Vannacht werden verschillende gebouwen in Brussel beschenen met namen, verzen en woorden. Een ontroerende actie van een 16-jarige jongeman die zijn verdriet omzette in verzet. Zijn woede in wilskracht.
De hele nacht fietste hij door de stad met enkele vrienden, gevolgd door een bestelbus met een enorme lichtprojector. De namen die geprojecteerd werden, waren die van de slachtoffers van de overstromingen, vandaag precies twee jaar geleden.
Hijzelf had gezien hoe Rosa, een vriendin met wie hij op klimaatkamp was in de buurt van La Roche, in het water was verdwenen.
Op gevaar voor eigen leven was hij haar achterna gesprongen. Hij had haar nog kunnen vastgrijpen, vasthouden, voelde zich samen met haar meegesleurd worden, maar de stroming was te sterk.
Sindsdien ijvert hij voor ‘Climate Justice For Rosa‘.
Met zijn ontroerende, slim-rebelse actie vannacht houdt Benjamin Van Bunderen Robberechts ons allen een spiegel voor.
Vandaag, 15 juni, is het dus exact twee jaar geleden dat de grootste natuurramp uit de geschiedenis van België zich voltrok.
De overstromingen van de Vesder en andere rivieren in Wallonië maakten 39 dodelijke slachtoffers. Over de grens in Duitsland vielen nog eens 180 doden. Het was de eerste grote klimaatramp in onze regio.
Het nieuws hield me dagenlang bezig. De beelden waren ontzagwekkend, de getuigenissen verschrikkelijk en de dodentol liep op.
De maanden daarna verbijsterde het mij hoe anoniem al die slachtoffers bleven. Ja, kranten hadden hier en daar individuele verhalen gebracht, zeker, maar er was nergens een namenlijst verschenen.
Hier waren meer doden gevallen dan bij de terreuraanslagen in Brussel en Zaventem (35 doden) of zelfs de overvallen van de Bende van Nijvel (28 doden), maar niemand had een overzicht van hun namen.
Er was zelfs nergens een officiële slachtofferlijst te vinden. Daarom besloot ik Rain Requiem te schrijven, een somber memoriaal voor al die verloren mensenlevens.
Samen met Jan Van den Bossche van het Festival van Vlaanderen ging ik op zoek naar wie er was omgekomen.
We doorkamden websites van regionale kranten, overlijdensadvertenties en begrafenisondernemers.
We namen contact op met het Crisiscentrum, de federale politie en de slachtofferhulp van DVI (Disaster Victim Identification) die ons omwille van de privacy maar zeer beperkt konden helpen.
We zochten rond op Facebookgroepen en social media accounts. We bouwden samen aan een spreadsheet waar we alle namen, bronnen en nabestaanden in samenbrachten.
Toen onze database eindelijk af was, kregen we onverhoeds een intern document van een bevoegde overheidsinstantie: we hadden ons werk kennelijk goed gedaan, want alle namen die wij gevonden hadden kwamen overeen met de officiële lijst.
Over één dode bestond onduidelijkheid omdat hij een dag eerder verdronken was in een Ardense rivier toen het ook al zwaar regende. Daarom vind je vandaag zowel het cijfer van 39 als 40 slachtoffers.
Om Rain Requiem te schrijven, trok ik vervolgens naar de Vesdervallei om getuigenissen van de bewoners en nabestaanden op te tekenen. Veel van hun woorden kwamen rechtstreeks in de gedichtencyclus terecht die naderhand door Jef Neve zo imposant op muziek werd gezet.
Bij de opvoeringen voor koor en orkest in openlucht langs de Schelde vorig jaar in juni, vertelde ik dat we een nieuwe Menenpoort nodig hadden, dit keer voor de slachtoffers van de klimaatcatastrofe.
Dat de doden eren wel het minste was dat we konden doen, al was het maar om ons aan ons eigen falen te herinneren.
In het publiek zaten vice-president van de Europese Commissie Frans Timmermans en federaal minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden.
De live opvoering van het muziekstuk beroerde velen. Sopraan Hanne Roos en bas-bariton Wilfried Van den Brande gaven het beste van zichzelf.
Jef en ik hadden echt het gevoel iets van waarde gemaakt te hebben. Maar daar bleef het niet bij.
Enkele weken later vroeg Le Soir mij om de bewuste slachtofferlijst die ik als enige had en maakte als eerste krant in België alle namen openbaar.
Caroline Lamarche, de grote Franstalige schrijfster, was onafhankelijk van mij begonnen getuigenissen op te tekenen in het getroffen gebied en nam de namenlijst over in het prachtige boek Toujours l’eau (met foto’s van Françoise Deprez).
Er kwamen plannen om Rain Requiem ook elders op te voeren, geen kleine klus gezien de omvang van de productie.
Van medewerkers van Frans Timmermans begreep ik dat hij bekeek of Rain Requiem kon opgevoerd worden op de COP in Egypte of in Dubai en, veel belangrijker, dat hij 15 juli wou laten uitroepen tot Europese Dag van de klimaatslachtoffers.
Benjamin Van Bunderen Robberechts ging ondertussen onverdroten verder met zijn campagne: ook hij vond dat 15 juli een jaarlijkse dag van herdenking en bewustmaking moest worden. Hij trok naar journalisten en politici, naar klimaatmarsen en internationale conferenties.
Af en toe kreeg ik een lange mail of whatsapp-bericht van hem, waarin hij zijn plannen uit de doeken deed.
In februari schreef mij al:
“Ik ben goeie vooruitgang aan het maken voor het invoeren van de dag van de klimaatslachtoffers, denk ik, wel in slakkenpas (politici speed) maar zolang het vooruit gaat, zitten we goed.”
En zie, wat niemand voor mogelijk had gehouden, werd eergisteren werkelijkheid: tijdens een officiële ceremonie in Brussel ondertekenden de drie Europese instellingen (Commissie, Raad en Parlement) het besluit om 15 juni uit te roepen tot de Annual EU Day for the Victims of the Global Climate Crisis.
Frans Timmermans speechte indrukwekkend, Hanne Roos zong prachtig het ‘Mater Dolorosa‘ uit Rain Requiem en in het publiek zat Benjamin.
Toen ik vanmorgen wakker werd, zag ik 14 berichten in mijn whatsapp staan.
Ben had enkele foto’s doorgestuurd van zijn nachtelijke actie. De namen van de slachtoffers had hij geprojecteerd op de Wetstraat 16, de ambtswoning van de premier.
De hashtag #ClimateJusticeForRosa stond vele vierkante meters groot op de gevel van het Justitiepaleis. En op de monumentale façade van het Berlaymontgebouw, waar de Europese Commissie zetelt, had hij de slotverzen van Rain Requiem getoond, onder de titel:
“To The Victims of the Global Climate Crisis“
‘Forgive us, friends, for we know what we do
Forgive us, friends, for we do not what we know
May your passing not be in vain
May your silence show us the way
Give us guidance and light
For we are terribly lost
Make us brave and humble
For the journey is long
Make us modest and gentle
Carry us home’
The 39 Belgian deaths due to our inaction. #ClimateJusticeForRosa pic.twitter.com/tTMfUm2OU1
— Benjamin Van Bunderen Robberechts (@VanRobberechts) July 15, 2023
Lees ook
Bron: David Van Reybrouck