Als coördinator van De Eenzame Uitvaart in Leuven geeft Peter Mangel Schots samen met een collectief van dichters stem en eer aan mensen die zonder nabestaanden overlijden.
Dirk Leyman – De Morgen
‘Niemand mag vergeten worden, ook niet na de dood’
Peter Mangel Schots
“Kom”, wenkt dichter Peter Mangel Schots (50), “we gaan eerst naar het kinderkerkhof.”
Hij wacht me op aan de poort van de Leuvense hoofdbegraafplaats. Vanachter zijn Le Corbusier-brillenglazen kijkt hij er passend ingetogen bij.
We wandelen langs vers gedolven graven maar ook via gehavende, met ruiming bedreigde zerken en bedrieglijk idyllische grasperken met kruisjes, terwijl het grind onder onze sneakers knerpt.
Tot we in een uithoek op een aantal kleine tomben stuiten.
Mangel Schots neemt er een “trooststoel” bij.
“Het grijpt me nog steeds aan”, fluistert hij, bedachtzaam over zijn grijze baard wrijvend.
Hij wijst naar het verweerde houten kruis van F.M., waar een pluchen beertje tegenaan ligt.
“Zes jaar geleden droegen we F. ten grave, in de kleinst mogelijke rouwstoet, ik en de begrafenisondernemer .
“Amper veertien dagen oud was F., een kind van Oost-Europese Roma met een hartafwijking. Gevangen in een smetteloos wit kistje, niet veel groter dan een schoenendoos, met zes vergulde knoppen.
“Engeltje F., noemden we hem.”
Mangel Schots dichtte toen, in de invallende decemberduisternis:
“Maar onder ijzig ziekenhuislamplicht/ ben je geboren met een hart dat klappertandt./ (….) Verkruimelt in een land ver weg van hier je mama van verdriet?”
Mangel Schots – in het dagelijkse leven redacteur – is sinds 2015 de coördinator van De Eenzame Uitvaart in Leuven.
Wanneer iemand komt te overlijden zonder nabestaanden (gemiddeld zo’n vier keer per jaar) schiet Mangel Schots in actie.
Hij trommelt zijn zogenaamde ‘Poule des Doods’ op met dichters als Paul Bogaert, Mustafa Kör en Herlinda Vekemans.
“We zoeken naar zoveel mogelijk gegevens over de overledene, pogen zijn leven, zijn geneugten of gewoontes te reconstrueren of gaan langs in zijn buurt of woonzorgcentrum. Dat kruipt een aantal dagen diep onder je vel.”
Vervolgens schrijven Mangel Schots en co een gedicht dat ze voordragen bij de begrafenis of asverstrooiing.
“Poëzie heeft de naam nutteloos te zijn, louter vermaak of zelfs elitair. Welnu, hier worden gedichten praktisch, maatschappelijk relevant en toch sereen ingezet.”
Zichtbaarheid geven aan mensen die onzichtbaar uit het leven verdwenen, dat is het opzet van De Eenzame Uitvaart.
“Een project van Vonk & Zonen dat sinds 2009 in Antwerpen bestaat, op initiatief van Maarten Inghels, en uit Nederland is overgewaaid”, aldus Mangel Schots, die zojuist dertig van die aangrijpende levensverhalen in een boek bundelde, mét alle uitgesproken gedichten erbij.
“Binnenkort springt Brugge mee op de kar. Het is een signaal aan de maatschappij dat niemand mag vergeten worden, ook niet na de dood.”
Raar, bedenkt Mangel Schots terwijl we ons naar de strooiweide begeven.
“Tijdens dat kwartiertje van elke Eenzame Uitvaart ben je als gelegenheidsdichter even familie of vrienden van de gestorvene.
“We blijven een reserveteam, maar we doen even goed ons best als de ontbrekende A-ploeg.”
Schrijnende situaties krijgen de Eenzame Uitvaartdichters voor de kiezen: vereenzaamde, verloren zielen die lijden aan alcoholisme of het syndroom van Korsakov, obsessieve hoarders, of einzelgängers die al vroeg buiten de samenleving tuimelden.
Al is het niet altijd kommer en kwel.
Mangel Schots: “Waarom is iemand snel van de radar verdwenen? Bijwijlen raakt iemand al weggewist bij leven. Familieleden bieden trouwens geen garantie tegen eenzaamheid. Er kan een breuk optreden. En ook een partner die sterft, kan het isolatieproces versnellen.
“Maar hoe paradoxaal het klinkt, niet iedereen met een eenzame uitvaart was eenzaam bij leven.
“Ik herinner me een man die in een groot herenhuis woonde en nog een ander appartement had. Tot hij op de eigenaarsvergadering van het gebouw niet meer kwam opdagen en de andere eigenaars ingrepen. De politie heeft toen zijn lichaam gevonden.”
Soms berispt men de Eenzame Uitvaartdichters. Of ze hun tijd niet beter in de levende eenzamen zouden stoppen?
Mangel Schots vertelt het terwijl we de Leuvense dodenakker langzaam achter ons laten.
“Dan antwoord ik: je verwijt de groenteboer toch niet dat hij geen brood bakt?
“Ieder speelt zijn rol en de onze is herdenken. Zodat we de gestorvene nog één keer met taal tot leven wekken.”
Coördinatie Peter Mangel Schots
Beeld rv
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht Uitvaart in en vind meer berichten.
Bron: De Morgen