabiel blijft, maar hoe groeien wij?
“België spendeert veel geld aan consumptie en investeert bijna niets. We moeten wat minder consumeren en wat meer investeren. Dat is hoe wij zelf werken: wij herinvesteren onze winst.
“Omdat het moet: als wij onze vloot niet verbeteren, zijn wij binnen de kortste keren kapot. Omdat wij dan minder productief worden tegenover onze concurrenten. Zo moeten Europa en België ook denken.”
Overal lees je sombere voorspellingen over de Europese industrie. Hoe erg wordt het?
“Heel erg. Het wordt een catastrofe. Europa heeft zich in slaap laten wiegen.
“Kijk naar technologie. Hier in België en Europa hebben wij topuniversiteiten. Wij hebben dat in de vingers, technologie. Wij hebben de beste ingenieurs ter wereld, maar van de zeven meest bloeiende bedrijven in de hightech hebben wij er geen één in Europa.
“Nul. Hoe kan dat?
“In China hadden ze hetzelfde probleem. Zij voorzagen dat aanstormend geweld van de nieuwe Amerikaanse bedrijven. En ze hebben Chinese bedrijven gemaakt, met een wetgeving om ze te beschermen en te laten groeien.
“Europa zag dat ook allemaal, en het deed niets. Het enige dat wij kunnen, is reguleren zodat er nooit een wereldbedrijf uit Europa komt.”
Hoe nekken Europese regels uw onderneming?
“China investeert in Hongarije, in Portugal of in Roemenië. Waarom mogen wij vanuit Europa niet hetzelfde doen in China?
“Omdat Europa dat toelaat, China niet. Dat is naïef, in het beste geval.
“Iedereen komt naar onze markt en kan onze bedrijven hier kapot concurreren, terwijl ze zelf niet elders mogen groeien.
“Dat is het drama in de automobielindustrie en machinebouw. Duitsland, Frankrijk, Italië… dat was de wereldtop in die sectoren. En nu staan die bedrijven op instorten, verpletterd tussen de VS en China.
“De ene houdt met importtarieven de Europese export tegen, de ander controleert 97 procent van de grondstoffenmarkt. En wij hebben daar niks aan gedaan.
“We kunnen ook niks doen omdat Europa een lappendeken van 27 landen blijft. De verdeeldheid groeit, terwijl je juist nu strategisch beleid nodig hebt.”
De oorlog in Oekraïne heeft onze kwetsbaarheid blootgelegd.
“Omdat wij heel goedkope energie kregen vanuit Rusland. Dat is weg. Vandaag betalen wij ongeveer vijf keer zoveel voor gas van de Amerikanen. Wij betalen die oorlog.”
Hoe raken we hieruit?
“Er zijn alternatieven. Windenergie, zonne-energie, waterstof. Waterstof is beter voor het klimaat, maar moet nog veel goedkoper worden.
“Als je nu moet kiezen tussen goedkopere fossiele brandstoffen die er nog zijn of de betere maar duurdere groene energie, dan maakt die groene energie geen kans. Dus zal de overheid moeten tussenkomen, als ze dat echt wil.”
Juist omdat de industrie kreunt, leeft het idee om toch maar aan fossiele energie vast te houden.
“Als wij de enige zijn die met groene energie vooruitgaan, hebben we een probleem. Het zal geen kwestie worden van of duurzaam of fossiel maar van en-en.
“Natuurlijk kun je zeggen: alle auto’s moeten op batterijen rijden. Topidee. Alleen: wij hebben geen batterijen. Ze moeten uit China komen en China zegt: eerst onze eigen bedrijven.
“We worden van de kaart geveegd. Dat is voor onze ogen aan het gebeuren. Het antwoord zal van nieuwe technologie moeten komen. Dat kost tijd en geld en ondertussen mag je je bestaande industrie niet laten kapotmaken.”
Beeld Stefaan Temmerman
Toch zullen maar weinig Europeanen liever in China of zelfs in de VS wonen.
“Er is veel kritiek op de Amerikaanse economie en vaak terecht. Maar die Amerikaanse economie groeit al twintig à dertig jaar lang met meer dan twee keer de snelheid van de Europese.
“De Europeanen zijn met 450 miljoen mensen, of 500 met de Britten erbij. De Amerikanen zijn maar met 350 miljoen.
“Dertig jaar geleden hadden wij een bnp dat gelijk was aan dat van hen. Ons bnp vandaag is nog 70 procent waard van het Amerikaanse bnp.
“Ze zijn in twintig jaar tijd 30 procent op ons uitgelopen, met 100 miljoen mensen minder. Dan kun je niet zeggen dat wij goed bezig zijn.”
Maakt u zich zorgen over het presidentschap van Donald Trump?
“Ja, omdat hij niet bepaald een grote verdediger van de groene economie is.
