Sammy Mahdi en Zuhal Demir begroeten elkaar verrassend met een hartelijke kus. Nadat cd&v in 2020 zonder de N-VA in de federale regering was gestapt en Bart De Wever had verklaard dat cd&v kapot moest, vlogen beide partijen elkaar voortdurend in de haren. De cd&v-voorzitter en de Vlaamse minister van Omgeving waren de felste kemphanen. Toch kijkt Sammy Mahdi na de verkiezingen ‘eerder naar N-VA dan naar de groenen’. Zuhal Demir hapt maar half toe: ‘We moeten de mensen niet wijsmaken dat we de boel nog kunnen rechttrekken met de Walen.’
Raf Liekens – De Morgen/Humo
‘Jullie laten het begrotingstekort oplopen tot meer dan 50 miljard! Maak je huiswerk maar opnieuw voor je commentaar geeft op ons’
Zuhal Demir
Ze waren zo lief begonnen.
Zij complimenteerde hem voor zijn parcours als zoon van een Iraakse vluchteling. Hij bewierookte haar voor haar ondubbelzinnige njet tegen een regering met Vlaams Belang.
Maar na twee uur debatteren koken de potjes over. Mahdi en Demir luisteren niet meer naar elkaar, ze roepen.
Wat begon als een hoffelijk schaakspel mondt uit in wilde verbale slagen. Even moeten we ons bandrecordertje uitzetten om de gemoederen te bedaren. Maar ervoor en erna was het smullen geblazen.
In 2019 beloofden de N-VA, cd&v en Open Vld dat de Vlaamse regering geen kibbelkabinet zou worden. Dat is niet bijster goed gelukt.
Mahdi: “Het heeft soms gebotst, maar de regering heeft wel goed werk geleverd.
- De werkloosheid in Vlaanderen is historisch laag.
- We hebben de zelfstandigen en gezinnen uitstekend door de crisis geholpen.
- Onze vaccinatiecampagne was de beste ter wereld.
- Het welzijnsbudget steeg van 12,5 naar 17 miljard euro
- De investeringen in de kinderopvang zijn ruim verdubbeld.
“Alleen moesten we de coalitiepartners vaak met hand en tand overtuigen om te investeren in de kinderopvang, de kinderbijslag en sociale woningen.”
Demir: “Wij vinden die sociale thema’s ook belangrijk, maar op het einde van de rit moet het budget op orde zijn, anders steel je van de volgende generaties.
“Als wij in de volgende regering zitten – en daar ben ik echt niet zeker van – wil ik het anders aanpakken. In plaats van iedereen een béétje tevreden te houden met wat subsidies, moeten we een lijst opstellen met prioriteiten waar we vól voor gaan.
“Voor mij zijn dat:
- Waterbeleid
- Openbaar vervoer
- Onderwijs
- De wachtlijsten in de zorg
“Maar dat vraagt om harde keuzes, een aantal dingen zullen we dus niet meer doen.
“Geen premies voor elektrische wagens of groenestroomcertificaten meer.
“Het wringt ook dat ik op een gesubsidieerde stoel naar een voorstelling in de opera kijk, terwijl er wachtlijsten zijn in het buitengewoon onderwijs en kinderen in nood een jaar op hulp moeten wachten.”
Mahdi: “Wij willen meer investeren in betaalbaar wonen, mobiliteit en welzijn. Maar dan zal de N-VA van houding moeten veranderen.
“Matthias Diependaele (Vlaams N-VA-minister van Begroting en Financiën, red.) zag geen graten in subsidies voor grote bedrijven en een culinair centrum in Antwerpen, maar stond wel op de rem toen wij meer geld voor de kinderopvang eisten.
“Dan zitten je prioriteiten niet goed.
“Als mensen geen plaats vinden in de kinderopvang, terwijl we wel verwachten dat ze gaan werken, halen we ons systeem onderuit.”
Demir: “Dat culinair centrum stond in het regeerakkoord, maar je kunt daar vragen bij stellen.
“De kook-app van Wouter Beke en Hilde Crevits kostte ook schandalig veel geld.
“Daarom pleit ik voor een kort regeerakkoord met duidelijke prioriteiten. Zo houden we de begroting op orde en kunnen we veel conflicten vermijden.”
Meneer Mahdi, als partijvoorzitter veranderde u cd&v van een mak lammetje in een assertieve regeringspartner. Was uw voorganger Joachim Coens te veel meegegaan in de besparingslogica van de N-VA?
Mahdi: “Er waren toen ook al extra investeringen in welzijn. Maar aan een onderhandelingstafel weiger ik plat water te nemen als de andere partijen zichzelf wijn inschenken. Daarom heb ik soms een streep in het zand getrokken.”
Demir: “Je had in de federale regering beter ook een paar strepen getrokken, want daar hebben jullie niks gerealiseerd.
“In de Vlaamse regering waren er hevige ruzies, maar uiteindelijk kwamen we altijd tot akkoorden.
