Misbruikslachtoffer Linda Opdebeeck – Godvergeten was heel emotioneel en hard – Nog altijd

Linda Opdebeeck blikt terug op 2023.

Al bijna dertig jaar voert Linda Opdebeeck, die in het programma Godvergeten getuigde over jarenlang misbruik door een pater, een strijd tegen de kerk. ‘Ik geloof niet meer in rechtvaardigheid.’

Lotte Beckers – De Morgen

Is er dan werkelijk iets veranderd?

We zitten aan de eettafel van Linda Opdebeeck.

Terwijl ze thee maakt met een schijfje citroen, vertellen we haar over het opzet van deze reeks, waarin mensen die het afgelopen jaar een wending meemaakten hun verhaal doen. Ze begrijpt waarom we haar wilden spreken, zegt Opdebeeck.

“Ik ben al dertig jaar bezig met het misbruik in de kerk:

Ik luister naar slachtoffers
Organiseer erkenningsdagen
Plaats herdenkingsbeelden voor de slachtoffers

“Toen ik de vraag kreeg om mee te werken aan een televisiereeks, begreep ik niet goed waarom. Mensen weten toch wat er is gebeurd? Maar toen ik de eerste aflevering zag, was ik kapot. En ik had niet verwacht dat het programma zo’n schokgolf zou veroorzaken.

“Natuurlijk kende ik de misbruikverhalen, maar ik heb via de reeks moeten ontdekken dat er ook aan de lopende band mishandeld en gefolterd werd. Dat is verschrikkelijk.

“Ook de schaal waarop dat misbruik gebeurde, choqueert, net als de systematiek die daar achter zat: wie betrapt werd, werd gewoon naar een andere plek gestuurd.

“Tegelijk denk ik ook: over welke wending hebt u het? Er is helemaal niets veranderd. En hoelang zal het duren voor de aandacht weer is weggeëbd?”

Opdebeeck was 13 toen ze voor het eerst verkracht werd door een broeder. Hij was haar klastitularis in het college van Oudergem.

“Dat was met een gemiddelde van drie keer per week, met penetratie.”

Zij was een jong, braaf meisje, vertelt ze, streng opgevoed en nogal op zichzelf, hij was 45 en een man met aanzien.

“Hij maakte me duidelijk dat ik moest zwijgen. Niemand zou me geloven en ik zou van school worden gestuurd. Ik dacht dat ik helemaal alleen was. Ik heb niets gezegd en heb me jarenlang teruggetrokken op mijn kamer om te studeren en om te eten. Ik vrat me vol.”

Het misbruik stopte pas toen ze hem op haar 17de met zijn hoofd tegen een kast sloeg en wegliep. Het was een opwelling, ze weet nog steeds niet wat haar overkwam. Pas vele jaren later vertelde ze over het misbruik, eerst tegen haar man, en daarna tegen haar ouders.

“En op een dag heb ik de telefoon gepakt en hem zelf opgebeld: ‘Het is gedaan, morgen weet iedereen het.’

“Hij is in paniek geschoten. De kerk heeft hem daarop naar Nederland gestuurd en daarna naar een tehuis voor gehandicapte kinderen in de Ardennen.

“Dat heb ik zelf moeten ontdekken, ja. Net zoals ik zelf heb ontdekt dat hij ook voor mijn tijd in het college enkele keren is verplaatst na klachten over misbruik.”

Waarom besliste u na jarenlang zwijgen om toch te praten over het misbruik?

“Ik was hem al ooit eens gaan vragen waarom hij dat met mij had gedaan. Hij trok zijn schouders op. ‘Ik weet het niet.’

“Ik dacht toen: manneke, jij bent van mij nog niet af. Maar toen kreeg ik kinderen en was het leven druk, tot ik hoorde dat hij broeder-overste zou worden. Ze gingen hem nog vieren ook? Dat kon voor mij echt niet.

“Het is die hypocrisie die ook Mark Vangheluwe gedreven heeft om naar buiten te komen met het verhaal van zijn oom: het is onverdraaglijk dat net die mannen zichzelf als lichtend voorbeeld presenteren en ons zeggen wat we wel en niet mogen doen.

“Ik heb toen Rik Devillé gecontacteerd en zo is de bal aan het rollen gegaan.

Linda Opdebeeck. Beeld Illias Teirlinck — **Linda Opdebeeck**. Beeld Illias Teirlinck

“Rik heeft me vergezeld naar een confrontatie met de dader. Hij werd bijgestaan door een afgevaardigde van de orde van de maristen. Ik heb in detail verteld, waar die drie mannen bij zaten, wat hij met mij heeft gedaan.

“Zijn antwoord: ‘O, ik weet dat niet meer. Zo erg zal het wel niet geweest zijn.’