“Hij weet dat de kracht van de Amerikaanse economie is dat zij energie-onafhankelijk is. Vanwaar die energie komt: he doesn’t care.
“Hij is het voorbeeld van de korte termijn politicus. Maakt niet uit dat de economie of het klimaat instort, als het maar na zijn termijn gebeurt.”
Vele Amerikaanse ondernemers steunen hem wel. Begrijpt u hen?
“Toch wel. Omdat Trump hun vrijheid belooft. Kijk naar Elon Musk. Ik ben het ook niet eens met alles wat hij zegt, maar die man heeft een revolutie in de auto-industrie ontketend.
“Tot voor kort werden in Europa bijna geen Amerikaanse wagens meer verkocht. Nu rijden er overal Tesla’s. De doorbraak van elektrische wagens, tot in China? Dat is zijn werk.”
Stoort het u niet dat Elon Musk door leugens en complotten te verspreiden op X ook de polarisering op de spits drijft?
“Toch wel, maar ik bezie hem als ingenieur. Die man heeft een jaar lang dag en nacht in zijn fabriek geleefd, naast zijn machines, om een aantal zaken in orde te brengen.
“Daar heb ik respect voor. Dat is wat een ondernemer moet doen. Hij moet een droom hebben en die droom waarmaken.
“Musk heeft dat gedaan met auto’s, met satellieten en raketten, en nu gaat hij het doen met artificiële intelligentie.”
Hij is niet verkozen maar hij is momenteel wel een van de machtigste mensen op aarde.
“Hij zit nu naast mijnheer Trump om de kosten van de overheid efficiënter te maken. Ik ben benieuwd. Ik vind niet dat wij zo iemand bij voorbaat moeten veroordelen.”
Wat kan Europa leren van de VS?
“Zij hebben iets wat wij niet hebben: vrijheid in het ondernemen.
“En ze hebben een gemeenschappelijk doel, waar ze alle kracht achter zetten.
“Zij hebben één grote, reële eenheidsmarkt en ze hebben één financiële markt. Als je succes boekt op die markt, kun je ook internationaal groeien.
“Zo kom je uit bij machtige bedrijven als Microsoft. Wij gebruiken in al onze bedrijven de IT van Microsoft. En wij zullen Microsoft waarschijnlijk gaan gebruiken voor AI. Omdat ze goede producten hebben die ons enorm helpen.
“Als ondernemer ben ik daar erg blij mee, maar waarom hebben wij geen Europese Microsoft?
“De enige vraag die de Commissie zich stelt is: hoe kunnen we Microsoft reglementeren? Zo knip je de vleugels af van alle potentiële Microsofts die hier groeien.”
Is verhuizen een optie voor AvH?
“Nog niet.”
U hebt er wel al over nagedacht.
“Het is nu geen optie. Ik ben een Vlaming, een Belg en ik hou van Antwerpen. We hebben nu geen reden om te verhuizen.
“Maar ik maak me wel zorgen over de toekomst van onze kinderen hier. Als de economie blijft evolueren zoals nu, dan zullen ook wij meer en meer buiten Europa moeten investeren.”
‘Wij hebben in onze grootsteden relatief gezien de goedkoopste huizen ter wereld, voor een welvarend land. En toch zijn ze nog veel te duur voor een koppel hardwerkende, jonge mensen. Ze hebben hun ouders nodig om een huis te kopen. Dat is toch niet normaal?’
Waar maakt u zich het meeste zorgen over?
“Een jong koppel betaalt, alles bij elkaar, 60 procent belastingen op het inkomen. Dat is niet vol te houden.
“Wij hebben in onze grootsteden relatief gezien de goedkoopste huizen ter wereld, voor een welvarend land. En toch zijn ze nog veel te duur voor dat koppel hardwerkende, jonge mensen. Ze hebben hun ouders nodig om een huis te kopen. Dat is toch niet normaal?”
In het debat over fiscaliteit gaat het nu vooral over een verschuiving naar de sterkste schouders.
“Dat is toch bijzonder? Centrumrechts heeft de verkiezingen gewonnen en het volledige debat gaat over meer belastingen, omdat links meer geld nodig heeft voor zijn beloftes.”
Vooruit heeft de verkiezingen ook gewonnen.
“Ze zijn veel kleiner dan centrumrechts aan tafel. En ze zitten daar alleen omdat 25 procent van de stemmen niet meetelt.
“Ik zou liever een tweepartijenstelsel hebben en dan wat mij betreft vier of vijf jaar hard links beleid. En daarna twintig jaar rechts beleid. (lacht)
“Hier kan ik op een partij stemmen, en als die partij aan de macht komt, doet ze het tegenovergestelde van wat ze heeft beloofd.”
Is het niet verdedigbaar dat een regering de lasten op arbeid verlaagt, en daarvoor elders andere inkomsten zoekt?