“Eén keer heb ik je Sabotage Sammy genoemd, omdat je in een interview had beweerd dat ik de landbouw kapot wilde maken voor drie bomen en een vleermuis.
“Zo’n karikatuur! Ik was razend.
“Jullie kwamen ook terug op gemaakte akkoorden en beweerden zelfs dat ik de Belgische frietcultuur kapot wilde. Het was vermoeiend om me tegen zoveel fake news te verdedigen.”
Mahdi: “Die frustraties leefden ook bij ons. In je eerste mestactieplan stond dat boeren na 1 september geen aardappelen meer mochten rooien, terwijl 80 procent van de oogst pas dan wordt binnengehaald. Je mag ons niet kwalijk nemen dat wij vechten voor mensen die zich te pletter werken voor óns eten.”
Demir (fel): “Jullie maken de mensen wijs dat ik de voedselproductie in gevaar breng, maar dat is een leugen. Ik zou toch wel gek zijn?
“Wij hebben in de regering samen een voedselstrategie goedgekeurd die ervoor zorgt dat we ook in de toekomst genoeg eten hebben voor onszelf en voor de export.
“Dat voorstel voor het nieuwe mestactieplan ging inderdaad te ver, maar de waterkwaliteit is bar slecht. Zelfs in ons drinkwater zijn pesticiden aangetroffen, en de zuivering kost miljoenen.
“Europa verwacht dat we onze waterlopen weer gezond maken, maar het staat vast dat we veroordelingen en dwangsommen zullen oplopen.”
Waarom hebt u na de boerenbetogingen dan het mestdecreet versoepeld? Boeren die herhaaldelijk inbreuken plegen, riskeren minder controles en lagere boetes.
Demir: “Maar in de kwetsbaarste gebieden willen we wel natuurbuffers aanleggen, zodat er minder meststoffen in de waterlopen terechtkomen.”
Mahdi: “Die boetes waren buitensporig hoog. Ik heb een landbouwer bezocht die een boete van 1 miljoen euro riskeerde omdat hij z’n mest een halve meter te ver had uitgestrooid.”
Demir: “Die absurde boetes dateren nog van mijn voorgangers van cd&v. We hebben ze terecht aangepast. Ik zit niet in de politiek om boeren te pesten.”
Mahdi: “Maar als wij ons niet hadden verzet tegen je plannen, was de voedselvoorziening wél in het gedrang gekomen.
“Vorige zomer werd ik op vakantie wakker gebeld omdat Bart De Wever en Tom Ongena hun INEOS-decreet zo snel mogelijk door het parlement wilden jagen.
“Dat was een doodvonnis voor zevenduizend van de achtduizend veeteeltbedrijven.
“Gelukkig hebben we daar nog veel stommiteiten uit kunnen halen, zodat onze landbouwers wel nog een toekomst hebben.
“Amper 12 procent van hen heeft een opvolger. Als je dan een beleid voert dat hun stiel onmogelijk maakt, moet je je voedsel straks echt invoeren.”
Demir: “Niemand had de bedoeling om zevenduizend bedrijven te sluiten. De cd&v’ers aan tafel hadden die zogenaamde stommiteiten blijkbaar ook niet gezien.
“Jullie hebben van mij de boeman van de boeren gemaakt, met alle gevolgen van dien: doodsbedreigingen en scheldpartijen, en mijn verkiezingsaffiches worden beklad en verscheurd. Zo vuil wil ik niet aan politiek doen.
“Ik heb het stikstofdossier op mijn bord gekregen omdat jullie ministers het twintig jaar lang hadden verwaarloosd.
“Als we de uitstoot niet fors verminderden, dreigde in Vlaanderen een vergunningenstop zoals in Nederland, waardoor we geen stal, geen fabriek, zelfs geen tuinhuis meer konden vergunnen. Dan was de hele bevolking kwaad op mij geweest.
“Jullie beschuldigen mij van profileringsdrang, maar met dit dossier viel politiek niks te winnen. We moesten het gewoon oplossen.”
Na de boerenprotesten holde de Europese Commissie de Green Deal uit: milieumaatregelen sneuvelden, de halvering van het pesticidegebruik werd geschrapt en de natuurherstelwet zit in het vriesvak.
Demir: “Ik heb daar gemengde gevoelens bij. Geen enkele minister heeft zoveel natuur hersteld als ik. Maar ik heb nooit meegedaan aan de klimaathysterie.
“Vier jaar geleden waarschuwde ik al dat de Europese klimaatdoelstellingen onmogelijk waren voor onze landbouw, de industrie en de gezinnen. De kritiek was oorverdovend, ook van cd&v.
“Jullie applaudisseerden toen nog voor de klimaatjongeren en liepen braaf aan het handje van Frans Timmermans, de Europese klimaatpaus.”