“Hij vond bovendien dat hij medelijden verdiende, hij was al zo oud dat hij nog amper tanden had. Rik heeft hem verplicht een bekentenis neer te schrijven en hij heeft dat ook gedaan.

‘Ik, Damiaan Declerck, heb Linda Opdebeeck van haar 13de tot haar 17de seksueel misbruikt.’

“En dat was het dan, want de feiten waren al lang verjaard.

“Ik heb me in de jaren daarna via de werkgroep Mensenrechten in de Kerk ingezet voor de misbruikslachtoffers.

“Ik kwam weleens op televisie of stond in de krant met mijn verhaal, waarna mensen die ook door hem zijn verkracht contact met me opnamen: meisjes én jongens die op scholen en internaten door hem zijn misbruikt.

“Zo weet ik ook dat hij niet is gestopt nadat ik hem met zijn hoofd tegen de kast heb geduwd. Daar voel ik mij nog altijd schuldig over: waarom heb ik toen niets gezegd?

“Misschien had ik toch kunnen vermijden dat hij nog slachtoffers zou maken? Maar niemand zei toen iets, ik dacht dat ik alleen was.”

Wat opvalt, is dat er amper vrouwen zijn die getuigen over het misbruik in de kerk. Hoe komt dat?

“Ik heb die vraag onlangs ook aan Rik gesteld: komt dat doordat er meer jongens op internaten zaten?

“Hij zegt van niet, hij heeft evenveel dossiers over meisjes als over jongens en de verhalen zijn zeker even gruwelijk, zoals dat meisje dat zwanger werd van een pater en haar eigen baby moest vermoorden.

“Maar we weten niet waarom ze minder zichtbaar zijn. Misschien is er meer schaamte? Er is ook nog niet zo veel aandacht geweest voor misbruik door nonnen, hoewel die ook vreselijke dingen hebben gedaan.

“Ik ken twee vrouwelijke slachtoffers en ze zitten er allebei zwaar door. Je mag niet vergeten dat die meisjes soms zwanger werden.

“Er zijn genoeg verhalen over gedwongen abortussen en baby’s die vermoord werden of verdwenen. Hoe moet je daarover praten, als je dat meemaakt? Het leven van die meisjes is kapot.”

‘Omdat er sprake was van penetratie kreeg ik meer geld. Vuil hoerengeld, vond ik dat’

Linda Opdebeeck

Welke impact heeft het programma op u gehad?

“Ik sta al jaren op de barricades, dus ik was het natuurlijk een beetje gewoon. Toch was Godvergeten heel emotioneel en hard. Nog altijd.

“Tot twee jaar geleden was ik voorzitter van de werkgroep Mensenrechten in de Kerk, maar ik had er genoeg van. Ik wilde het niet meer. Ook Rik wilde het stilaan loslaten, die man wordt 80, tenslotte.

“Maar nu is er van stoppen geen sprake meer. Er is weer een lawine aan meldingen binnengelopen.

“Ook Rik zit weer van ’s morgens tot ’s avonds achter zijn computer om alle mails op te volgen. Vaak van oudere mensen die zestig jaar lang gezwegen hebben.

“Hun hele leven lang hebben ze het misbruik in stilte met zich meegesleept. Ik heb telefoon gekregen van een 80-jarige man in zijn auto die hij aan de kant had moeten zetten. En maar wenen.

“Mensen zeggen me voortdurend dat ik zo sterk ben, een straffe madam, omdat ik maar blijf gaan. Maar ik ervaar dat zelf niet zo.

“Of eerder: ik vind het jammer dat dit het verhaal is waarmee ik op televisie kom, waarvoor ik aandacht en bewondering krijg.

“Je loopt toch een beetje met een stempel op je kop. Maar ik vind het evident dat zo’n onrecht moet worden aangeklaagd.

“Onlangs nog vertrouwde een man die ik goed ken me toe dat ook hij misbruikt werd op school.

“Dat je dat niet aan de grote klok hangt, dat begrijp ik, maar hij wil zelfs geen melding maken. Maar we kunnen ons toch niet eeuwig laten doen door die kerk?

“Zoveel slachtoffers leven in armoede omdat ze door hun trauma’s geen job kunnen houden, gescheiden zijn of zelfs nooit hebben kunnen studeren. Anderen zijn verslaafd aan alcohol of drugs. En ondertussen betalen ze zich blauw aan therapeuten. Dat kan toch niet?

“Ik denk niet dat ik hier ooit mee zal kunnen stoppen, dit is mijn missie.

