Marc Van Ranst is viroloog aan de KU Leuven. Hij kijkt terug op de coronacrisis en is trots op vele burgers en wetenschappers.
Marc Van Ranst – De Morgen
21 maart 2025
Leestijd: 4 min
Vijf jaar geleden zaten we in de eerste lockdown.
Behalve in oorlogstijd was er nooit eerder zo’n ingrijpende regeringsbeslissing geweest. Miljoenen landgenoten moesten hun dagelijks leven radicaal aanpassen om de verspreiding van het virus in te dammen.
Ministers en experts keken vanaf de aankondiging van de lockdown elke dag met een bang hartje naar de exponentieel stijgende coronacijfers.
We beseften dat we de eerste negen dagen geen effect gingen zien op de ziekenhuis opnames omwille van een incubatietijd – de tijd tussen infectie en het begin van de symptomen – van gemiddeld vier dagen, en een gemiddelde tijdspanne tussen het begin van de symptomen en ziekenhuisopname van gemiddeld vijf dagen.
Toen we na negen dagen lockdown zelfs nog geen piepkleine vermindering van de exponentiële groei zagen, heb ik slecht geslapen.
Wat als de lockdown faalde?
We hadden in 2020 geen alternatieven: geen vaccin, geen medicatie.
Tien dagen na het begin van de lockdown zagen we – eindelijk – een vertraging in de stijging van de cijfers.
Na elf dagen een stabilisatie en daarna namen de hospitalisatiecijfers af.
Pas na drie weken zagen we een daling van de covidsterftecijfers. Maar de lockdown had gewerkt!
Dat we deze pandemie onder controle hebben kunnen krijgen is te danken aan de miljoenen Belgen die de boodschap begrepen hadden:
- Hun sociale contacten beperkten
- Mondmaskers droegen op drukke plaatsen
- Aandacht hadden voor adequate ventilatie
- Zich lieten testen na hoogrisicocontacten of bij beginnende symptomen
- Zich isoleerden wanneer ze ziek waren
- Zich beschermden door vaccinatie
Een heleboel mensen bleven tijdens de pandemie doorwerken.
In de zorgsector bleven medisch personeel, ziekenhuismedewerkers, apothekers en medewerkers in de farmaceutische industrie, evenals sociaal werkers en personeel in verzorgingsinstellingen onverminderd actief.
Crèches en onderwijspersoneel deden hun best om kinderen en studenten zo goed mogelijk te begeleiden.
De veiligheids- en openbare dienstensector zag politieagenten, brandweerlieden, afvalophalers, defensiepersoneel, postbodes en medewerkers van nutsbedrijven doorwerken, terwijl ook journalisten hun cruciale rol bleven vervullen.
In de economische sfeer hielden supermarkt medewerkers, voedselverwerkende industrie, landbouwers, transporteurs, logistiek personeel en schoonmakers de samenleving draaiende, waarbij ook de uitvaartbranche helaas een onmisbare functie vervulde.
Hun inzet verdient blijvende erkenning.
Uiteraard zorgde de pandemie en de lockdown voor een heleboel angst, stress, eenzaamheid, droefheid en mentale problemen.
Vrij snel zagen we ook een beginnende recessie, een toename van de tijdelijke werkloosheid, de overheidsschuld en het begrotingstekort.
Ondanks de initiële schok toonde de economie in ons land een opmerkelijke veerkracht, met een sterk herstel in 2021.
Alles kan natuurlijk altijd beter, en we leren uit elke crisis.
Er waren hoorzittingen in het Vlaams Parlement (in 2020, na de eerste golf), in het federaal parlement (in 2021, na de tweede golf).
Ook de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, voerde op vraag van de Belgische regering eind 2023 een onafhankelijk onderzoek van het coronabeleid in ons land.
Knelpunten werden geïdentificeerd: we waren niet goed voorbereid op een pandemie (qua voorraad mondmaskers, qua woon-zorgcentra), we hadden meer aandacht moeten hebben voor de zwakkeren in onze maatschappij, maar het crisisbeleid kreeg in het algemeen wel goede punten.
Heel veel dingen zijn dan ook goed gegaan tijdens deze crisis, met als orgelpunt de organisatie van de vaccinatiecampagne in de vaccinatiecentra.
Het is normaal dat experts die betrokken waren bij de adviesverlening aan de overheid vragen krijgen over wat we een volgende keer beter zouden kunnen doen.
Het is steeds nuttig om na te denken hoe we de lessen die we geleerd hebben kunnen gebruiken om beter voorbereid te zijn op toekomstige uitdagingen.
Al vijf jaar lang antwoorden experts op vragen van hier en ginder.
Echter, de piepkleine maar zeer luidruchtige minderheid die tegen de covidmaatregelen en tegen vaccinaties was, blijft eisen dat experts zich zouden verontschuldigen of dat ze voor ‘tribunalen’ zouden komen.
Voor wat dan wel?
Ik ben hun ongein beu. Meer nog, ik ben heel erg fier op wat de vele wetenschappers hebben kunnen bijdragen aan het bestrijden van deze crisis.
Door samen te werken en verantwoordelijkheid te nemen, hebben we als samenleving laten zien dat we in staat zijn om zelfs de moeilijkste tijden te overwinnen. Tous ensemble!
Stefaan Temmerman – Belga
Lees ook
Lees meer berichten in deze categorie
Bron: De Morgen