Mahdi: “Wij zijn nooit meegegaan in de hysterie van de groenen, die beweren dat we nog twee jaar hebben om de planeet te redden. Zo jaag je iedereen weg. We waren ook de eersten die kritiek hadden op de natuurherstelwet.
“Het was blijkbaar nodig dat duizenden tractoren in heel Europa op straat kwamen voor iedereen begreep dat die lasagne van regels de landbouw kapotmaakt.
“We hebben onze technologie verloren aan China, ons gas komt van Poetin en voor defensie hangen we af van de VS. We mogen niet die fout maken voor ons voedsel.”
Toch benadrukken duizenden wetenschappers dat de natuurherstelwet essentieel is om de biodiversiteit te redden en de vernietiging van het klimaat tegen te gaan. Hoe produceer je straks nog voedsel op grond die vol vergif zit?
Demir: “Dat is een gigantisch probleem. Pesticiden zijn schadelijk voor onze gezondheid en maken de bodem kapot. Een halvering tegen 2030 was te drastisch, maar we moeten het gebruik wel afbouwen.”
Mahdi: “Maar dan moet je boeren ook helpen. Geef hun alternatieven, want ze gebruiken die pesticiden niet voor hun plezier.
“Wij hebben trouwens de meest innovatieve landbouwers ter wereld. Een Argentijnse koe stoot dubbel zoveel CO2 uit als een Vlaamse. Dan zeg je toch niet: die sector moet weg?”
Demir: “Niemand moet weg. Maar het industriële landbouwmodel van de voorbije twintig jaar heeft ons leefmilieu beschadigd en de boeren in de ellende geduwd. Hun inkomen ligt 20 procent lager en velen zijn gestopt.
“Dat is niet mijn schuld, ik was nog geen minister. Jullie hebben dat model te lang verdedigd.
“Als minister van Landbouw zou ik één loket maken voor al die regels, zodat de landbouwers minder papieren moeten invullen. En ik zou de voedselketen herbekijken, met faire prijzen voor elke schakel.
“Nu gaan de agro-industrie en de supermarkten met de winsten lopen, terwijl de boer in de schulden verzuipt.
“Maar wat deden jullie? Van de natuur de zondebok maken. Dat lost níks op. Boeren zijn het meest gebaat bij een gezonde natuur, lucht en bodem.”
Mahdi: “Een goed beleid vertrekt ook van een minimumrespect voor onze boeren. Jij was vaak beenhard voor hen.”
Demir: “Ik wilde geen loze beloftes meer doen. Maar ik ben blij dat jullie hebben aanvaard dat de varkensstapel met 30 procent moet verkleinen. Boeren die stoppen, krijgen daar ook financiële compensaties voor.”
Mahdi: “Dat stond al in het eerste akkoord. Wij hebben er vooral voor gezorgd dat degenen die níét willen stoppen nog een toekomst hebben.”
Mevrouw Demir, waarom vocht u harder voor de natuur dan voor het klimaat?
Demir: “Je kunt niet alle gevechten tegelijk aangaan. Ik werd nu al een ruziemaker genoemd, omdat ik tegen het status quo inging.
“Voor natuur en water was er een grote inhaalbeweging nodig. Voor klimaat heb ik een redelijke middenweg gezocht.
“Toen ik minister werd, stond onze CO2-teller op min 5 procent, nu op min 20 procent, en in 2030 moet dat min 40 zijn. Dankzij onze klimaatmaatregelen, zoals de verplichte woningrenovatie, moet dat lukken.”
Mahdi: “Als we de Europese klimaatdoelstellingen willen halen, zullen we toch meer moeten investeren in duurzamere woningen en mobiliteit.”
Demir: “En in duurzamere landbouw, want die stoot ook veel uit. Jullie zijn altijd voor straffe klimaatdoelstellingen, tot de maatregelen voor landbouw op tafel komen.”
Mahdi (onverstoorbaar): “We hebben de stikstof in de landbouw met de helft verminderd. En de groenste maatregel van de federale regering kwam uit ons programma: de vergroening van ons wagenpark.”
Demir: “Maar jullie wilden wel alle kerncentrales sluiten. En in 2021 hebben jullie mij zwaar onder druk gezet om de vervuilende gascentrale van Vilvoorde te vergunnen.
“Ik heb dat geweigerd, dat dossier was niet in orde. De Raad voor Vergunningsbetwistingen is me gevolgd, maar jullie waren razend.
“Ik weet één ding: als ik die gascentrale had vergund, zouden jullie alle kerncentrales gesloten hebben.”
Mahdi: “Dat is dikke zever. Toen ik partijvoorzitter werd, heb ik meteen naar Georges-Louis Bouchez gebeld om te zeggen dat we de kernuitstap absoluut moesten verhinderen.
“Wij hebben Tinne Van der Straeten (Groen-minister voor Energie, red.) verplicht om werk te maken van een plan B, de verlenging van de twee jongste centrales. Dankzij ons zijn de groenen uiteindelijk gezwicht.”
