Uiterst-rechts maakt in Europa een forse sprong vooruit. In Vlaanderen is Vlaams Belang zelfs in bijna de helft van de gemeenten de grootste partij. Auteur en onderzoeksjournalist Hind Fraihi schreef een boek over extreemrechts, en tipt twee titels voor meer inzicht.
Hind Fraihi – De Standaard
Drie jaar geleden brachten journalisten Hind Fraihi en Bas Bogaerts het boek Achter het schild van extreemrechts uit, hun relaas van twee jaar lang onderduiken in meer dan vijftig gesloten en geheime extreemrechtse groepen op Facebook.
“Wat me het meest opviel en dus is bijgebleven, is de boosheid van zoveel burgers. Ik wist dat die er was, maar we omschreven die vaak omfloerst als ‘misnoegdheid’. Maar het is echt ‘boos’. Te boos, zelfs. Zo boos dat er meer aan de hand is.
“Noem het een vorm van eenzaamheid: burgers voelen zich in de steek gelaten door de overheid, door de mondialisering en globalisering. Ze komen ertegen in opstand, willen terug ‘onder de kerktoren’, naar wat ze zien als een veilige cocon.
“Het is een roep om nabijheid van:
- Dienstverlening
- Banken
- Zorgverlening
“Tegelijk vinden ze ook dat die veilige biotoop en het leven daarin steeds meer wordt bedreigd door wat zij ervaren als dictaten van een stedelijk establishment.
“Niet alleen boeren, maar bijvoorbeeld ook vissers en motorcrossers. Ook op hen richt het Vlaams Belang zijn pijlen, vaak via lokale kopstukken.”
“De ruk naar rechts die we vandaag zien, zowel in België als in Europa, is in die zin geen verrassing, Belgen staan daarin niet alleen.
“Het ontnuchterende vind ik dat de doorsnee Vlaming de ruk naar rechts als een ruk naar het centrum ervaart, wat je toch kunt zien als een normalisering van extreemrechts.
“Je zag dat ook aan de campagne van Vlaams Belang, hoe ze aan een verbredingsoperatie werkten en sociale thema’s probeerden aan te kaarten. Ze appelleren zo bovengronds aan de onvrede ondergronds.
“Dat lazen we overal in die sociale media kanalen: de onvrede vindt haar kiemen in iets heel concreets:
- In een te klein pensioen
- Een te lage ziekte-uitkering
- Een groot sociaal ongenoegen
“Veel Vlamingen voelen zich gehoord nu Vlaams Belang dat aankaart, waardoor zo’n groot percentage nu denkt: ah, extreemrechts, ze vallen nog wel mee.”
“Sinds ik drie jaar geleden samen met fotograaf Bas Bogaerts het boek Achter het schild van extreemrechts uitbracht, is de dynamiek binnen extreemrechts alleen maar heviger en levendiger geworden. Ik blijf het volgen en het wordt steeds interessanter.
“Op Facebook vinden veel mensen dat ze ‘niet vrijuit kunnen spreken’ omdat onder meer racisme en haatzaaierij niet toegestaan zijn, dus zoeken ze nieuwe, ondergrondse kanalen op.
“Er heeft de voorbije jaren een ware digitale volksverhuizing plaatsgevonden en het is fascinerend om te zien wat daar allemaal gebeurt.
“In ons boek gaven we inzicht in de communicatiestrategieën van extreemrechts, in de link tussen onder- en bovenwereld, en de manier waarop mensen ondergronds worden gerekruteerd.
“Dat is vandaag alleen nog maar actueler geworden.”
“Ik vind het boek van Tanné Bogaerts een zeer waardevol verhaal. Tanné groeide op in wat ze ‘een warm Vlaams Blok-nest’ noemt.
“Als kind rolde ze – met een moeder die een naaste medewerker was van Filip Dewinter – geleidelijk aan de propagandamachine in en ze werd als meisje zelfs even postergirl voor extreemrechts. Maar geleidelijk aan keerde ze zich af van de ideologie van haar moeder.
“In haar boek blikt ze terug op haar jeugd en beschrijft ze hoe ze de partij van binnenuit ervaren heeft. Maar ook hoe ze de reacties van de omgeving heeft beleefd. Want we staan er te weinig bij stil hoe het moet zijn om op te groeien als kind van een kopstuk of van een hevige militant van Vlaams Belang.
“We hebben het vaak over de kinderen van het kalifaat, maar als ‘kind van extreemrechts’ werd Bogaerts onderschat op school. Leerkrachten bekeken haar anders, ze geloofden niet dat ze hogere studies aankon en voor velen was ze een paria.
“Voor mij, als kind van migranten, klinkt dat herkenbaar, maar ik had niet verwacht dat kinderen van sommige politici hetzelfde kon overkomen.
“Bogaerts geeft ons een inkijk in haar extreemrechtse familie en schreef haar verhaal kritisch, maar warm en genuanceerd neer.”
“Ons onderzoek naar de Facebookgroepen van extreemrechts hebben we sterk gebaseerd op het werk van de Oostenrijkse onderzoeker en auteur Julia Ebner.
“Zij is meermaals met verschillende identiteiten ondergedoken in online extreemrechtse community’s. Onder meer op Telegram en 4chan, waar je niet zomaar toevallig op terecht komt.”
“Going Dark beschrijft helder dat er, net zoals er zwarte markten bestaan voor drugs en smokkelwaar, evengoed zwarte markten zijn voor ideologieën.
“Ebner ontrafelt de online ecosystemen, hoe donkere overtuigingen daar groeien en hoe die uiteindelijk hun weg vinden naar de mainstream kanalen.
“Denk aan antifeminisme en het hele gedachtegoed rond tradwives: de kiemen ontstaan ondergronds, maar dringen door in het publieke debat en worden zo breder opgepikt.”
“We minimaliseren die online gemeenschappen nog te vaak als een marginaal gegeven, lachen ze weg als ‘complottheorieën’ zonder veel impact, maar ze zijn veel invloedrijker dan veel mensen denken. En met name extreemrechts heeft dat zeer goed begrepen.”
Lees ook
Bron: De Standaard