Vrede is geen optie voor Benjamin Netanyahu, schrijft Ilja Leonard Pfeijffer. Escalatie van het conflict in het Midden-Oosten dient zijn politieke overleven en hij gebruikt de dreiging van oorlog om zijn grip op de macht te versterken.
Ilja Leonard Pfeijffer – De Morgen
Op de ochtend van 28 augustus 2015, tijdens de tweede dag van zijn driedaagse werkbezoek aan Italië, wilde Benjamin ‘Bibi’ Netanyahu, die drie maanden eerder was begonnen aan zijn vierde ambtstermijn als premier van Israël, het zogenaamde Cenacolo bezichtigen.
Deze befaamde muurschildering van het Laatste Avondmaal van Leonardo da Vinci in de refter van het klooster Santa Maria delle Grazie in Milaan is vanwege de precaire conditie waarin het kunstwerk verkeert voor gewone stervelingen slechts mondjesmaat op afspraak te bezoeken, waarvoor maanden van tevoren een reservering gemaakt moet worden voor een timeslot van vijftien minuten.
Maar voor de regeringsleider van de bevriende Israëlische natie werd uiteraard op het laatste moment een timeslot vrijgemaakt.
De toenmalige directrice van de Pinacoteca di Brera, die mijn bron is voor dit verhaal, begeleidde hem.
Netanyahu stapte de kleine ruimte binnen en zonder de schildering een blik waardig te achten ging hij op een bankje zitten telefoneren.
De directrice, een gerenommeerde kunsthistorica, stelde zich gegeneerd achter hem op om beschikbaar te zijn voor eventuele vragen over het meesterwerk van Leonardo da Vinci, maar de Israëlische premier was daarin niet geïnteresseerd.
Desondanks bleef hij aanzienlijk langer dan de vijftien minuten die speciaal voor hem waren vrijgemaakt. Enkele uren bleef hij daar zitten, terwijl hij belde en werkte, zonder ook maar een moment op te kijken naar de muurschildering.
Alle gewone mensen, die zich al maanden hadden verheugd op hun bezoek aan het Cenacolo, moesten buiten wachten, terwijl het steeds twijfelachtiger werd of zij die dag nog konden worden toegelaten.
Toen Netanyahu eindelijk vertrok, heeft hij de directrice die hem begeleidde bedankt noch gegroet. De schildering had hij niet bekeken. Zij was er nog boos over toen zij het mij vertelde.
“Het was pestgedrag”, zei zij. “Hij is een slecht man.”
Geschenk uit de hemel
Als ik denk als een romancier, zou ik met deze scène beginnen.
Vervolgens zou ik de vertelde tijd vooruit spoelen en bevriezen op het dramatische moment tijdens de eerste dagen van oktober van het jaar 2024, wanneer het conflict in het Midden-Oosten is opgelaaid in een ketting reactie van wraakacties die om vergelding schreeuwen en na de grootschaligste Iraanse raketaanval op Israël uit de geschiedenis dreigt te escaleren tot een totale oorlog.
Netanyahu is dan in de laatste maanden van het tweede jaar van zijn zesde ambtstermijn als premier van Israël en sinds een jaar leider van het Israëlische oorlogskabinet met buitengewone bevoegdheden, dat is gevormd kort na de bloedige aanval van Hamas op 7 oktober 2023.
Zijn populariteit is tanende. De tragedie van 7 oktober 2023 wordt hem voor een deel aangerekend, omdat het Israëlische veiligheidsapparaat, dat onder zijn eindverantwoordelijkheid opereert, op een fatale manier verrast bleek door de aanval.
Bovendien is hij er niet in geslaagd om de Israëliërs te bevrijden die op die zwarte dag door Hamas zijn gegijzeld.
Eerder al was er onmin onder grote delen van de bevolking vanwege zijn voornemen om de rechterlijke macht te hervormen op een manier die haar onafhankelijkheid zou aantasten.
Nog eerder waren er verdenkingen van fraude, corruptie en omkoping.
