Heeft België nood aan een streefcijfer voor migratie, dat aangeeft hoeveel migranten er in ons land jaarlijks mogen bijkomen?
Alle Vlaamse partijen, behalve Groen en de PVDA, zijn dat idee genegen.
Dries De Smet – De Standaard
Moet België vastleggen hoeveel migranten er jaarlijks bij mogen komen? Waarom niet, vinden vijf partijen
Hoeveel migranten mogen zich jaarlijks in België vestigen? Dat heeft ons land niet bepaald, en er geldt ook geen streefcijfer.
In Nederland is dat binnenkort misschien wel het geval. Want de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen adviseerde de regering vorige maand om een streefcijfer vast te leggen, een bandbreedte waarbinnen het migratiesaldo de komende jaren mag fluctueren.
Dat migratiesaldo omvat alle vormen van migratie: om te werken, om een familie te vormen, om te studeren of om zichzelf in veiligheid te brengen.
Het is een nettocijfer: jaarlijks verlaten immers ook heel wat mensen ons land.
In 2022 groeide onze bevolking, doordat er ruim 116.000 meer immigranten waren dan emigranten. Maar dat was een uitzonderlijk jaar, door de massale instroom van Oekraïeners na de Russische inval.
In het decennium daarvoor kwamen jaarlijks 158.000 mensen aan in ons land, maar tegelijk vertrokken er ook jaarlijks weer 112.000. Netto kwamen er jaarlijks dus bijna 46.000 mensen bij via migratie.
Of we het nu willen of niet: migratie wordt vast een belangrijk thema bij de komende verkiezingen.
Maar hoewel er al veel geschreven en gezegd is over migratie, spraken de partijen zich nog niet uit over zo’n bandbreedte.
De Standaard klopte bij de zeven Vlaamse partijen aan. Dat levert een uniek overzicht: welke partijen willen een streefcijfer voor migratie, en welke migratievormen willen ze aan- of ontmoedigen?
1. Willen partijen een streefcijfer voor migratie vastleggen?
Opvallend: vijf van de zeven Vlaamse partijen zijn het idee van een bandbreedte voor het migratiesaldo genegen. Alleen Groen en de PVDA zien er geen brood in.
CD&V en de N-VA zijn uitgesproken voorstanders van zo’n bandbreedte. Dat zijn overigens ook de partijen die vandaag (met Nicole de Moor) en in het recente verleden (met Theo Francken) de staatssecretaris voor Asiel & Migratie leverden.
CD&V vindt het een vorm van goed bestuur: “Gouverner, c’est prévoir”, aldus de partij.
“Ook al is migratie nooit helemaal voorspelbaar, door te werken met cijfermatige modellen kan de samenleving zich beter voorbereiden op migratie.”
Voor de partij zal de netto-migratie zich de facto altijd binnen een bandbreedte moeten bevinden, omdat migratie afgestemd moet worden op de noden en de draagkracht van de samenleving.
Ook de N-VA is “absoluut” voorstander om een bandbreedte vast te leggen. Daartoe diende de partij ook al een resolutie in in de Kamer.
Daarin wordt de Nationale Bank, Statbel en het Planbureau gevraagd om een gelijkaardige analyse als in Nederland te maken.
De resolutie is nog niet besproken in de bevoegde Kamercommissie, maar uit onze bevraging blijkt dat wel meer partijen gewonnen zijn voor zo’n studie.
Open VLD beaamt dat “een dergelijk onderzoek nuttig zou zijn voor ons land”, maar wil niet vooruitlopen op de wenselijkheid van het idee zelf.
“Een bandbreedte kan een mogelijke conclusie zijn, maar zonder gegrond onderzoek is dat onmogelijk te voorspellen.”
Vooruit pleit voor de oprichting van een wetenschappelijke raad voor migratie, zoals die ook in Nederland bestaat. Die kan dan een bandbreedte onderzoeken, stellen de socialisten.
Maar hoe dan ook zal er meer nodig zijn dan een quotum om het migratiebeleid onder controle te krijgen, stelt Vooruit.
Vlaams Belang neemt een ietwat aparte positie in. De partij is geen voorstander van een quotum, maar schuift wel als enige een richtcijfer naar voren.
“De bandbreedte is nul, met selectieve uitzonderingen”, aldus Vlaams Belang.
“Enkel migranten uit landen met een bewezen meerwaarde moeten nog toegelaten worden. Hoogopgeleide, circulaire migratie.”
De partij voegt er nog aan toe: “Als een quotum het aantal migranten op korte termijn drastisch kan verlagen, is het zeker een optie.”
Met een nulsaldo pleit de partij overigens niet langer voor een massale terugkeer migranten.
Groen en de PVDA zien geen brood in een bandbreedte.
“Zo begrens je het recht om te vluchten”, aldus Groen.
“Dat is in strijd met de internationale verplichtingen die ons land heeft onderschreven. Mensenrechten zijn voor iedereen, niet alleen voor mensen die in het quotum passen.”
Ook de PVDA is tegen een bandbreedte.
“We zijn voorstander om de fundamentele oorzaken van migratie aan te pakken”, zegt de partij.
“Dat zijn de oorlogen en de plundering van de hulpbronnen in het Zuiden.”
2. Welke migratiestromen willen ze uitbreiden of inkrimpen?
Mensen komen om verschillende redenen naar ons land. De belangrijkste daarvan zijn: werk, gezin, bescherming en studie. We legden aan alle partijen voor welke migratiebewegingen ze willen sturen, en in welke richting.
Daaruit blijkt een brede consensus over het beperken van gezinshereniging.
