Sanda Dia – Reuzegommers spreken voor het eerst

‘De gedachte dat Sanda Dia een racistisch geïnspireerde dood is gestorven, zou ondraaglijk zijn. Het is al erg genoeg zo.’
Drie jaar nadat de Edegemse schacht een studentendoop met zijn leven heeft bekocht, doorbreken drie Reuzegommers de stilte, in het boek dat Pieter Huyberechts, journalist bij Het Nieuwsblad, over de zaak schreef.

Pieter Huyberechts – De Standaard

‘Beste sadisten en moordenaars, wij zijn de potentiële elite van Vlaanderen.’

De interne communicatie van het presidium van Reuzegom midden 2018 laat weinig aan de verbeelding over. De studentenclub met Antwerpse roots in Leuven voelt zich moreel superieur. En gedraagt zich daar ook naar.

Rond de hele club hangt al jaren een zweem van baldadigheid, van decadentie, van mysterie, van elitarisme.

De leden, commilitones genoemd, blinken uit in waanzinnig drankverbruik, agressie en vuile praat jegens vrouwen en daklozen, door hen als ‘minderwaardige sujetten’ beschouwd.

Hun slogan is duidelijk: ‘Honderd procent terechte Antwerpse arrogantie.’

Volgens oud-preses Elio gold Reuzegom nochtans als een gezelligheidsclub, vol waarden en tradities, waar vriendschap centraal stond.

De drie Reuzegommers die in het boek de stilte doorbreken, steken niet weg dat het elitaire karakter van de club hen destijds aantrok.

‘Het rechtse dat Reuzegom uitstraalde, werd gecultiveerd’, zegt een van hen. Hij geeft toe dat ze lachten met daklozen en dat er liederen als ‘Handjes kappen, de Congo is van ons’ gezongen werden.

‘Ja, wij zongen zeer foute liederen. Het erge is dat niemand dat ooit in vraag stelde, laat staan in groep veroordeelde. Dat was zeer fout.’

Hij maakt de vergelijking met de anti-Joodse gezangen in de tribunes van ‘den Beerschot’, waar hij destijds ging supporteren als jonge gast.

‘Wij zongen mee, terwijl we niet eens deftig beseften hoe fout we ons eigenlijk gedroegen. De impact van onze daden beseffen, dat was er nooit bij.’

Het is een verhaal van jeugdzondes, klinkt het. Van vaak heel zat zijn ook. Van meelopers zonder ruggengraat.

Ja, we lachten met huidskleur

Op 8 oktober 2018, twee maanden voor Sanda Dia’s overlijden, is er een (nieuw) racistisch incident: Sanda wordt na een uit de hand gelopen namiddagcantus in de Leuvense fuifzaal Albatros publiekelijk als n***r aangesproken. Het blijkt niet de eerste keer, komt in het boek aan bod.

‘Dat is gebeurd zoals de verantwoordelijke van de fuifzaal, die er getuige van was, het vertelt’, geeft een Reuzegommer toe.

De Antwerpse twintiger zegt dat er met ieders uiterlijke kenmerken werd gelachen. Met de lange slungel, met de meest gezette van de bende en met de zwarte in de groep.

‘Sanda was nu eenmaal zwart en als schacht werd je dan zo aangepakt. Is dat racisme?’ De vraag stellen, is ze beantwoorden.

‘Die hele periode voor de tweedaagse doop was er sprake van een te opgehitste sfeer, van te veel agressie ook. Onze geldingsdrang toen was veel te groot’, zegt een andere commilito van toen.

De stoere praat van die dagen heeft plaatsgemaakt voor ingetogen schuldbesef. De arrogantie is weg. Ook zij lijden al drie jaar door wat er begin december 2018 is gebeurd.

‘Meteen na Sanda’s dood kreeg ik een tiental doodsbedreigingen in mijn mailbox’, vertelt een van hen.

‘Toen de details van de doop in de zomer van 2020 uitlekten in de krant, kreeg ik wekenlang bedreigingen.’

