‘De Chinese kustwacht is als oproerpolitie op zee,’ schrijft Jonathan Holslag, ‘en de afgelopen weken ging die flink tekeer.’ Holslag waarschuwt voor een dreigende escalatie rondom Taiwan, en voorspelt wat er kan gebeuren. ‘Alleen al de civiele drukkingsmiddelen die China nu ter beschikking heeft, zoals de maritieme militie en de kustwacht, zijn nooit gezien.’
Jonathan Holslag – De Morgen
‘Ik hoop dat mijn kleinkinderen niet opnieuw een oorlog moeten meemaken, want als er oorlog komt, zal het een grote zijn en dan zitten wij vast in de frontlijn, dan wordt dit Oekraïne in de Zuid-Chinese Zee.”
Tranen welden in de ogen van de voormalige Filipijnse minister toen hij die woorden uitsprak in een zaaltje dat volgepakt zat met vertegenwoordigers uit Amerika, China en andere Aziatische landen. De vergadering had een verrassende wending genomen.
Bij aanvang benadrukten alle deelnemers dat er een vreedzame oplossing gezocht moest worden voor de geschillen in Azië, met name voor de Zuid-Chinese Zee en Taiwan. Maar al naargelang de gesprekken vorderden, zetten vooral enkele Chinese vertegenwoordigers de hakken in het zand.
“Het is heel eenvoudig,” opperde een Chinese deelnemer, “de Zuid-Chinese Zee is een binnenlandse kwestie. Taiwan is een binnenlandse kwestie: als jullie je er niet mee bemoeien komt er ook geen oorlog.”
De spanningen rondom de Zuid-Chinese Zee en Taiwan lopen op. Daarbij wordt het steeds duidelijker hoe China bouwt aan een arsenaal instrumenten dat toelaat om de maritieme marges van Oost-Azië te domineren, zonder daarvoor meteen een oorlog te moeten riskeren.
Het is te zeggen: zonder daarvoor een dodelijke oorlog te riskeren. Want de strijd om de grijze zone tussen vrede en geweld blijft evenzeer een vorm van oorlogvoering.
Hoewel China gebied wil controleren zonder er een echte oorlog voor te voeren, blijft het hoogst twijfelachtig of de conflicten in Oost-Azië zonder dodelijk geweld, zonder een echte oorlog beslecht zullen worden.
Er schuilt een groot risico voor escalatie in de toenemende schermutselingen. De machtspolitiek in de grijze zone lijkt Peking thans ook niet dichter bij de ultieme doelen te brengen, waardoor traditioneel geweld alsnog het ultieme dwangmiddel kan worden.
Offensief
Het Chinese offensief in de maritieme marges van Oost-Azië is al decennia aan de gang. Het belangrijkste kenmerk ervan is een rechtlijnige politieke boodschap waarmee het zowat het hele gebied tussen de Chinese kust en de zogenoemde ‘eerste eilandenketen’ opeist: de Gele Zee, de Oost-Chinese Zee, Taiwan en de Zuid-Chinese Zee.
Daarbij trekt het zich geen zier aan van de tegenpartij. Slechts een kleine minderheid van de Taiwanezen ziet hereniging met de Volksrepubliek zitten, maar die laatste blijft benadrukken dat de eenmaking onafwendbaar is.
Op de Zuid-Chinese Zee maakt het bijvoorbeeld aanspraak op grond van de zogenoemde ‘negenstrepenlijn’, een krabbel op een kaart, als het ware, die dateert uit de veertiger jaren en de hele zee bestrijkt.
In 2016 verklaarde het Arbitragehof in Den Haag die benadering al onwettig, waarna China op zijn beurt tegenwierp dat het vonnis slechts een vodje papier was.
Zopas heeft China een wet goedgekeurd waarbij het zich het recht voorbehoudt om buitenlandse schepen in de Zuid-Chinese Zee te onderscheppen, de bemanning op te pakken en voor zestig dagen zonder enige vorm van rechtspraak gevangen te zetten.
Naast de standvastige politieke boodschap heeft China de voorbije decennia hard gewerkt aan het toezicht op de betwiste gebieden.
Tot in de jaren 90 waren de Chinezen afhankelijk van oude patrouillevliegtuigen en enkele rammelende schepen.
Vandaag beschikken ze over de op een na grootste constellatie satellieten ter wereld die met krachtige camera’s, radars en andere sensoren de wateren nabij China permanent in de gaten houden.
Samen met wellicht het meest ambitieuze radarprogramma op land, onderzeese sensoren, onbemande en bemande vliegtuigen is er weinig dat nog aan de aandacht van Peking kan ontsnappen.
China deinst er ook niet voor terug om de geografische realiteit naar zijn hand te zetten. Dat doet het door zeer soepel om te gaan met de aardrijkskundige elementen die volgens het internationaal recht toelaten om aanspraak te maken op een stuk zee en die aardrijkskundige elementen desnoods te veranderen.
In de Zuid-Chinese Zee voerde het tonnen materiaal aan om eigen eilanden op te hogen, in de Straat van Taiwan haalt het tonnen materiaal weg rondom eilandjes in het bezit van Taiwan, waardoor die eilanden het risico lopen om langzaamaan te zinken.
Waterkanonnen
De belangrijkste troef tot nu toe bestaat uit honderden burgerschepen die militaire rollen vervullen. Dit heeft betrekking op de zogenoemde maritieme militie. Die telt duizenden schepen.