Op 21 november 2019 is er een strafrechtelijk onderzoek gestart en op 28 januari 2020 is hij officieel in staat van beschuldiging gesteld, waarmee hij in theorie een maximale celstraf van dertien jaar riskeert. Het proces loopt nog.
Het kan schurken soms enorm meezitten. Voor Netanyahu zijn de prille oktoberdagen een ideaal moment voor escalatie, omdat Amerika in de ban is van verkiezingen
Ilja Leonard Pfeijffer
Hoewel het hem werd aangerekend dat de veiligheidsdiensten hadden gefaald, was de aanval van Hamas voor hem op een cynische manier een geschenk uit de hemel.
Door de noodsituatie uit te roepen en een oorlogskabinet bijeen te roepen is hij, hoewel hij formeel geen immuniteit geniet als premier, de facto immuun geworden voor strafvervolging.
Tevens kan hij zonder al te veel tegenspraak volhouden dat democratische controle van zijn regering op dit moment geen prioriteit kan zijn.
Zolang de oorlog duurt, is zijn positie onaantastbaar. Hij is persoonlijk niet gebaat bij de-escalatie, laat staan bij vrede.
De aanval van Hamas gaf hem het gedroomde excuus om met een beroep op Israëls recht op zelfverdediging Gaza met de grond gelijk te maken en Palestijnen te verdrijven en af te slachten en om vervolgens beepers en portofoons van de leiders van Hezbollah in hun gezichten te laten ontploffen en Libanon aan te vallen.
De meedogenloze daadkracht die hij aan de dag legt, is bedoeld om de schande van 7 oktober 2023 uit te wissen.
Dat er volgens de Independent International Commission of Inquiry on the Occupied Palestinian Territory “duidelijk bewijs” is dat het Israëlische leger oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid heeft begaan in Gaza en dat de hoofdaanklager bij het Internationaal Strafhof om deze reden heeft gevraagd om een arrestatiebevel jegens Netanyahu, is voor hem des te meer reden om zich vooral niet onnadenkend in een riskante vrede te storten, waarin er de ruimte en de distantie zullen ontstaan om het Israëlische optreden tegen de Palestijnen in alle rust te evalueren.
Oog om oog
Zo zijn we aangekomen in de noodlottige begindagen van oktober 2024, kort nadat Israël door Iran is aangevallen met langeafstandsraketten ter vergelding van de Israëlische liquidatie van leiders van Hezbollah.
De macht om te beslissen of dit escalerende conflict onder controle gebracht zal worden, dan wel zal uitmonden in een oorlog tussen Israël en Iran, waarin het gehele Midden-Oosten en de rest van de wereld zullen worden meegesleept, ligt bij Benjamin ‘Bibi’ Netanyahu en bij niemand anders.
Hij kent de wet ‘oog om oog, tand om tand’ uit Exodus 21:24, Leviticus 24:20 en Deuteronomium 19:21, maar de correctie daarop in Mattheüs 5:39, ‘Ik zeg u, dat gij den boze niet wederstaat; maar zo wie u op de rechterwang slaat, keer hem ook de andere toe’, is aan hem voorbijgegaan, want hij heeft de muurschildering geen blik waardig gekeurd.
Hij heeft gehoord dat er gezegd is ‘Gij zult uw naaste liefhebben en uw vijand zult gij haten’, maar de les ‘Hebt uw vijanden lief; zegent hen die u vervloeken; doet wel dengenen die u haten; en bidt voor degenen die u geweld doen en die u vervolgen’ uit Mattheüs 5:44 heeft hij niet willen horen, omdat hij te druk was met telefoneren.
Oorlog is dienstbaar aan Netanyahu’s project om de democratische rechtsstaat te ontmantelen en zichzelf buitengewone bevoegdheden toe te eigenen
Ilja Leonard Pfeijffer
Dat de publieke opinie zich in de hele wereld en zelfs in zijn eigen land tegen hem keert en dat er ten gevolge van zijn meedogenloosheid wereldwijd meer sympathie is voor het lot van de Palestijnen dan ooit tevoren, zijn overwegingen die hij, zolang Israël wordt bedreigd, kan afdoen als irrelevante nevenschade van zijn project om onaantastbaar te blijven.