Een moeder van twee Reuzegommers werd op haar eigen oprit in Schoten voor het vuil van de straat uitgemaakt. Dat nadat whizzkids hun gegevens publiek hadden gemaakt.

Sporen uitwissen? Kot verluchten

Dat ze na Dia’s dood alle sporen probeerden uit te wissen – digitaal, aan Blokhut Cardon in Vorselaar waar de doop plaatsvond én op Dia’s kot – willen ze ontkrachten.

‘Dat kot was bijzonder ranzig na dag één van de doop en we wilden het gewoon verluchten vooraleer Sanda’s familie of de politie daar zou arriveren’, zeggen ze.

Het ligt in de lijn van wat een van hun advocaten op tv verkondigde:

‘Als je een fuif houdt en de fuif is voorbij, dan ruim je de feestzaal op.’

‘Die hele periode voor de tweedaagse doop was er sprake van een te opgehitste sfeer, van te veel agressie ook. Onze geldingsdrang toen was veel te groot’

Reuzegommer

Het drietal spreekt van diepe schaamte over hun gedrag. Dat Dia’s overlijden door velen gelinkt wordt aan racisme heeft er zwaar ingehakt, ook al worden ze er niet voor vervolgd.

‘Met een witte schacht was dit niet gebeurd’, houdt Sanda Dia’s vader Papis vol. Ook de rest van de familie en beste vrienden vrezen dat racisme tijdens de doop heeft meegespeeld, al heeft het onderzoek dat niet aangetoond.

De drie Reuzegommers counteren dat en verwijzen naar een ander zwart lid, Rafiki, een assertieve commilito die al jarenlang deel uitmaakte van de club.

‘We zweren dat er nooit sprake was van een racistisch geïnspireerde daad. Die gedachte zou ondraaglijk zijn.

´We zijn formeel: Sanda werd niet anders benaderd tijdens de doop vanwege zijn huidskleur. Hij werd niet als minderwaardig beschouwd. Wij zijn geen bende racisten.

´Het beeld dat we de zwarte in het gezelschap er hebben uitgehaald en bewust harder hebben aangepakt, klopt niet. Het is zelfs een absurde hypothese die zeer kwalijk op ons afstraalt.’

Reuzegom is niet meer

De hechte vriendengroep van toen is niet meer. De club is meteen na Dia’s overlijden ontbonden.

Sommige Reuzegommers zien elkaar nog, maar de potentiële elite van toen is niet uitgegroeid tot wat ze ooit verhoopten.

Sommigen konden op de valreep nog afstuderen, anderen zijn voor jaren geschorst door de KU Leuven.

Sommigen zijn zelfs naar het buitenland gevlucht om daar in alle anonimiteit aan hun carrière te timmeren.

Net voor Dia’s begrafenis strandde een collectieve poging om een brief aan de familie over te maken.

‘We betreuren ten zeerste hetgeen is gebeurd afgelopen week. Dit had niemand kunnen voorzien en had nooit mogen zijn. Het is onmogelijk de juiste woorden te vinden om te beschrijven wat we jullie willen zeggen en wat wij voelen, laat staan hoe jullie je voelen. Wij allen zijn in een nachtmerrie beland, vol ongeloof en verdriet.’

De brief werd nooit verstuurd, nadat advocaten en ouders van de Reuzegommers hun veto hadden gesteld. Een van de Reuzegommers omschrijft dat moment als het de facto uiteenvallen van de hechte vriendengroep.

‘Dit is het einde van de Reuzz.’

Proces

Op 22 april krijgen de achttien Reuzegommers op het strafproces in Hasselt het woord. Ze staan terecht wegens onopzettelijke doding, schuldig verzuim, het bewust toedienen van schadelijke stoffen en mensonterende behandeling.

‘Iedereen denkt dat wij onze verantwoordelijkheid weigeren op te nemen’, zeggen ze.

‘We beloven net het tegenovergestelde. Dat zijn we de familie van Sanda verschuldigd.’