Ik heb vanmiddag iets ongelooflijks meegemaakt in de Kamer, een jongen van 18 die een bomvolle commissiezaal stil kreeg toen hij met grote waardigheid de partijpolitiek een spiegel voorhield.
Darlin Kouokam is zijn naam. Hij was een van de zestig burgers die had deelgenomen aan We Need To Talk – Belgium.
David Van Reybrouck
De deelnemers aan dat burgerpanel waren vandaag voor de tweede keer uitgenodigd in de Commissie Grondwet om te kijken hoe het nu stond met die lang beloofde hervorming van de partijfinanciering.
De eerste keer was in mei en toen waren de parlementsleden unaniem vol lof geweest voor de degelijke, genuanceerde voorstellen die zestig burgers op nauwelijks zes dagen tijd hadden geformuleerd.
Zelfs de meest sceptische politici moesten erkennen dat hier ernstig werk was geleverd.
De commissie beloofde collectief dat er een vervolggesprek moest komen. In afwachting zouden de parlementsleden in kaart brengen waar elke partij stond tegenover diverse aspecten van die financiering (minimale optie) en gingen ze kijken of er een hervorming van de partijfinanciering inzat (grotere optie).
Dat laatste wordt trouwens al vier jaar in het regeerakkoord beloofd.
Vandaag was het zover. De partijen van de meerderheid hadden de afgelopen dagen geprobeerd een finale doorbraak te forceren, maar berichten in de media lieten uitschijnen dat er, ondanks opvallend veel convergenties, toch vooral veel koudwatervrees en politieke onwil was.
- Ja, Belgische partijen krijgen extreem veel geld vergeleken met elders in Europa (78 miljoen euro per jaar)
- Ja, ze geven het meest uit op sociale media en bouwen oorlogskassen en vastgoedimperia uit.
Maar the sense of urgency was er precies nog niet helemaal.
De sessie begon met een interventie Wim Van der Donckt (N-VA) die in rustige bewoordingen liet weten dat hij hier ‘met plaatsvervangende schaamte’ zat.
Als vertegenwoordiger van de grootse partij van het land loofde hij de onafhankelijkheid van het burgerpanel en hekelde hij de houding van de meerderheid die deed alsof ze de oplossing had, ‘maar die oplossing is er nooit gekomen’.
Kort daarna sprak Kristof Calvo (Groen) van ‘een zwarte dag voor de democratie’. Hij keek vooral naar PS en MR die op de rem zouden hebben gestaan.
Daarna kwamen alle andere partijen aan het woord en ik weet niet wat er gebeurde, maar het hele “debat” leek gewoon op een herhaling van zetten. Het was ongeveer exact hetzelfde van wat ik acht maanden geleden had gehoord.
“Ja, wij willen wel, we hebben voorstellen ingediend, maar de anderen willen niet mee.”
Dat soort betogen. Dodelijk vermoeiend.
Anders dan beloofd werd er géén tabel voorgelegd waarin de partijstandpunten zouden staan.
Er was in de verste verte geen ambitieuze hervorming in zicht. Zelfs het laaghangende fruit werd niet eens geplukt. Er was niet eens debat of discussie over de hele zaak.
De voorzitster van de commissie gaf ieder het woord en iedereen stak zijn verhaal af. Om moedeloos van te worden.
In een whatsappgroep die ik volgde, schreef iemand: “Dit lijkt wel een voordrachtwedstrijd op het atheneum.”
Het is niet omdat je twaalf parallelle monologen na elkaar zet dat je een dialoog hebt.
Voortaan neig ik ertoe het parlement het parallellement te noemen.
Wat een verschil met het overleg dat die zestig burgers hadden gevoerd!
Drie weekends lang hadden ze vorige lente naar elkaar geluisterd, hadden ze experten gehoord en partijvoorzitters uitgevraagd.
Ze waren het onderling vaak niet eens met elkaar, er werd flink gediscussieerd, het was bepaald geen kumbayah, heel dat burgerpanel. Maar er was wel een wil om er samen uit te geraken.
Ik hoorde vele excellente speeches (Patrick Dewael, Raoul Hedebouw, Jan Bries, François De Smet – echt, topniveau), maar nooit werd het een gesprek waarin er samen naar een oplossing werd gezocht.
Misschien, bedacht ik mij, is er gewoon iets mis met de format waarop wij vandaag aan democratie doen.