Die bedreiging valt gemakkelijk uit te lokken volgens de logica van vergelding.
Dat de hele wereld hem oproept terughoudend te zijn in zijn reactie teneinde noodlottige escalatie van het conflict te voorkomen, kan hij ter kennisgeving aannemen, omdat hij weet dat zijn bondgenoten Israël toch wel zullen beschermen wanneer hij het land in oorlog stort.
De enige stem waarnaar hij moet luisteren, is de stem van Amerika.
Hij kan het zich niet permitteren om de steun van de Verenigde Staten te verliezen. Maar het kan schurken soms onverdiend enorm meezitten.
Voor Netanyahu vormen deze prille oktoberdagen een ideaal moment om in te zetten op escalatie, omdat Amerika in de ban is van aanstaande verkiezingen.
De positie van de zittende president Joe Biden is verzwakt nadat hij is gedwongen om de campagne voor zijn herverkiezing op te geven.
Zijn opvolgster als presidentskandidate, Kamala Harris, is tevens vicepresident en derhalve met handen en voeten gebonden aan het vigerende beleid.
Haar tegenstander in de verkiezingsrace, Donald Trump, is een nog grotere vriend van Israël en van Netanyahu dan de zittende president.
In zijn vorige termijn als president van de Verenigde Staten heeft hij op verzoek van Netanyahu het nucleaire akkoord met Iran opgezegd, omdat Netanyahu gebaat is bij vijanden en omdat vijanden wel vijanden moeten blijven.
Geen van de hoofdrolspelers in de Amerikaanse politiek, noch Biden, noch Harris, noch Trump, zal het in zijn of haar hoofd halen om tijdens de verkiezingscampagne een radicaal andere koers te willen gaan varen met betrekking tot Israël.
Dat zou electorale zelfmoord zijn.
Explosief
Netanyahu maakt optimaal gebruik van deze periode van Amerikaanse machteloosheid. Hij kan zijn eigen plan trekken in een explosieve regio.
De woordvoerder van de nationale veiligheidsraad van de Verenigde Staten heeft verklaard dat president Biden pas door Israël op de hoogte werd gesteld van het voornemen om de leider van Hezbollah, Hassan Nasrallah, met een bomaanval te liquideren toen de vliegtuigen met hun Amerikaanse bommen van het type BLU-109 al onderweg waren.
De recente Israëlische inval in Libanon heeft de Amerikanen genoopt om hun militaire presentie in de regio uit te breiden.
Het totale gebrek aan coördinatie met de Israëlische regering blijkt uit het feit dat president Biden nog geen dag eerder had verklaard dat het niet nodig zou zijn om meer troepen en materieel naar het Midden-Oosten te sturen.
En nu verklaart Biden dat hij een Israëlische vergeldingsactie die bestaat uit het bombarderen van de nucleaire installaties van Iran niet zal steunen. We zullen zien hoeveel gezag hij nog heeft in de ogen van Netanyahu.
Door als een romancier te denken en door mij op deze manier te verplaatsen in het karakter, de doelstellingen en de overwegingen van premier Benjamin ‘Bibi’ Netanyahu van Israël komt onherroepelijk de weerzinwekkende waarheid aan het licht dat de systematische onderdrukking van het Palestijnse volk, het conflict met zijn vele tienduizenden doden en vele honderdduizenden ontheemden en de toekomstige oorlog met Iran instrumenteel zijn aan Netanyahu’s streven naar de macht die hij onontbeerlijk acht voor zijn juridische onaantastbaarheid.
Oorlog is dienstbaar aan zijn project om de democratische rechtsstaat te ontmantelen en zichzelf buitengewone bevoegdheden toe te eigenen.
Op de dag waarop Netanyahu wordt afgezet, zal het nog geen vrede zijn, maar vrede is ondenkbaar zolang hij regeert.
Lees ook
Klik hier of op de hyperlink hieronder en vind andere berichten van
Bron: De Morgen