Demir: “Maar jullie hebben hen wel jarenlang laten begaan. Het was bijna te laat en we weten nog altijd niet hoeveel die verlenging ons zal kosten.”
HALVE CRIMINELEN
Een studie van De Vlaamse Waterweg heeft aangetoond dat een waterbom in Vlaanderen voor 8 miljard euro schade zou veroorzaken, honderdduizend woningen zouden onder water lopen. Toch wordt er nog volop gebouwd in overstromingsgebied, bleek uit een ontluisterende Pano-reportage. Waarom maakt de regering daar geen komaf mee?
Demir: “We weten perfect welke gebieden de komende jaren zullen overstromen. Daar staan al tweehonderdduizend woningen, en er komen er nog bij. Dat móét stoppen.
“In deze regering mocht ik niet zover gaan als ik wilde, maar ik heb wel de kwetsbaarste gebieden onder een stolp gezet: daar mag niet meer gebouwd worden.
“Voor de rest van Vlaanderen heb ik de watertoets ingevoerd: als die negatief is, mogen gemeentebesturen daar ook geen bouwprojecten vergunnen. Helaas vegen sommige daar hun voeten aan. Ik ga dan altijd in beroep, want dat is bijna crimineel. Ze duwen hun inwoners in de ellende.”
Meneer Mahdi, u vindt dat we vertrouwen moeten hebben in uw burgemeesters. Maar bewees ‘Pano’ niet dat sommigen dat vertrouwen niet waard zijn? In Affligem vergunt Walter De Donder zelfs bouwprojecten in ondergelopen vijvers, en hij loog dat hij de regels niet begreep.
Mahdi: “Ik heb er met hem over gesproken: hij heeft geen slechte intenties. De lokale besturen moeten vooral goed geïnformeerd en geholpen worden.”
Demir: “Dat dossier van Affligem is grof. En zo zijn er wel meer, vaak in cd&v-gemeenten.”
Mahdi: “In Opwijk wilde een N-VA-schepen een sporthal in overstromingsgebied bouwen. Stop dus met dat zwartepieten.”
Demir: “In de volgende regering wil ik ervoor zorgen dat lokale besturen die in nat gebied blíjven bouwen, hun vergunningsbevoegdheid verliezen.”
Mahdi: “Ik geloof niet in dictaten vanuit Brussel. Als gemeenten herhaaldelijk de regels schenden, moet je kunnen straffen, maar hun bevoegdheid afnemen gaat te ver.”
Intussen betaalt de belastingbetaler miljarden voor de afbraak van megastallen die er nooit hadden moeten komen, voor het herstel van natte natuur die werd drooggelegd, en straks ook voor de afbraak van duizenden woningen in overstromingsgebied. Wordt het geen tijd om komaf te maken met die geldverspilling?
Demir: “Ik deel die analyse, maar ik doe niks anders! Met mijn Blue Deal maak ik meer ruimte voor water, ik heb massa’s vergunningen voor megastallen geweigerd en ik ga systematisch in beroep tegen onverantwoorde projecten.
“Ook de bouwshift is gestemd. Toen ik begon, werd er elke dag 5 hectare open ruimte verhard, vandaag nog 3,8. Tegen 2040 moet dat nul zijn.”
Mahdi (tot interviewer): “Ik deel uw analyse niet. Veel lokale besturen voeren wél een goed ruimtebeleid.”
Was dat uw conclusie na Pano?
Mahdi: “Die reportage was tendentieus. Het gaat te ver om onze burgemeesters af te schilderen als halve criminelen.
“Wanneer je een grondeigenaar verbiedt om te bouwen, moet je hem vergoeden. Daarom moeten we de landelijke gemeenten beter financieren, anders lukt die bouwshift niet.
“Nu krijgen Gent en Antwerpen massa’s geld, terwijl het platteland wordt gediscrimineerd. Zelfs een stad als Vilvoorde krijgt vier keer minder dan Antwerpen. Dat moet herbekeken worden.”
Demir: “Dat vind ik ook.”
Mahdi (verrast): “Ja? Weet Bart De Wever dat al?”
Demir: “Ik bespreek alles met hem (lacht).
“Als gemeenten beslissen om woonuitbreidingsgebieden in natuur of landbouw om te zetten, moeten ze daar meer geld voor krijgen.”
Wilt u minister van Omgeving blijven?
Demir: “Als ik de peilingen zie, wil ik vooral nederig blijven en geen postje claimen. Maar ik heb vijf jaar gevochten tegen machtige lobby’s als 3M, de Boerenbond, de projectontwikkelaars, de asbestbedrijven en Voka.
“Ik wil vermijden dat mijn opvolger de klok terugdraait.
“We moeten de Vlamingen nog beter beschermen tegen overstromingen en extreme droogte, met natuurherstel en een verantwoord waterbeleid. Een gezond leefmilieu zorgt ook voor minder zieken.”
