Houd politiek en privé strikt gescheiden, schrijft Tinneke Beeckman.
Tinneke Beeckman – De Standaard
Nu het jaar ten einde loopt en de feesten bijna beginnen, breng ik graag twee principes in herinnering: hou het politieke uit het private, en het private uit de politiek.
Er zijn goede redenen om de politiek uit je privéleven te weren. Het privédomein slaat op wat van jezelf is (het eigene, intieme, persoonlijke), en op wat je verborgen wilt kunnen houden.
Het is de plek waar je je kunt terugtrekken uit de wereld, schrijft Hannah Arendt, in Between past and future. Het private is een schild tegen de openbaarheid, het is “een geborgen ruimte, die elk wezen nodig heeft om te kunnen gedijen”.
De politiek, daarentegen, vindt plaats in het publieke domein, dus in het gemeenschappelijke, openbare leven.
Een absolute scheiding tussen beide domeinen is onmogelijk, maar er zijn wel markante verschillen. De essentie van politiek is conflict. Als je eist dat mensen in je privéleven zich over politiek uitspreken, dreig je dat conflict binnen te laten. Daar heb je weinig mee te winnen.
Als je politieke activisten in de familie hebt, ligt die terughoudendheid moeilijk. Ze maken het private leven tot inzet van de politieke strijd.
Je moet hun tonen dat je tot de juiste groep behoort: in wat je leest, eet, schrijft, met wie je omgaat.
Ze eisen dat mensen zich in hun privéleven aan hun visie conformeren. Het is een miskenning van de pluraliteit, en zelfs een vorm van dictatoriale inmenging.
Een banaal meningsverschil dreigt een fundamenteel verschil te worden, een medemens wordt mede- of tegenstander.
Neen dank je, ik wil samenzitten met mensen die wat anders denken, anders in het leven staan. En ik wil samenzijn met mensen die ik om meer private deugden apprecieer; omdat ze behulpzame ouders zijn, zorgzame vrienden of onderhoudend gezelschap.
Je houdt het private beter ook uit het politieke domein. Ik beoordeel politici niet op wat ze van hun privéleven onthullen. Dat wordt alsmaar moeilijker, omdat hun privéleven steeds vaker in het publieke debat opduikt.
In de publieke ruimte moet je samenleven met mensen van wie je niet houdt. Die je vaak niet in privéleven zou verdragen. Maar met wie je wel een samenleving deelt.
Publieke deugden verschillen dan ook van private deugden. Politici moeten het algemeen belang verdedigen.
- Daadkrachtig en vooruitziend zijn.
- Oordeelskracht hebben: meerdere standpunten kunnen innemen vooraleer een eigen visie te vormen.
- Zich openstellen voor een veranderende wereld.
- Proberen te overtuigen, maar bereid zijn overtuigd te worden.
Kortom, ze moeten kwaliteiten tonen die weinig te maken hebben met wie ze privé zijn.
Een politicus die zijn privéleven vrijgeeft, biedt een verkeerde soort transparantie.
Natuurlijk heeft een democratie transparantie nodig. Maar die betreft vragen zoals:
- Hoe worden publieke middelen ingezet?
- Welke voor- en nadelen hebben beleidsmaatregelen?
- Wie zijn de winnaars of verliezers van beslissingen?
- Welke instanties beïnvloeden de besluitvorming (belangengroepen, bedrijven)?
Die vragen zijn cruciaal om het werk van politici te kunnen inschatten.
Over het privéleven past discretie. Helaas is dat niet meer van deze tijd, betoogt de filosoof Peter Venmans in Discretie. Essay over een vergeten deugd.
Je bent discreet als je scherp kunt oordelen; als je onderscheidt waar en wanneer je tussenkomst wenselijk is. Je kiest passend wanneer je (on)zichtbaar bent. Tegenover anderen stel je je terughoudend op, omdat je hen niet in verlegenheid wilt brengen. Die discretie vergemakkelijkt het samenleven.
Ook in de politiek is enige discretie gepast: ze helpt bijvoorbeeld om akkoorden te sluiten. Wie onderhandelt, praat achter gesloten deuren. Indiscreet zijn en informatie lekken, ondermijnt het overleg.
Discretie vereist vooral dat je nauwkeurig nagaat wat je verborgen wilt houden.
Helaas loont het tegenwoordig voor politici om persoonlijke gegevens te delen, over hun jeugd, hun familie, hun relaties. Ze krijgen er aandacht door.
Als ze weigeren, dreigen ze op de achtergrond te geraken. Maar als ze meedoen, loopt het ook snel fout.
Vroeg of laat brengen media pijnlijke onthullingen die de politicus in kwestie liever niet openbaar wilde maken. Het publiek smult ervan.
Zeker wanneer de politicus nieuwsgierigheid naar zijn persoon heeft opgewekt. En nog meer als er enige spanning zit tussen het publieke discours en het private gedrag: als de publieke fatsoensrakker zich stiekem onbeschoft gedraagt, de publieke antiracist zich privé discriminerend uitlaat, de publieke aanhanger van de meritocratie vooral nepotisme blijkt toe te passen.
Het kan eenvoudiger: laat het private een plek zijn waar je je batterijen oplaadt, waar je steun vindt in moeilijke momenten en waar je je ongehinderd kunt amuseren.
En laat het politieke het felle strijdtoneel zijn van visies over het algemeen belang. Waar politici geselecteerd worden op basis van hun publieke deugden.
Zo’n selectie kan in 2024 nog van pas komen.
Bio Tinneke Beeckman
- 1976: Geboren in Antwerpen.
- 1994-1998: Studie moraalwetenschappen (VUB) en filosofie (ULB).
- 1999-2003: Doctoreert op Sigmund Freud en Friedrich Nietzsche.
- 2003-2012: Postdoctoraal onderzoekster aan de VUB over politieke filosofie in de nieuwe tijd.
- Columniste in Knack, NRC en op heden De Standaard
- Publiceerde verschillende boeken, waaronder Door Spinoza’s lens, Macht en Onmacht, Machiavelli’s lef en recent Ken jezelf een openhartige filosofie.
Lees ook
Klik hier of op de hyperlink hieronder en vind andere columns van
Lees ook
- Connie Palmen
Over inspirerende vrouwen (en één man) - Tinneke Beeckman
Zelfkennis haal je niet uit een selfie - Jorn De Cock
Welke boeken leest u het best om te begrijpen wat in Israël gaande is - Stefan Hertmans en Arnon Grunberg
De essays - Leer jezelf kennen door literatuur en filosofie
Dit zijn de beste non-fictieboeken van het moment
Bron: De Standaard