De Nobelprijs Literatuur gaat dit jaar naar de Zuid-Koraanse schrijfster Han Kang, bekend van onder andere De vegetariër en Mensenwerk. “Ze hanteert een unieke, poëtische taal. Het zijn boeken die je aangrijpen en je altijd bijblijven.”
Veerle Vanden Bosch – De Standaard
10 oktober 2024
Han Kang wordt bekroond “voor haar intense, poëtische proza over historische trauma’s, die de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan blootlegt”, aldus de Zweedse Academie.
“Ze heeft een uniek bewustzijn van de connecties tussen lichaam en ziel, de levenden en de doden. Haar poëtische, experimentele stijl is vernieuwend.”
Han Kang (54) is behoorlijk jong om de Nobelprijs te winnen. Ze woont in Seoul, maar werd geboren in Gwangju als kind van een bekende schrijver.
Ze bestrijkt een breed spectrum in haar werk: ze is niet alleen geïnteresseerd in literatuur, maar ook in kunst en muziek, en dat zindert door in haar boeken, aldus het Nobelprijscomité.
Ze schrijft heel precies en spaarzaam, teder en bruut tegelijk – Han Kang lezen is een bijzondere ervaring.
Ze debuteerde in 1993 met gedichten, maar kwam kort daarop al snel met korte verhalen en romans.
Een van de bijzonderste van die vroege romans is het niet in het Nederlands vertaalde Your cold hands, over een vermiste beeldhouwer die een bijzondere fascinatie had voor het maken van gipsen afgietsels van vrouwenlichamen.
Het is een boek over het conflict tussen wat het lichaam blootgeeft en wat het verbergt.
Vrouwelijke kwetsbaarheid is een constante in het werk van Han Kang.
Poëtisch en tegelijk nietsontziend
Haar wereldwijde doorbraak kwam er met De vegetariër (2007), een boek waarin de weigering van het vrouwelijke hoofdpersonage om vlees te eten gewelddadige gevolgen heeft.
Weigeren vlees te eten is opzienbarend in Zuid-Korea.
Het gedrag van de vrouw wordt streng afgewezen door haar echtgenoot en haar autoritaire vader, terwijl haar lichaam wordt geïnstrumentaliseerd door haar schoonbroer, een videokunstenaar.
De roman leverde Han Kang en haar vertaalster Deborah Smith in 2016 de Man Booker International Prize op.
Er kwam ook heel vroeg een Nederlandse vertaling.
“Dat kwam doordat we op een slome vrijdagmiddag op kantoor een sample-vertaling binnenkregen met de eerste vijftien bladzijden”, herinnert uitgeefster Elik Lettinga van Nijgh & Van Ditmar zich.
“Mijn collega en ik klikten het document open en waren meteen getroffen door de eerste zin: ‘Voordat mijn vrouw vegetariër werd, had ik haar in alle opzichten altijd volstrekt oninteressant gevonden.’
“Eigenlijk hebben we op basis daarvan beslist om een bod uit te brengen, om het boek meteen van tafel te halen. Dat hadden we nog nooit eerder gedaan.”
Wat Han Kang dan zo uniek maakt?
“De combinatie van haar zachte, poëtische stem en zoekende stijl met de nietsontziendheid waarmee ze moeilijke en pijnlijke onderwerpen aanpakt”, aldus Lettinga.
“Zoals man-vrouwverhoudingen en vader-dochterrelaties in Zuid-Korea, of historische trauma’s zoals het bloedige neerslaan van een studentenopstand, een verhaal dat ze uit de vergeetput haalde.”
In 1980 was Zuid-Korea nog een dictatuur.
In Han Kangs geboortestad werden toen honderden studenten en burgers neergeschoten omdat ze demonstreerden voor meer democratische rechten.
Daarover gaat Mensenwerk (2014).
Een ander boek van haar dat werd vertaald, is Wit (2016): een bijzonder rouwboek waarin de verteller eer bewijst aan haar oudere zus, die enkele uren na haar geboorte al overleed. Dat doet ze in een reeks korte notities over witte voorwerpen. Het is een boek dat het midden houdt tussen proza en poëzie.
Haar recentste vertaalde roman, Ik zeg geen vaarwel (2023), keert opnieuw terug naar een traumatische episode in de Koreaanse geschiedenis: eind jaren 40, begin jaren 50 werd op het eiland Jeju een opstand bloedig neergeslagen.
Tienduizenden mensen kwamen om. Ook dat bloedbad werd lange tijd doodgezwegen.
Ik zeg geen vaarwel werd vertaald uit het Koreaans door Mattho Mandersloot.
Ook hij is diep onder de indruk van Han Kangs schrijfstijl:
“Ze hanteert een unieke, poëtische taal. De droomachtige scènes die ze schetst, zijn adembenemend. Ze heeft een prachtige stijl, die taaltechnisch op eenzaam hoog niveau staat.
“Wat ze verhaalt, is vaak heel heftig en beladen. Ik zeg geen vaarwel gaat eigenlijk over een genocide.
“Soms moet ik bij het vertalen even pauze nemen. Het zijn boeken die je aangrijpen en je altijd bijblijven.”
De Nobelprijzen worden traditioneel uitgereikt op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel (1833-1896), de uitvinder van dynamiet en grondlegger van de prijzen.
Dit jaar gaan de laureaten naar huis met 11 miljoen Zweedse kronen, omgerekend bijna 970.000 euro
Lees ook
Bron: De Standaard