Mahdi: “Wij willen landbouw en leefmilieu opnieuw in één hand houden. Dan kan de minister de landbouw- en natuurverenigingen laten samenwerken. Anders krijg je weer twee ruziënde ministers.”
Demir (fel): “Als je dát doet, wordt de natuur weer het ondergeschoven kindje. Dat is een bar slecht idee.
“Leefmilieu is meer dan de dictaten van de Boerenbond, sorry!”
KOOPKRACHT
Jullie willen allebei de belastingen op arbeid verlagen. Hoe betaal je dat met een begrotingstekort van 27 miljard euro?
Mahdi: “Als we 80 procent van onze beroepsbevolking aan het werk krijgen, komt er minstens 12 miljard euro extra binnen. Maar we willen ook de grote vermogens meer laten bijdragen.
“Werknemers geven de helft van hun brutoloon af, maar als de broer van Conner Rousseau zijn bedrijf voor honderden miljoenen verkoopt, betaalt hij niks.
“Ook wie tien appartementen verhuurt, wordt niet belast op die inkomsten. Dat kan niet meer.
“Vincent Van Peteghem (cd&v-minister van Financiën, red.) heeft de fiscale hervorming voorbereid, de volgende regering moet die uitvoeren. Anders doen wij niet mee.
“We willen ook de werkloosheid beperken in de tijd: wie kan werken, moet werken. Maar we pakken geen geld af van mensen die leven van een uitkering, zoals de N-VA voorstelt.
“Volgens het Planbureau gaat 60 procent van de zieken en 40 procent van de gepensioneerden erop achteruit met jullie programma.”
Demir: “Volgens het Planbureau zijn wij de énige partij met een plan voor een gezondere begroting.
“Vlaams Belang heeft het meest onrealistische programma, het op één na slechtste is van cd&v.
“Jullie laten het begrotingtekort oplopen tot meer dan 50 miljard! Maak je huiswerk maar opnieuw voor je commentaar geeft op ons.”
Mahdi: “Wij wilden ons hele fiscale plan indienen, maar dat mocht niet van het Planbureau: het was te veel cijferwerk voor hen.
“Daarom hebben we vooral programmapunten ingediend die onze economie en tewerkstelling verbeteren.”
Demir: “Alleen de cadeaus, maar niet de vervelende maatregelen? Dat is boerenbedrog.
“En wij willen niks afnemen van de langdurig zieken. Maar werklozen en leefloners zullen een aantal indexeringen moeten overslaan.”
Duw je die mensen dan niet dieper in de armoede?
Demir: “Nee, we willen dat zij gaan werken. Het huidige systeem is onrechtvaardig.
“Een alleenstaande mama die werkt, houdt amper 30 euro meer over dan wanneer ze thuisblijft en haar uitkering combineert met een resem sociale voordelen.”
Mahdi: “Dan moet je werken aantrekkelijker maken in plaats van de armoede te vergroten.
“Als minister van Armoede verhoogde jij ooit de uitkeringen voor gehandicapten…”
Demir: “Ja, die mensen kiezen daar niet voor.”
Mahdi: “…en nu zegt Bart De Wever dat mensen met een uitkering ‘het moeten uitzweten’.
“Maar aan de rijken willen jullie niks extra vragen. De N-VA is gewoon de meest kille, neoliberale partij van België.”
Demir (boos): “Wij zijn tenminste geen verzuilde partij die aan het handje van allerlei belangengroepen loopt.
“Wij komen op voor het algemeen belang en de hardwerkende Vlaming.
“Vivaldi deed het omgekeerde door de leeflonen en werkloosheidsuitkeringen te verhogen boven op de index. Dan moet je niet verbaasd zijn als mensen zeggen: ‘Waarom zou ik nog gaan werken?’
“Paul Magnette is tevreden: driekwart van de leeflonen gaat naar Brussel en Wallonië.
“Je noemt ons neoliberaal, maar wij waren de voorbije twintig jaar niet bevoegd voor Welzijn. Ondanks hopen geld lukt het jullie maar niet in om de wachtlijsten weg te werken.”
Mahdi (verbijsterd): “Maar telkens als wij meer geld vragen, doen jullie moeilijk! Ongelofelijk dat je zoiets durft te zeggen.”
Demir: “Bij élke begrotingscontrole kregen jullie meer geld. Maar je moet ook hervormen. Dat willen jullie niet, wegens jullie zuilbelangen.”
Op TV Limburg zei u dat het geld naar de mensen moet gaan, niet naar de zuil. Wat bedoelde u daarmee?
Demir: “Dat het departement Welzijn geen eigendom mag zijn van één partij.
“De volgende minister mag geen cd&v’er zijn. Het is tijd voor een frisse wind.”
Mahdi: “Ik hoor geen antwoord op de vraag waar dat geld dan zou blijven plakken. Maar in tegenstelling tot de N-VA willen wij niet besparen in de gezondheidszorg.
“In een vergrijzende samenleving moet dat budget met 2 procent per jaar boven op de inflatie blijven groeien.”
