Een nieuw jaar. Een moment om te denken aan hoe het leven er had uitgezien als je andere keuzes had gemaakt.
Het is het thema van de roman De middernachtbibliotheek, die door het hoofd van Maryvonne Jacobs blijft spoken. Hoe dom is spijt hebben van wat wel en niet is geweest?
Maryvonne Jacobs – De Standaard
7 januari 2025
Leestijd: 4 min
Als je alles waar je spijt van hebt ongedaan kunt maken, zou je dat dan ook doen?
Ik vraag me geregeld af hoe mijn leven eruit zou zien als ik andere keuzes had gemaakt. Wat als ik dingen anders had gezegd of gedaan?
Die vragen komen steeds vaker naar boven sinds mijn ouders zes jaar geleden zijn gestorven.
Hun overlijden heeft een leegte achtergelaten, maar ook een groeiend gevoel van spijt.
Spijt over de dingen die niet gezegd zijn. Goede dingen die ik nooit heb uitgesproken, maar ook minder goede dingen die misschien hadden moeten worden uitgesproken.
Toen ik het er met mijn dochter over had, gaf ze me het boek Middernachtbibliotheek van Matt Haig. Daarin ziet het hoofdpersonage hoe anders haar leven had kunnen lopen.
Het idee om terug te gaan naar knooppunten in mijn eigen leven, naar momenten waarop ik andere keuzes had kunnen maken,
klinkt verleidelijk.
Hoe zou mijn leven eruitzien als ik andere woorden had gekozen, andere wegen had bewandeld?
Het roept de vraag op:
Had ik een perfect leven kunnen leiden,
vrij van spijt?
Overleven
Ik heb een groot deel van mijn leven geprobeerd te overleven. Vaak voelde ik me vastzitten, alsof ik geen keuzes kon maken.
Maar de waarheid is dat zelfs wanneer je denkt dat je geen keuzes maakt, je ze wel maakt. Door te blijven stilstaan, maak je ook een keuze.
En ik heb het overleefd.
Maar dat overleven laat sporen achter:
spijt, gemiste kansen en het verlangen om te begrijpen hoe het anders had kunnen zijn.
In Middernachtbibliotheek onderzoekt Nora Seed precies dat. In een schemerzone tussen leven en dood krijgt ze de kans om levens te verkennen die voortkomen uit andere keuzes.
Van een leven als rockster tot dat van een natuuronderzoeker in de ijzige kou, elk boek in de bibliotheek biedt haar een blik op wat had kunnen zijn.
Maar telkens opnieuw ontdekt ze dat geen enkel leven perfect is. Elk alternatief brengt zijn eigen vreugden, maar ook zijn eigen verliezen en teleurstellingen.
Uiteindelijk leert Nora dat het ideaal dat we najagen: het perfecte leven zonder spijt,
een illusie is.
Spijt weegt zwaar zolang we ons verzetten tegen wat voorbij is. Het is een last die we onszelf opleggen door het verleden te herkauwen, alsof we hopen dat we het alsnog kunnen veranderen.
Maar zolang je bezig blijft met verzet,
is er geen ruimte voor iets nieuws.
Zaken die buiten je macht liggen, kun je niet veranderen; ze vragen om acceptatie. En is dat niet juist waar ware kracht en moed liggen?
De kracht om spijt los te laten, verder te gaan, en te durven zien dat het leven niet altijd verloopt zoals je had gehoopt.
Matt Haig verwoordt dat treffend:
“Het gewicht van spijt kan alleen worden losgelaten door het jezelf te vergeven.”
Het vergt moed om te erkennen dat je toen naar je beste kunnen hebt gehandeld,
met de kennis die je op dat moment had.
Het ideale leven bestaat niet.
Wat wel bestaat, is de mogelijkheid om te leren waarderen wat je hebt, hier en nu.
Nora ontdekt dat zelfs het leven dat ze als ‘gewoon’ beschouwde, rijker was dan ze dacht.
Doodlopende weg
Uiteindelijk is acceptatie geen zwakte, maar een daad van kracht. Het betekent niet dat je het verleden goedkeurt of dat je jezelf niet mag verbeteren, maar dat je ophoudt met vechten tegen wat onomkeerbaar is.
Spijt heeft de neiging ons vast te zetten,
terwijl aanvaarding ons bevrijdt.
Door te accepteren dat spijt een doodlopende weg is, geef je jezelf de ruimte om vooruit te kijken en het leven te omarmen zoals het zich aandient.
Misschien is dat wel de les van Middernachtbibliotheek:
Niet de afwezigheid van spijt maakt een leven waardevol, maar het vermogen om het verleden los te laten en opnieuw te beginnen.
Want misschien is overleven op zich al een teken van kracht, en is het precies dat wat je nodig hebt om voort te leven.
Meer gedachten bij het leven
leest u op de blog
Bron: De Standaard