Doorgaans gaat het om vissersschepen die een oogje in het zeil houden in betwiste wateren en samen optrekken tegen schepen van pakweg de Filipijnen. Dat valt overigens letterlijk te nemen.
Vaak zetten een handvol tot een tiental schepen zich in een dichte formatie waardoor ze een kordon van enkele duizenden tonnen plaatstaal vormen: een muur waar geen doorkomen aan is. De militie wordt gesteund en aangestuurd door de overheid.
Na deze muur van vissersschepen volgt de nog veel formidabeler muur van de witte rompen van de Chinese kustwacht.
De Chinese kustwacht heeft de grootste zeewaardige vloot ter wereld. Zij bestaat uit 225 grote schepen en is uitgedrukt in tonnage groter dan de kustwachtcapaciteit van alle andere Aziatische landen samen.
Sommige kustwachtschepen zijn omgebouwde marineschepen en uitgerust met kanonnen. Maar minstens even geducht zijn de waterkanonnen.
De grootste kustwachtschepen zijn met 10.000 ton dubbel zo groot als het grootste Belgische marineschip. Hun waterkanonnen zijn zo krachtig dat ze door glas stralen, de motoren van een schip kunnen uitschakelen door in de schoorsteen te blazen en antennes kunnen beschadigen.
De Chinese kustwacht is als oproerpolitie op zee.
De voorbije weken ging die kustwacht flink tekeer in de Zuid-Chinese Zee als antwoord op Filipijnse schepen die bij de BRP Sierra Madre probeerden te geraken.
Dat schip bevindt zich in het betwiste Tweede Thomasrif. Het liep in 1999 aan de grond en het verroeste karkas wordt sindsdien bewaakt door een dozijn Filipijnse mariniers.
Terwijl Manilla er alles aan doet om het schip op te lappen, probeert Peking dat te voorkomen, zodat het zoute water van de zee het wrak verder verteert.
In de Zuid-Chinese Zee voerde het tonnen materiaal aan om eigen eilanden op te hogen, in de Straat van Taiwan haalt het tonnen materiaal weg rondom eilandjes in het bezit van Taiwan, waardoor die eilanden het risico lopen om langzaamaan te zinken
Toen Filipijnse schepen onlangs opnieuw bij de Sierra Madre probeerden te komen, blies de kustwacht met waterkanonnen door de vensters van een kustwachtschip waarbij ze verschillende andere schepen beschadigde.
Voorlopig vielen er geen doden, maar zelfs zonder dodelijk geweld wordt het voor de Filipijnen steeds moeilijker om hun territoriale eisen kracht bij te zetten.
Blokkade
Ook voor de kust van Taiwan laat de kustwacht zich zien.
Dit voorjaar stoomden kustwachtschepen op naar de zogenoemde ‘verboden’ en ‘beperkte’ wateren rondom Kinmen. Dat is een klein eiland vlak bij het Chinese vasteland. Het was een duidelijk signaal.
De Chinese kustwacht opereerde ook aan de oostelijke zijde van Taiwan. CCG 2304, een kustwachtschip van ongeveer 4.000 ton, ontplooide met een kleine vloot ter hoogte van Hualien. Daar onderschepte het een vissersschip en oefende het ordehandhaving.
De vrees bestaat dat de kustwacht een bepalende rol zal spelen indien Peking ooit overgaat tot een blokkade of een quarantaine van Taiwan.
China zou met een blokkade Taiwan economisch droogleggen.
Het zou eerst belangrijke havens en aanvoerroutes blokkeren met de maritieme militie. Indien Taipei dan bijvoorbeeld zou reageren met de kustwacht, dan zou Peking de veel grotere kustwacht activeren.
Op dat moment zouden Taiwan en de rest van de wereld moeten bepalen of zij militair tussenbeide zouden komen. Het grijze zone conflict wordt dan een echte oorlog.
De militie en de kustwacht bieden met andere woorden escalatieopties in een grijze zone.
Helaas is de kans groot dat die escalatie snel zal overslaan van de witte schepen van China’s formidabele kustwacht naar de grijze schepen van de Chinese marine.
Je kunt het je immers bijna niet voorstellen dat Taiwan zich rustig gaat laten uithongeren door een zwerm van kustwachtschepen. En dan zit het spel op de wagen.
Ik geloof dus niet dat als China met een civiele blokkade begint, het daarbij zal blijven. China lijkt dat te beseffen. Daarom bouwt het naarstig verder aan de marine.
Ongeveer twintig grote schepen lopen elk jaar van stapel, met een tonnage telkens groter dan de hele Franse marine.
China combineert dit met een fenomenale toename van het aantal onbemande tuigen.
Zwermen van tienduizenden onbemande drones worden klaargemaakt, voor in de lucht, voor op het water en voor onder water.
China draait de duimschroeven aan.
Terwijl de druk op Taiwan wordt opgevoerd, lijkt het in de Zuid-Chinese Zee af te tasten hoever het kan gaan met de Filipijnen en de Verenigde Staten die het land veiligheidsgaranties hebben gegeven.
Alleen al de civiele drukkingsmiddelen die China nu ter beschikking heeft, zoals de maritieme militie en de kustwacht, zijn nooit gezien. Al lijkt het eerder dat China zich daarmee wat tijd koopt dan dat het effectief verwacht dat het de strijd ermee zal winnen.
Lees ook
Klik hier of op de hyperlink hieronder en vind meer berichten van
Bron: De Morgen