Demir: “Wij willen het budget nog met 1 tot 1,5 procent laten groeien. Dat is geen besparing. Maar je kunt niet ontkennen dat er medische overconsumptie is.
“Zelfs John Crombez (Vooruit) zegt dat je 3 miljard euro kunt besparen door de middelen efficiënter in te zetten.”
Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Gwendolyn Rutten (Open Vld) vindt het niet normaal dat we bij de dokter maar 4 euro remgeld moeten betalen. Een doos antibiotica kost 5 euro, cholesterolremmers kosten 6 euro. Moeten we verbaasd zijn dat er medische overconsumptie is en dokters patiënten moeten weigeren?
Mahdi: “Wil zij de dokter en de medicamenten duurder maken?
“Sorry, niemand zit graag bij de dokter of slikt antibiotica voor zijn plezier. Het is wel belangrijk dat apothekers alleen de dosis meegeven die je nodig hebt.
“Voor antibiotica is dat op onze vraag al ingevoerd, maar wij willen het uitbreiden. Vaak krijgen mensen te grote dosissen mee, waardoor ze bijvoorbeeld verslaafd raken aan slaappillen.
“We willen ook meer generische geneesmiddelen snel op onze markt toelaten, om ze goedkoper te maken.”
Demir: “Het is hoog tijd voor meer preventie, zodat mensen minder snel ziek worden. De patiëntenstops bij huisartsen en de wachttijden op de spoedafdelingen zijn niet meer normaal.
“Slaappillen en antidepressiva lossen niks op, een gezonde levensstijl werkt veel beter. Maar als medicatie zo goedkoop is, vinden sommigen het makkelijker om pillen te slikken.
“We moeten ook weer leren praten met elkaar. Iedereen loopt nu naar de psycholoog, want die kost nog maar 11 euro. Ik heb dat ook gedaan, maar vroeger vertelden we onze problemen tegen familie, vrienden en buren. Dat helpt óók.
“Op school zitten kinderen zwijgend naast elkaar naar hun scherm te staren in plaats van te spelen. We hebben amper controle over die digitale speelplaats, en dat leidt tot pesterijen, afpersing en grof geweld, waarvan choquerende filmpjes worden gemaakt.
“Ouders geven hun kind beter niet te snel een gsm, en op school zou ik ze verbieden.”
Mahdi: “We moeten die socialemedia-industrie bekijken zoals de tabaksindustrie: ze heeft een te schadelijke impact op het leven van de jongeren.
“In Frankrijk pleiten neurologen en psychologen voor een verbod op schermgebruik voor kinderen tot 3 jaar. Smartphones met sociale media zouden pas kunnen vanaf 15 jaar.
“Ook wij moeten onze jongeren beter beschermen. Niet door bij de mensen thuis te gaan controleren, maar door sociale media zoveel mogelijk af te raden.
“Ik heb een school bezocht waar jongeren hun smartphone de hele dag in een doosje moeten bewaren. Eerst vonden ze dat vreselijk, nu voelen ze zich vrijer.
“Dus minder schermen en medicamenten? Graag!
“Maar preventie gaat ook over een betere balans tussen werk en gezin. Veel mensen combineren hun baan met een flexi-job, en hebben te weinig tijd voor hun kinderen, laat staan voor zichzelf. En dan zijn we verbaasd dat er een half miljoen langdurig zieken zijn.
“Om mensen meer ademruimte te geven willen wij de verlofstelsels hervormen tot een familiekrediet van dertig weken verlof per kind.
“Bart De Wever lacht zulke voorstellen weg.”
Demir: “Dat zoveel mensen er een flexi-job bij moeten nemen, komt omdat werken niet meer loont.
“In de vorige regering bedroeg het verschil tussen werken en niet-werken minstens 400 euro. Door de schuld van Vivaldi is het nu kleiner dan ooit.
“Daarom moeten werkenden die hun kind naar de crèche brengen, die kosten volledig fiscaal kunnen aftrekken.
“De overheid moet hun eens iets geven in plaats van hen uit te wringen.”
Mahdi: “Maar Zuhal, jullie waren in de vorige regering dé pleitbezorger van een indexsprong die het leven voor alle werkenden duurder maakte! En nu willen jullie alleen nog de nettolonen indexeren.
“Daardoor zouden mensen inboeten op hun pensioen, vakantiegeld en dertiende maand, en het gat in de begroting zou veel groter worden.
“Kom mij geen lessen geven over de koopkracht van de middenklasse. Geen enkele regering in Europa heeft de koopkracht beter beschermd.”
Demir (fel): “Ja? Ga dat eens vertellen in de supermarkt. Iedereen zegt: ‘We werken ons te pletter, de winkelkar is veel te duur en we moeten alleen maar betalen, betalen, betalen.’
“De lonen zijn geïndexeerd, maar jullie introduceerden ook een plastictaks van 300 miljoen euro, die door de supermarkten volledig is doorgerekend.”
