Een vierdelige reeks over de socialistische politicus Steve Stevaert (1954-2015), die tien jaar geleden zelfmoord pleegde, toont hoezeer bevoorrechte getuigen dat pijnlijke verleden het liefst laten rusten.
Bart Brinckman – De Standaard
11 maart 2025
Leestijd: 5 min
“Steeds zoeken mensen redenen om te zwijgen. Ik ben er niet fier op, maar ook ik heb niets gezegd.”
De bekentenis van Steve Stevaerts voormalige kabinetschef Geert Mareels zit diep in de finale van Steve Stevaert, de schaduw van de macht, de vierdelige documentaire die VRT Canvas tien jaar na de zelfmoord van de socialistische politicus uitzendt.
Mareels besluit: “Steve didn’t take no for an answer, wat echt wel onder de noemer aanranding viel.”
Reportagemaker Luc Haekens probeerde vergeefs om slachtoffers van dergelijk grensoverschrijdend gedrag voor de camera te krijgen.
Daardoor komt zijn documentaire wat betreft dat deel van Stevaerts leven niet verder dan zinspelingen en de bekende feiten.
Eind maart 2015 werd Steve Stevaert door de Brusselse raadkamer doorverwezen naar de strafrechter vanwege een mogelijke verkrachting.
Op 2 april 2015 pleegde de gewezen voorzitter van SP.A (nu Vooruit) zelfmoord, kort nadat hij had gehoord dat De Tijd zou berichten over de doorverwijzing.
Advocaat Piet Carlier, een vriend van Stevaerts weduwe, onthult in de documentaire het bestaan van een afscheidsbrief.
De voormalige politicus zou daarin geschreven hebben dat hij zichzelf en zijn familie wilde behoeden voor schaamte en reputatieschade.
Voormalig VRT-hoofdredacteur Siegfried Bracke, die Stevaert omschrijft als “geniaal maar gestoord”,spreekt uit wat de kijker wellicht denkt: als het tot een proces was gekomen, zouden ook andere vrouwen zijn opgestaan.
Oppervlakte
Haekens kon noch het strafdossier van de vermeende verkrachting, noch de afscheidsbrief inzien.
Wie rekent op smeuïge onthullingen, kan zich dus de moeite besparen. Daarvoor is de lijst van bevoorrechte getuigen die niet aan de documentaire hebben meegewerkt ook te lang.
Frank Vandenbroucke, Freya Van den Bossche en Stevaerts toenmalige woordvoerder Johan Van Hoecke ontbreken.
En zij die wel spreken – Patrick Janssens, Johan Vande Lanotte, Willy Claes en Louis Tobback – blijven aan de oppervlakte.
De vraag of Stevaert had kunnen gedijen in het MeToo-tijdperk, blijft daarmee onuitgesproken.
Als het gaat om het vermeende wangedrag van Stevaert tegenover vrouwen, maakt Bert Anciaux zich er makkelijk van af met een “Ik was daar niet bij”.
Tien jaar na zijn dood blijft het taboe op de donkere kant van Stevaert zo overeind.
Is het schroom om oude koeien uit de gracht te halen? Of speelt bij omstanders schaamte vanwege hun stilzwijgen?
Trok dan echt niemand aan Stevaerts mouw over zijn vermeende gedrag? Of deed hij alsof “slecht nieuws niet bestond”, zoals zijn vriend en communicatiespecialist Noël Slangen beweert?
De kijker moet de vaststellingen zelf maken. De kloof tussen de publieke en de echte Steve Stevaert blijft diep.
Het verhaal van een Icarus die te dicht bij de zon vliegt, spreekt hoe dan ook aan.
Haekens hanteert in zijn documentaire een strikte chronologie en neemt zijn tijd om het levensverhaal van Stevaert te schetsen.
Stevaert, geschud uit een christelijke broek, heeft succes als cafébaas. Wat werkt voor zijn etablissement, wil hij ook voor de samenleving.
In een tijd waarin ideologische breuklijnen vervagen, krijgen charisma en aaibaarheid een doorslaggevende rol.
De katholieken hebben zich in Hasselt kapot bestuurd, de sjerp ligt voor het grijpen. In 1995 wordt hij burgemeester.
Stevaert wordt Steve, ook in de media. Hij verdeelt de mensheid in zuur en zoet en verkiest resoluut het laatste.
Ook Vlaanderen heeft het gehad met de christendemocraten. Met de eeuwwisseling volgt de doorbraak. De SP.A haalt bij de federale verkiezingen van 2003 25 procent, Stevaert klopt Guy Verhofstadt (Open VLD) bij de voorkeurstemmen.
Als voorzitter krijgt hij een bijna goddelijke status. Maar het hoogste punt van een molenwiek komt razendsnel naar beneden.
De magie erodeert, de chemie met het publiek is uitgewerkt, niet in het minst tot ongeloof van hemzelf.
In Stevaerts partij vindt niet iedereen de gedachte dat socialisme “gezellig” moet zijn even opwindend.
Veel te snel overschrijdt hij zijn houdbaarheidsdatum.
“Steve was een spits: intuïtief, snel, maar niet duurzaam,” zei gouwgenoot Caroline Gennez ooit aan De Standaard – ook haar getuigenis wordt node gemist in de documentaire.
De partijleider verkiest de buik boven het verstand en excelleert allesbehalve als hervormer. Aan dossiers vreten heeft hij een broertje dood.
Na amper twee jaar voorzitterschap laat hij zijn partij in de steek om in 2005 gouverneur van Limburg te worden. Na het gedopeerde succes wacht Vooruit een onvermijdelijke en pijnlijke neergang.
IJsschots
Als communicator en strateeg liet Stevaert een onnavolgbare indruk na. Maar zijn politieke erfenis haalde niet eens zijn sterfdatum.
Het ‘gratis-beleid’ waarvoor hij bekend stond, kende wel degelijk een ideologische onderbouw: het financieel toegankelijk (gratis) maken van gemeenschapsdiensten zoals openbaar vervoer, impliceerde een progressieve taxshift. Maar al te snel namen karikaturen de bovenhand.
Dat inhoudelijke vacuüm voelden Yves Leterme (CD&V) en zijn kartel met de N-VA goed aan, met hun winst bij de Vlaamse verkiezingen in 2004 tot gevolg.
De documentaire gaat daaraan voorbij, net als aan het groupie-gedrag van journalisten tijdens de hoogdagen van ‘Steve’. De weerbots kon niet uitblijven.
Wie ooit voor God wordt versleten, heeft het moeilijk om weer een gewone sterveling te worden.
Na zijn ontslag als gouverneur in 2009 zocht Stevaert moeizaam naar een nieuwe rol. Een getuige omschreef die periode in De Standaard met “amechtig klimmen op een ijsschots”.
Anciaux stelde net na Stevaerts overlijden de media verantwoordelijk.
Knack-journalist Walter Pauli, ooit betoverd door Stevaerts charisma, vond het een “onverdiend lot”.
Zijn jeugdvriend Robert Kellens blijft na al die jaren even boos: “Als je seks hebt, en er wordt achteraf klacht ingediend, dan moet je daarmee kunnen leven.
‘Et alors’, zei François Mitterrand ooit. Dan moet je niet in het water springen.
Wie met vragen zit over zelfdoding,
kan terecht bij de Zelfmoordlijn
op het gratis nummer 1813
en op de site www.zelfmoord1813.be
Steve Stevaert, de schaduw van de macht
vanaf dinsdag op VRT Canvas en VRT MAX
Lees ook
Bron: De Standaard