“Ik heb kleinkinderen, de oudste is 4. Als ik dan denk aan al die jonge slachtoffers, dat is pure horror. Maar het is heel vermoeiend, altijd maar vechten tegen een instituut dat verschrikkelijk tegenwerkt.”

Dat is na Godvergeten niet veranderd?

“Er is wat te doen geweest over die brief van bisschop Roger Vangheluwe aan de paus, maar dat zijn afleidingsmanoeuvres.

“Dat voortdurend verplaatsen van daders stopt maar niet. Er zijn nog altijd leden van de kerk die hun gang kunnen gaan, zoals Luk Delft, die al jaren misbruikverhalen met zich meesleept en dan maar naar de Centraal-Afrikaanse Republiek werd gestuurd om daar met jonge vluchtelingen te werken, met alle gevolgen van dien.

“Er zijn ook nog steeds nieuwe slachtoffers waar de kerk tegen zegt dat ze niet naar de politie moeten gaan en dat ze toch niet geloofd zullen worden.”

Wat was voor u het meest markante moment van de afgelopen maanden?

“De reactie van bisschop Bonny, die vond dat hij te weinig dankbaarheid kreeg voor zijn inspanningen voor de slachtoffers. En dat hij vele uren gratis heeft gewerkt voor ons en dat hij daar moe van is.

“En wij dan?

“Hij moest eens weten hoeveel tijd en energie dit werk mij al heeft gekost.

“Ze hebben al zo veel gedaan: dat is altijd de reactie van de kerk.

“Ik heb recent de Limburgse bisschop Patrick Hoogmartens gezien, die me zei dat de slachtoffers toch geld hebben gekregen?

“Dat klopt, in 2012 zijn we ingedeeld in categorieën op basis van wat de daders met ons hebben gedaan, en dan hebben ze ons geld gegeven.

“Eerst kreeg ik een aalmoes, daarna is dat bedrag verhoogd omdat er bij mij sprake was van penetratie. Vuil hoerengeld, vond ik dat. En daarmee was de kous voor hen ook af.

“De daders die nog leven, die worden met rust gelaten, want de feiten zijn allemaal verjaard, niets aan te doen. En ondertussen moeten wij maar de boel opkuisen: wij verzamelen de verhalen en vangen de slachtoffers op.”

Wat zou voor u wel een rechtvaardige oplossing zijn?

“Dat ze zelf eens de slachtoffers uitnodigen, want wij organiseren nog altijd de erkenningsdagen.
“Dat ze in elke parochie iets doen voor ons, een herdenkingsmonument zetten bijvoorbeeld, want ook dat doen wij nog altijd zelf.
Dat ze eens tonen dat ze weten dat wij er zijn.
Dat ze de daders straffen, ook al zijn de feiten verjaard.

“In 1992 is priester Robert Bethune door Vangheluwe per direct ontslagen omdat hij besloot te trouwen met zijn vriendin. Toen kon het blijkbaar wel.”

Gelooft u er nog in?

“Ik heb dat al lang opgegeven. In de parlementaire onderzoekscommissies gaan ze nu onderzoeken wat er allemaal fout is gelopen, ook in Operatie Kelk.

“Want waar zijn die dossiers van de kerk naartoe? Zullen ze die ooit vinden?

“De parlementairen moeten hun werk doen, maar eerlijk? Ik geloof er niet meer in, zeker niet als ik zie hoe de kerk zich weer schrap zet.”

De makers van Godvergeten vertelden dat veel slachtoffers niet meer kunnen getuigen: ze zijn dood of zitten in de psychiatrie. In de reeks vertelden verschillende mannen dat ze door het misbruik moeite hebben met relaties. Hoe komt het dat u wel een gezin en een leven hebt kunnen opbouwen?

“Is mij dat dan wel gelukt? Ik weet het nog niet zo zeker.

“Ik vraag me vaak af hoe anders mijn leven zou zijn zonder het misbruik, want dat is allesbepalend geweest.

“Ik wilde zo graag verpleegster worden maar ik mocht niet van thuis en ik was toen niet in staat om daar tegenin te gaan.

“Daardoor sta ik al veertig jaar tegen mijn zin in het onderwijs, terwijl ik er zeker van ben dat ik zonder die pater nu ergens hoofdverpleegkundige zou zijn of een andere hoge functie zou hebben.

“Het leven is voor mij niet zo leuk. Ik kan wel eens deugd hebben van een wandeling in het bos met de hond, maar dat gevoel is snel weg. Ik ben ook heel hard geworden.

“Ik ben gelukkig met mijn gezin, maar voorts vertrouw ik mensen niet en ze moeten niet te dichtbij komen. Ik kan weinig verdragen en kan behoorlijk uitvliegen.

“Hoe zou een normaal leven zijn? Die vraag stel ik mij vaak.”