Mahdi: “Wij gaan akkoord dat werken meer moet lonen. Maar waarom willen jullie de grote vermogens niks extra laten bijdragen om die belastingverlaging te betalen?”
Demir: “Als jij een maatregel vindt waarmee je de superrijken kunt belasten zonder dat ze hun geld verplaatsen, en je het niet moet halen bij de middenklasse: laat maar komen.”
Mahdi: “Links heeft moeite met de strijd tegen de fraude aan de onderkant van de samenleving, rechts heeft moeite met de strijd tegen de fiscale fraude aan de top. Waarom doen we het niet allebei?”
Demir (roept): “Waarom hebben jullie dat dan niet gedaan, Sammy?
“Cd&v heeft drie ministersposten, maar jullie zijn gesjareld:
- Géén fiscale hervorming
- Géén staatshervorming voorbereid
- Een migratiebeleid dat op niks trekt
“Jullie hebben gewoon de agenda van Paul Magnette uitgevoerd. De belastingen zijn verhoogd, jullie begroting is de slechtste begroting van heel Europa.
“Elk kind dat hier wordt geboren, begint met een schuld van 50.000 euro. Als jonge partijvoorzitter zou ik me schamen als ik de jonge generaties met zulke schulden zou opzadelen.”
Mahdi (boos): “De belastingen zijn níét verhoogd! En jullie deden er alles aan om de agenda van de baas van INEOS uit te voeren, een Britse miljardair.” (Het gesprek ontaardt in geroep en we zetten de bandopnemer even uit.)
REGERINGSVORMING
Staan we weer voor een eindeloze regeringsvorming?
Demir: “Wij willen zo snel mogelijk een federale regering vormen.
“Die is bevoegd voor alles waar de mensen van wakker liggen:
- Migratie
- Veiligheid
- Belastingen
- Werken meer laten lonen
“Dat vraagt de Vlaming al 25 jaar, maar hij kreeg vaak het omgekeerde.
“Daarom is een Vlaamse meerderheid zo belangrijk, maar Sammy vindt dat bijzaak.”
Mahdi: “Ik verkies ook een Vlaamse meerderheid, maar ik wil me niet vastzetten in een scenario waarin jullie ons kunnen chanteren.
“Laten we vooral snel een Vlaamse regering vormen.
“We hebben niet de luxe om prioriteiten als mobiliteit, onderwijs en welzijn te parkeren tot na de lokale verkiezingen van oktober, omdat de N-VA eerst een paringsdans wil doen met Vlaams Belang in afwachting van wat er federaal gebeurt.”
Demir: “We gaan ons niet meer laten vangen zoals in 2019. Toen hebben we eerst de Vlaamse regering gevormd, en daarna staken Open Vld en cd&v ons een mes in de rug door zonder ons in de federale regering te stappen.
“Laten we snel een federaal zakenkabinet vormen, en tegelijkertijd met de Walen over een confederaal model onderhandelen.”
Mahdi: “Hoe ga je die staatshervorming stemmen? Er is geen tweederdemeerderheid.”
Demir: “Er zijn andere manieren. Je kunt afspreken om voor de arbeidsmarkt, gezondheidszorg, justitie en veiligheid een apart beleid te voeren voor Vlaanderen. Later kun je die bevoegdheden splitsen, wanneer de deelstaten klaar zijn om ze te ontvangen.
“Dat is destijds ook gebeurd met cultuur en onderwijs.”
Mahdi: “Een confederaal model opleggen zonder tweederdemeerderheid is een revolutie. Ik geloof daar niet in.
“Wij willen wel de arbeidsmarkt en de gezondheidszorg naar Vlaanderen halen. Justitie en politie niet, zéker niet als Vlaams Belang daar in Vlaanderen controle over kan krijgen.”
Kan uw verstoorde relatie met Bart De Wever een rol spelen?
Mahdi: “Voor mij niet. Ik verschil ook met andere voorzitters van mening, maar je moet met iedereen professioneel kunnen omgaan.
“Bart heeft twee jaar niet tegen Egbert Lachaert gesproken. Dat is kinderachtig.”
Bart De Wever beweert dat de regering-Vivaldi II al achter de schermen is gevormd. Waar is dat op gebaseerd?
Mahdi: “Op niks. Maar hij heeft blijkbaar wel al een as met de PS. Magnette is de eerste die hij belt op 9 juni.
“Raar, want in de peilingen is de PS niet meer de grootste partij aan Franstalige kant. De MR staat op één, en onze zusterpartij Les Engagés rukt ook op.
“Voor fundamentele hervormingen geloof ik niet in Vivaldi II. Ik wil vertrekken vanuit een sterk blok in het centrum.
“Les Engagés en MR willen net als wij een fiscale hervorming, een strenger migratiebeleid, de beperking van de werkloosheid in de tijd, een sterkere justitie én investeringen in kernenergie.