Zet al die verstandige mensen toch gewoon samen aan een ronde tafel in plaats van die theatrale architectuur met die halfronde opstelling.
Zorg dat ze elkaar in de ogen kunnen kijken, in plaats van dat ze vooral de ogen van de camera’s zien.
Doorbreek die dodelijke opeenvolging van monologen en stimuleer gespreksvormen die consensus en dissensus veel beter naar boven brengen dan deze sukkelachtige, archaïsche halfslachtigheid.
Hoe kan je in de 21ste eeuw werken met dit soort Volkenbond-achtige rituelen? Zo kan je een land toch niet besturen?
De Standaard sprak van “een gênante commissievergadering”, Le Soir noemde het “een sombere woensdag in de Kamer”.
En zo dachten de burgers van We Need To Talk er ook over. Ze waren massaal komen opdagen en hun vier woordvoerders kreeg na afloop de kans om te reageren.
- Gino was kwaad en zei “ik ben beschaamd in uw plaats”.
- Souad had “meer monoloog dan dialoog” gehoord.
- Audrey vroeg “enkel goed bestuur” en vroeg onlangs haar teleurstelling om toch het gesprek verder te zetten.
En toen nam Darlin, die ernstige 18-jarige jongeman uit Anderlecht, het woord.
“Het verbaast mij dat burgers slechts zes dagen nodig hadden om het eens te worden over 34 aanbevelingen. En u, in zes maanden, niets hebt bereikt.
“Het is opmerkelijk dat burgers vakantie hebben genomen, hun kinderopvang hebben geregeld, hun schema hebben aangepast om hier te zijn. En uiteindelijk, niets. Helemaal niets. Waar is uw deel van het werk?”
Hij sprak heel kalm, heel waardig, niet boos-verwijtend, maar verdrietig-onthutst.
“Als jongere stel ik vast dat hier het beeld bevestigd wordt dat velen van de politiek hebben. Ik ben erg teleurgesteld.
“Mijn kameraden zeiden dat ik niet moest deelnemen aan het panel omdat jullie allemaal leugenaars zijn. Ik ging toch, maar het is wel een realiteit.
“Wij zijn gewoon maar burgers. Wij hebben uw statuut niet, wij hebben uw inkomen niet, maar we hebben hard gewerkt.
“Ik ben diep ontgoocheld. Mijn vertrouwen in de politiek is fragiel geworden, misschien zelfs onbestaande.”
Zijn stem brak bijna. De zaal hield de adem in.
“Ik woon in Anderlecht en de problemen die al generaties lang aanhouden, zoals onhygiënische omstandigheden, jeugddelinquentie, of de moeilijkheden die jongeren hebben om gehoord te worden, blijven al jaren bestaan.
“Het is altijd hetzelfde. Zonder vooruitgang doet u de machteloosheid van jongeren alleen maar groeien.”
Hij hapte naar adem, wist niet dat hij met zijn parler vrai parlementaire geschiedenis aan het schrijven was.
“Kijk, ik ben scheidsrechter in het voetbal. Wat ik hier zie, doet mij daaraan denken. Elke partij schuift de schuld van zich af af.
“De N-VA zegt dat het de schuld is van de meerderheid. Groen ook… Iedereen wijst met de vinger naar iedereen. MR, PS…
“Het lijkt wel één grote speelplaats hier. Maar ik heb het gevoel dat jullie geen gezamenlijke verantwoordelijkheid wíllen nemen. Het is nochtans de schuld van elk van jullie.
“Onder deze aanbevelingen zijn er minstens tien of vijftien die zo voor de hand liggen, maar u wilt gewoon het geld houden.
“Geen akkoord bereiken over de partij financiering kan worden opgevat als een teken dat de politieke prioriteiten niet noodzakelijk in lijn zijn met de echte behoeften van de burgers.”
Hij slikte nog even.
“We willen geloven in democratie. Ik denk dat democratie in de eerste plaats samen vooruitgaan is, samen vooruitgaan om zo goed mogelijk aan de behoeften van de burgers te voldoen.”
Daarna knipte hij het rode lichtje van zijn microfoon uit en brak er applaus los.
Lees ook
Partijfinanciering – Open brief – Wil je meer democratie – Geef de politieke partijen dan minder geld
Anton Jäger – De N-VA heeft een bijna existentieel aandeel in immobiliën
Bron: De Standaard