“We zijn nu al een van de meest belaste landen ter wereld, ook op kapitaal! De 10 procent hoogste inkomens betalen meer dan de helft van alle belastingen. We betalen allemáál te veel belastingen. En nog maakt de staat grote schulden. Dat is ontzettend slecht beleid.”
Professor André Decoster toonde onlangs aan dat de grootste belastingdruk bij de middenklasse ligt. De grote vermogens dragen in centen veel bij omdat ze nu eenmaal veel meer centen hebben.
“Op die grote vermogens is al belasting betaald. Dus zeggen de grote ondernemers en machtige bestuurders: we zijn hier weg. Wie blijft, moet altijd maar meer betalen.”
MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez heeft dus gelijk met zijn verzet tegen een meerwaardebelasting?
“Ik doe niet aan politiek. Ik denk wel dat dit systeem tegen zijn limieten loopt, niet alleen in België. Ik ben voor herverdeling, maar er is een grens.
“We herverdelen als het goed gaat, om iedereen te laten meegenieten. En we herverdelen als het slecht gaat, om niemand achter te laten.
“Zo gaan we van de ene crisis naar de andere. De mensen die investeren en blijven investeren, moeten blijven bijdragen, en de mensen die het moeilijk hebben, hebben het vijftien jaar later nog altijd moeilijk. Ondertussen verdwijnt het kapitaal uit het land.
“Kijk, ik ga volledig akkoord met de manier waarop de pandemie en de energiecrisis economisch zijn aangepakt. De regering heeft de kraan een beetje opengezet. Dat was nodig om een bloedbad te vermijden.
“Maar die kraan achteraf weer dichtdraaien, dat lukt nooit. Zo stapelen we schuld op schuld. En dan kun je het komen pakken bij diegenen die een beetje geld opzijgelegd hebben, maar ook dat zal niet lang duren.”
U zegt dus: wij hebben al betaald, dank u.
“Ik vind ook dat de sterkste schouders de zwaarste last moeten dragen. Maar ik wil nu eerst weten: wat is de last? Waar gaat al dat geld naartoe?
“Hier naast ons kantoor is een school. Als ik hoor dat één kind op de vijf geen deftig ontbijt krijgt, breekt dat mijn hart.
“Mijn vraag is dan: hoe kan het dat een overheid met een overheidsbeslag op 55 procent toch geld tekort komt om dat op te lossen?
“Waar gaat al dat geld naartoe? Waar zit de verspilling? Nederland doet het met 43 procent, en je kunt nu niet zeggen dat dat géén welvaartsstaat is.”
En persoonlijk? Wringt de kloof met de kinderen met een lege brooddoos in de school hiernaast niet bij uzelf?
“Natuurlijk raakt me dat. Het gaat niet over genereus willen zijn of niet. Wij doen op onze manier wat we kunnen.
“Hoeveel zou het kosten om de kinderen die het nodig hebben een gezonde schoolmaaltijd te geven? Een miljard? Op het budget van een overheid is dat niet zoveel. Waarom gebeurt het dan niet? Moet de staat echt nog meer geld krijgen om dat te kunnen oplossen?”
Vindt u zelf soms dat de ongelijkheid te groot is?
“Soms is die kloof heel confronterend, ja. Dat is net zo erg als een familie die kinderen heeft en naast een koppel woont dat graag kinderen zou hebben en er geen kan krijgen.
“Je kunt niet alles herverdelen. Het antwoord op uw vraag kan niet zijn dat iedereen evenveel moet hebben. Zelfs als je alles herverdeelt, zal er nog misère zijn.”
Stel dat u één advies aan de formateur mag geven, wat zou het zijn?
“Fix die begroting. Wij zijn met 11 miljoen in dit land en wij spenderen 5 of 6 miljard te veel per jaar. Hoe breng je dat terug, dat is de kwestie.”
België heeft een Elon Musk nodig heeft om zijn financiën op orde te stellen?
“De echte Musk gaat misschien een beetje te ver voor ons, maar wij hebben een gematigde Elon Musk nodig, ja.”
Kijkt u anders naar politiek sinds uw dochter Alexia er actief in is?
“Ik vind dat ze dat zeer goed doet, maar het is heel moeilijk om met zeven partijen tot een beslissing te komen. De ene wil naar links, de ander naar rechts. Zo eindig je ergens in het midden. Als je te veel water in de wijn doet, smaak je niets meer.”
Ze was voorbestemd om u mee op te volgen. Vindt u het jammer dat ze een ander pad koos?
“Ik heb aan mijn kinderen gezegd dat ze moeten doen waarin ze geloven en dat ze hun eigen beslissingen moeten nemen. Dat heeft ze duidelijk gedaan. Niet voor het eerst.” (lachje)
Kunt u daar als vader en dochter samen over praten? Of is het dan toch snel ondernemer versus politicus?
