Dat een topman van een zorgverzekeraar op straat wordt geëxecuteerd, lokt in de VS vooral leedvermaak uit. Het zegt veel over de sector van de gezondheidszorg, waar de liberalisering niet meteen tot een massa blije patiënten heeft geleid.
Ive Marx – De Standaard
New York was afgelopen week in de ban van een Manhattan murder mystery, een kille executie voor de ingang van het Hilton-hotel die niet zou misstaan in een aflevering van The Sopranos.
Een paar uur na de moord op de baas van een grote verzekeringsfirma in de sector van de gezondheidszorg leek er meer politie in de straten dan kerstverlichting, en dat wil al iets zeggen.
Agenten in de stations, in de metro, in de winkels. Ze reden traag rond, elk gezicht monsterend. Een ware man-hunt, zoals in de film. En er hingen Wanted-posters aan lantaarnpalen, met een beloning tot 10.000 dollar voor informatie.
Op sociale media werd druk gespeculeerd over de mysterieuze boodschappen zoals “delay” en “deny” die op de aangetroffen kogelhulzen te lezen waren.
Daarnaast viel vooral op dat er veel meer leedvermaak dan droefenis of ontzetting was.
In de Verenigde Staten behoren zorgverzekeraars tot de meest gehate bedrijven. Ze rekenen waanzinnige premies aan (meer dan 1.000 dollar per maand is doodnormaal), ze hanteren franchises van soms wel 12.000 dollar en dan nog betalen ze niet alles terug.
Mensen blijven soms achter met rekeningen van vele tienduizenden, zo niet honderdduizenden dollars. Doodzieke mensen krijgen niet de zorg die ze nodig hebben. Veel medische handelingen vergen een hallucinante bureaucratie van goedkeuringen en procedures.
De firma van de vermoorde CEO keurde bijna een kwart van de terugbetalingen af. En dat zijn er dan nog van patiënten die het “geluk” hebben verzekerd te zijn.
Ziedaar de gezondheidszorg in Amerika, met grote voorsprong de duurste op de planeet. Goed voor 4.500 miljard dollar aan uitgaven per jaar, omgerekend 17 % van het Amerikaans bbp. Of 13.500 dollar per Amerikaan, elk jaar.
Maar je krijgt er ook iets voor terug.
De Amerikaanse gezondheidszorg haalt, als je het goed treft, een niveau van professionalisme dat je bij ons zelden zal aantreffen. Maar ze is dan ook waanzinnig duur.
Als we denken dat we hier te veel scans en onderzoeken doen, dan heb je Amerikaanse dokters nog niet bezig gezien. Want met foute diagnoses wordt daar niet gelachen. Die leiden tot miljoenenclaims.
Niet dat onze gezondheidszorg zonder haar problemen is, natuurlijk. Er is een kruipende privatisering aan de gang, met supplementen voor dit en extra aanrekeningen voor dat.
En het ontbreekt aan transparantie over prijzen en kwaliteit – in de VS zijn patiënten een stuk beter geïnformeerd.
Het typeert een markt waarin een goed georganiseerde elite een monopolie in stand houdt, daarbij geholpen door de lobbygevoelige politiek.
De gezondheidszorg is een klassiek voorbeeld van een sector die niet functioneert als markt, en die ook niet kán functioneren als een markt.
Waarom doet dat er toe? Omdat “de markt” ineens weer in zwang is. Het lijkt alsof een nieuw neoliberaal tijdperk is aangebroken.
Zakenmannen Elon Musk en Vivek Ramaswamy hebben van Donald Trump een vrijgeleide gekregen om fors de hakbijl in de overheid te zetten.
President Javier ‘de kettingzaag’ Milei voegt in Argentinië al de daad bij het woord. Wat eerst een campagne gimmick leek, blijkt nu bittere ernst.
Je moet wel toegeven: een politicus die doet wat bij belooft, heeft iets verfrissends. Zeker als hij pijn beloofd heeft. Dat is exact wat de Argentijnen krijgen.
Het lijkt alsof Margaret Thatcher uit het graf is herrezen, deze keer met kettingzaag in de hand. In Argentinië dan nog!
Na het rapport van Mario Draghi lijkt ook de marsrichting voor Europa duidelijk: we moeten stoppen met meer regels maken. Integendeel, we moeten dereguleren.
Daar is ongetwijfeld veel voor te zeggen, zeker in ons land. Maar laten we niet de fout maken van terug in een soort doctrinair geloof in “de markt” te vervallen.
Herinner u dat de financiële crisis van 2008 deels – volgens sommigen grotendeels – het gevolg was van een dereguleringsgolf in de jaren 90 die banken toeliet grotere risico’s te nemen.
Harvard-econoom Larry Summers, minister van Financiën onder Bill Clinton – nochtans geen doordrammerige neoliberale scherpslijper – had een vrijwel religieus geloof in het genie van de financiële markten.
Die waren zo transparant, dacht hij, en er waren zoveel ontzettend slimme mensen in actief, dat het haast onmogelijk was om louche financiële constructies te bedenken die niet meteen als dusdanig zouden worden ontmaskerd.
Dat bleek spectaculair fout.
Dereguleren werkt vaak in het voordeel van de consument, maar soms heeft het ook totaal ongewenste effecten.
In bepaalde markten ontstaan snel natuurlijke monopolies om allerlei redenen.
Het werk van Jan Eeckhout, Jan De Loecker en anderen laat zien dat er in veel markten concentratiebewegingen hebben plaats gevonden, ondanks liberalisering.
Als een paar grote spelers een markt domineren, leidt dat vaak tot slechtere voorwaarden en hogere prijzen voor consumenten.
Een doctrinair geloof in marktwerking levert dus niet altijd gelukkige consumenten op, laat staan blije patiënten.
Ondertussen is in de VS dan toch een verdachte voor de moordaanslag gevat. Eerder had de politie nog geklaagd over een gebrek aan medewerking van het publiek.
Ive Marx is hoogleraar (UAntwerpen) en doceert vooral in de opleiding sociaal-economische wetenschappen.
Lees ook
Bron: De Standaard