“Ik ga niet wachten op wat De Wever en Magnette in een kasteel bekokstoven. Hun partijen gijzelen het land al veel te lang.”
De fiscale hervorming is uw breekpunt. Waarom klikt u zich dan vast aan Georges-Louis Bouchez, de man die de fiscale hervorming in deze regering heeft geblokkeerd?
Mahdi: “Zijn voorwaarde was altijd dat er ook hervormingen van de arbeidsmarkt moeten komen. Hij is bereid om sommige belastingen op vermogenswinsten te slikken als de PS aanvaardt dat we de hoge werkloosheid moeten aanpakken. Door de slechte budgettaire toestand hebben we beide nodig.”
Maar met Les Engagés en MR hebt u nog lang geen meerderheid. Wie belt u nog?
Mahdi: “Ik wil alle partijen aan tafel krijgen die zich rond ons kernprogramma kunnen scharen.
“Dan kijk ik meer naar de N-VA dan naar de groenen, die zich dogmatisch blijven verzetten tegen kernenergie en migratiebeperking.
“Alleen zal de N-VA moeten aanvaarden dat het onmogelijk is om het confederalisme in 2024 in te voeren, en dat we niet gaan hakken in de gezondheidszorg.”
Demir: “Ik vind dat allemaal heel arrogant. Mogen de mensen eerst nog stemmen?”
Mahdi: “Maar Bart De Wever vertelt al vier jaar hoe hij het wil aanpakken met de PS!”
Demir: “Weet je wat het grote verschil is tussen ons? Wij geloven niet meer dat je de boel federaal nog kunt rechttrekken met de Walen. We maken dat de kiezer ook niet meer wijs.
“Jij verwerpt de opengrenzenpolitiek van de groenen nu wel, maar in Vivaldi hebben jullie hun beleid uitgevoerd.”
Mahdi (ontploft): “Hún beleid? Wij hebben het Europese migratiepact over de streep getrokken en vier gesloten terugkeercentra gepland, ondanks hun verzet.
“Ook in de opvangcrisis hield staatssecretaris Nicole de Moor (cd&v) voet bij stuk door geen alleenstaande mannen meer op te vangen in onze overvolle asielcentra.
“Je moet geen onwaarheden vertellen, Zuhal. We hebben serieuze verstrengingen doorgevoerd.”
Demir: “Ik heb het gezien op straat: tentenkampen, kraakpanden, veroordelingen. Jullie hebben een recordaantal asielzoekers opgevangen.”
Zal het conflict in Gaza een grote rol spelen bij de verkiezingen?
Mahdi: “Ja, dat leeft enorm. Die oorlog is grotesk en gruwelijk. Ik ben blij dat Zuid-Afrika een klacht wegens genocide heeft ingediend bij het Internationaal Gerechtshof.
“Er zijn al veertigduizend doden gevallen, waarvan vijftienduizend kinderen. Israël blokkeert hulpkonvooien, wat een schending is van het genocideverdrag.
“Het is goed dat België als één van de eerste landen voor een staakt-het-vuren heeft gepleit.
“Maar de N-VA kiest resoluut de kant van Israël. Theo Francken en Assita Kanko riepen tijdens het Eurovisiesongfestival op om voor Israël te stemmen.
“Michael Freilich trok op X zelfs de hongersnood in Gaza in twijfel. Dat misprijzen voor de Gazanen die in de ergste gruwel proberen te overleven, is degoutant.”
Demir: “Ik vind dat misprijzen ook ongepast. Veel N-VA’ers staan niet achter de vreselijke daden van Israël. Daar wordt een volk uitgeroeid.
“Ik ben zelf van Koerdische afkomst en ik vind dat walgelijk.
“De slachtpartij is begonnen als reactie op de vreselijke terreuraanslag van Hamas, maar zoals Israël nu al maanden tekeergaat, kun je niet meer spreken van zelfverdediging.
“Ik snap niet dat de internationale gemeenschap er niet in slaagt om dat geweld te stoppen.”
Mahdi: “Zolang de Amerikanen niet bewegen, gaat het door. Maar ook wij moeten doen wat we kunnen.
“Helaas is de N-VA tegen ons voorstel om Israëlische producten uit de illegale nederzettingen te boycotten.
“Vroeger verdedigden jullie de Palestijnen, de laatste tien jaar zijn jullie een pro-Israël-partij geworden. Puur om electorale redenen.”
Demir: “Ik vind die illegale nederzettingen schandalig, maar zo’n boycot moet je internationaal afkondigen, anders haalt het niks uit. En wij zijn altijd voor een tweestatenoplossing geweest. Zelfs Michael Freilich verdedigt dat.”
Mahdi: “Oké, zullen we Palestina dan eenzijdig erkennen, zoals Spanje doet?”
Demir: “Dat moeten we Europees doen.”
© Humo
Lees ook
Interview – Minister Zuhal Demir (N-VA) – Die klimaathysterie, daar krijg ik het van
Bron: De Morgen/Humo