“Wij praten heel weinig over politiek. Het ligt gevoelig. We worden beiden geacht discreet te zijn. Ze volgt haar eigen pad en ik respecteer dat.”
Uw zoon is co-CEO. Zijn pad liep wel rechtdoor naar uw opvolging.
“Ik heb heel veel geluk. We hebben drie kinderen en ze zijn alle drie op hun manier begaafd. Dat hebben ze waarschijnlijk aan mijn vrouw te danken.” (glimlacht)
U vond het belangrijk dat het bedrijf in familiehanden blijft?
“Uiteraard. Niet de familie op het niveau van ons gezin, maar wel de grote familie rondom ons. Ik heb het dan ook bijvoorbeeld over de familie Delen.
“Ackermans & van Haaren is een familiaal bedrijf en we willen dat blijven. Maar wij hebben altijd een mix met externe professionals gehad.”
Waarom vindt u het belangrijk dat AvH een familiebedrijf blijft?
“Iemand vroeg me ooit of zo’n holding wel nuttig is. DEME staat zelf op de beurs en doet het prima.
“Oké, maar zonder Ackermans & van Haaren duurt het geen vijf minuten of het bedrijf is aan het buitenland verkocht. En dan weet je wat er gebeurt: de baas is geen Belg maar een Fransman of een Amerikaan. En de teams en filialen gaan op in die van de koper. Voor je het beseft, is DEME foetsie.
“Juist om de autonomie van onze bedrijven te beschermen is Ackermans & van Haaren nodig.
En om Ackermans & van Haaren zelf te beschermen heb je de families nodig, want die denken mee op de langere termijn.
“Daarom ga ik met de kleinkinderen naar de doop van elk nieuw schip. Ik wil dat ze die passie voelen, dat ze die zelf ook krijgen.”
Het is geen familie-uitje, het is een investering.
“U mag dat zo zien. Wij denken niet in kwartalen, maar in generaties.
“Toen wij begonnen zat AvH vooral in cyclische sectoren, met goede tijden en minder goede tijden. Dat hebben we wat bijgestuurd met een bredere waaier aan bedrijven, die ook dichter op de consument zitten.
“Nu is het tijd voor de volgende stap: de versterking van onze globale positie.”
Uw leven zit in dit bedrijf. Hoe moeilijk was het om de rol van CEO los te laten?
“In het begin was dat lastig, vandaag niet meer. Je komt uit de volle actie, die vreet je helemaal op. Ik moest wennen toen dat wegviel.
“Ik doe nog van alles, maar het zijn niet meer de werkdagen van 120, 140 procent van vroeger.
“Ik hou me bezig met mecenaat, met musea en met een heleboel zaken buiten Ackermans & van Haaren.
“En ik probeer wat te lezen en een beetje te reizen.”
‘Ik doe niet aan politiek. Ik denk wel dat dit systeem tegen zijn limieten loopt, niet alleen in België. Ik ben voor herverdeling, maar er is een grens’
U ziet er niet bepaald als een strandmens uit.
“Als ik reis, is het nog altijd binnen de context van de groep. Ik ga kijken naar plaatsen waar we met onze bedrijven actief zijn.”
Ook leuk voor uw vrouw.
“Ik weet het, ze vindt dat heel erg. Ik moet daar iets aan doen.”
U bent via haar in de familie gekomen. Hoe hebt u haar leren kennen?
“Lang geleden. Zij zal zeggen dat het anders ging, maar ik heb haar de eerste keer gezien op haar school, toen ze 16 jaar was. Ik was toen 17. We zaten uiteraard op verschillende scholen want onderwijs was toen nog strikt gescheiden.
“Volgend jaar zullen we vijftig jaar getrouwd zijn. Mijn vrouw heeft me altijd gesteund.
“Wij hebben bijna dertien jaar in het buitenland gewoond en zij heeft zich voor ons gezin ingespannen.
“Je kunt professioneel heel succesvol zijn maar toch privé mislukken. Dankzij mijn vrouw is dat niet gebeurd.”
Dat is een klassiek rollenpatroon.
“Dat is zo. Mijn vrouw is erg belangrijk geweest in de opvoeding van de kinderen. Zij is zelf juriste. Ze had het talent om een eigen loopbaan uit te bouwen, en vandaag zou ze dat ook wel willen doen.”
En u? Hebt u niet het gevoel dat u veel gemist hebt in het gezinsleven?
“In kwantiteit van de tijd zeker wel. In kwaliteit niet. Dat is wat telt.”
Zou u het nu anders doen?
“Ik niet, mijn vrouw wel, denk ik.” (lacht)
Beeld Stefaan Temmerman
Lees ook
Bron: De Morgen