Jonas Van der Slycken is econoom, auteur van Genoeg voor iedereen (Manteau, 2023) en gastprofessor aan de UGent. Hij stelt toekomstige regeringen voor om zich niet blind te staren op besparingen, maar te focussen op de inkomstenzijde. ‘De sterkste schouders kunnen best wat meer bijdragen.’
Jonas Van der Slycken – De Morgen
‘Thatchers leuze dat de samenleving niet bestaat en dat er enkel individuen zijn, blijkt een zelf vervullende neoliberale nachtmerrie’
Jonas Van der Slycken
Econoom
De federale onderhandelaars waren van plan om 13,5 miljard te besparen. Het zou van Arizona vooral een besparingsregering maken, ook al kregen de gezondheidszorg en defensie extra centen toegestopt.
Het siert Arizona dat ze de begroting wil aanpakken – het tekort bedroeg 26 miljard in 2023. Maar ziet ze niets over het hoofd?
De nota is een langgerekte besparingsdans om de uitgaven te beperken.
Hakken in:
- De pensioenen
- Werkloosheidsverzekering
- Asiel
- Migratie
- Ontwikkelingssamenwerking
- NMBS
- Bpost
- Wetenschapsbeleid
Wat compleet mankeert zijn nieuwe inkomsten om de begroting in balans te brengen. De futiele meerwaardetaks op aandelen was al een doekje voor het bloeden voor hij gekelderd werd.
Nieuwe inkomsten aanboren
Wat als we ons niet blindstaren op besparingen, maar focussen op de inkomstenzijde en eens kijken in de richting van superrijken? Want de sterkste schouders kunnen best wat meer bijdragen.
Een belasting op grote vermogens van meer dan 1 miljoen euro?
Maar liefst acht op tien Belgen is voor, zo blijkt uit een peiling van 11.11.11.
Een progressieve, eenmalige vermogenstaks op het nettovermogen (iemands rijkdom na aftrek van schulden) van:
- 1% tussen 1 en 10 miljoen
- 2% tussen 10 en 100 miljoen
- 3% tussen 100 miljoen en 1 miljard
- 4% op alles daarboven
levert volgens onderzoek (KULeuven/University of Leeds) gemakkelijk 20 miljard euro op.
Niets houdt toekomstige regeringen bovendien tegen om geregeld nettovermogens boven 1 miljoen aan 1% te belasten. Deze fortuinen brengen jaarlijks immers gemakkelijk veelvouden hiervan op.
Ook een hogere inkomstenbelasting is een optie om grootverdieners meer te laten bijdragen.
In aanslagjaar 2024 gold een marginaal tarief van 50% op het inkomensdeel boven 46.440 euro.
Wat weerhoudt ons ervan om voor de top 5% rijksten een nieuwe belastingschijf te installeren van 60%? Dit is peanuts vergeleken met het hoogste tarief ooit van 72% in 1976.
De allerrijksten zullen nog steeds rondkomen en geen boterham minder moeten eten.
Beeld Stefaan Temmerman
Neoliberale nachtmerrie
Maar de tijden zijn veranderd sinds de jaren ‘70.
Het neoliberalisme zorgde voor deregulering, liberalisering en privatisering en vrat gaandeweg aan onze verbeelding dat het ook anders kan.
Dit vrijemarktfundamentalisme beknibbelde op belastingvoeten. Overheidsdiensten werden geprivatiseerd en afgebouwd. De overheid kan zich best maar met een miniem aantal zaken bezighouden.
Snoeien om te bloeden. De zwaksten eerst.
Geen wonder dat burgers vervreemden van de politiek, dat extreemrechts hoge toppen scheert en dat er op de duur geen samenleving meer overschiet.
Thatchers leuze dat de samenleving niet bestaat en dat er enkel individuen zijn, blijkt zo een zelf vervullende neoliberale nachtmerrie.
Ook het Europese Parlement stemde in april 2024 voor strengere begrotingsregels.
Langs Vlaamse kant deden N-VA, cd&v en Open Vld vrolijk mee. Landen moeten hun begrotingstekort terugdringen en schulden afbouwen.
Terwijl er geen onoverkomelijk probleem is wanneer België haar aflopende schulden kan herfinancieren, de rente erop kan betalen, en het begrotingstekort beheersbaar blijft.
Maar besparingsijver is, in tijden met een vermogenstaks taboe, een keurslijf dat het ontzettend moeilijk maakt om in de toekomst te investeren of zelfs een begrotingsbalans na te streven.
Politici à la De Wever en Bouchez rijden zich vast met hun idee-fixe dat belastingen niet verhoogd kunnen worden.
Het legt hen electoraal geen windeieren, maar maakt hen vleugellam tijdens regeringsonderhandelingen.
Je mag dan denken dat je de patroonheilige van Voka bent, maar overheden hebben nu eenmaal een voortrekkersrol te spelen in de broodnodige sociaalecologische transitie van onze economie, waarbij iedereen meekan.
En waarbij iedereen, liberalen inclusief, heel wat te winnen hebben.
Lokale werkgelegenheid, stillere en vlotte mobiliteit, gezonde voeding, groenere buurten, energiezuinige woningen en een goede gezondheid.
Laten we dus nieuwe inkomstenbronnen aanboren. De sterkste schouders mogen mee het bad in. Het zal ook hen deugd doen.
Extreme rijkdom beteugelen zorgt voor minder ongelijkheid, minder criminaliteit en minder ecologische destructie.
Het kan onze samenleving, democratie en toekomstzin alleen maar versterken.
Bespaar ons dus een besparingsregering. Want België is het Wilde Westen niet, waar het ieder voor zich is.
Visionair leiderschap is waar we nood aan hebben. Minder retoriek en meer probleemoplossend denken.
Het is tijd om de stellingen te verlaten. Bougez!
Lees ook
Bron: De Morgen