Vijf van de zeven Vlaamse partijen – Vooruit, Open VLD, CD&V, de N-VA en Vlaams Belang – pleiten ervoor om de voorwaarden strenger te maken.
België is vandaag al relatief streng voor wie iemand van buiten de EU wil laten overkomen: dat kan pas vanaf een netto-inkomen van 2.048 euro per maand.
De N-VA bijvoorbeeld wil de inkomensgrens verhogen naargelang het aantal personen dat overkomt.
Vlaams Belang wil de gezinshereniging “maximaal verstrakken” en “enkel nog doen wat van Europa moet”.
Wat asiel betreft, zijn alle partijen het roerend eens dat asielzoekers beter gespreid moeten worden over de Europese lidstaten.
“Als elk land solidair is, kan elk land kwalitatieve opvang organiseren en beschermen we de rechten van alle mensen op de vlucht”, stelt Groen.
Als België alleen maar zijn fair deel zou doen, moet ons land op jaarbasis geen 35.000 asielzoekers opvangen, maar slechts 11.000, stipt CD&V aan. Ook Vooruit stelt dat België “disproportioneel” veel asielzoekers opvangt.
Vlaams Belang wil het aantal asielzoekers “tot een absoluut minimum beperken”.
Opmerkelijk is dat ook de N-VA voorstelt om het aantal vluchtelingen dat ons land opneemt “minstens enkele jaren minimaal of zo goed als op nul te houden”.
Daarvoor wil de partij gebruikmaken van een mogelijkheid die voorzien zal worden in het nieuwe Europese migratiebeleid.
Landen die minder vluchtelingen willen opnemen, zouden andere landen financieel kunnen compenseren.
“Het is onze intentie om daar gebruik van te maken om de instroom zo laag mogelijk te houden”, stelt de N-VA.
Zowel N-VA als Vlaams Belang wil een asielaanvraag onmogelijk maken voor wie Europa irregulier binnenkomt, maar dat is in strijd met internationale verdragen.
Partijen zijn minder uitgesproken over de vraag of ons land meer of minder arbeidsmigranten moet toelaten.
Groen wil dat knelpuntberoepen soepeler ingevuld kunnen worden door arbeidsmigratie van buiten de EU.
Ook Open VLD wil de “wereldwijde talenten pool aanboren”.
“Geschoolde migranten kunnen kennis en expertise meebrengen die nodig is om knelpuntberoepen in te vullen.”
Ook andere partijen erkennen de nood aan arbeidsmigratie, maar willen daar voorwaarden aan koppelen.
Zo stelt Vooruit dat alleen mensen hier kunnen komen werken als hun overheid ook uitgewezen asielzoekers terug laat keren.
“Geen terugkeerakkoord, dan ook geen legale arbeidsmigratie meer.”
De N-VA en CD&V pleiten voor een concentrisch model: bij een vacature wordt eerst in eigen land gekeken, vervolgens in de EU en daarna buiten de EU.
Vlaams Belang wil arbeidsmigratie sterk beperken tot “hooggeschoolde migratie uit landen met een bewezen meerwaarde”.
Het is ook de enige partij die studiemigratie wil beperken, omdat het druk zet op onderwijs en huisvesting.
Open VLD stelt net dat studenten “een cruciale rol spelen in de economische groei door jong talent aan te trekken”.
3. Is een bandbreedte wel een goed politiek idee?
Vijf van de zeven willen een bandbreedte voor migratie, of vinden het op zijn minst het onderzoeken waard. Maar is dat eigenlijk wel een goed idee?
Of is het een fausse bonne idée: iets wat op het eerste gezicht wel interessant is, maar bij nader inzien geen zoden aan de dijk zet.
“Migratie is een grote bezorgdheid van kiezers”, zegt politicoloog Bart Maddens (KU Leuven).
“Niet zozeer migratie op zich, want daar is de Vlaming niet per definitie tegen. Maar het is wel een bekommernis dat we daar geen controle meer op hebben en dat de overheid het moet ondergaan. Een bandbreedte vastleggen is een manier om daaraan tegemoet te komen.”
Maar zo riskeer je de burger een rad voor de ogen te draaien, stelt migratie-expert Dirk Geldof (UAntwerpen, Odisee).
“Je moet heel goed opletten dat je niet de illusie schept dat je migratie zo naar beneden krijgt. Dat zou een garantie op een teleurstelling zijn.
“Want welke coalitie er ook aan de macht komt: als je zo’n bandbreedte als streefcijfer beschouwt, overschat je de juridische ruimte die je binnen internationale akkoorden hebt.”
Ook migratie-expert Johan Wets (KU Leuven) is kritisch.
“Het is een wensdroom. Het getuigt van een grote naïviteit als je denkt dat je met Belgisch of Vlaams beleid een invloed hebt op een dynamiek die de hele wereld verstoort. Daarvoor heb je afspraken nodig op internationaal niveau.”
Bovendien gaan zo goed als alle maatregelen over niet-EU-landen, stipt Wets aan, terwijl er ook heel veel mobiliteit binnen de EU is.
Toch vindt Geldof het bestuderen van een bandbreedte nuttig.
“Niet als een onhaalbaar streefcijfer, maar als een manier om in te schatten hoe we de te verwachten nettomigratie beter kunnen managen: wat moeten we voorzien aan extra plaatsen in het onderwijs, op de woningmarkt, de opvang en bij inburgeringscursussen?”
Ook politicoloog Stefaan Walgrave (UAntwerpen) stelt vast dat migratie een belangrijk verkiezingsthema wordt.
“We zien dat migratie leeft over alle bevolkingsgroepen heen, terwijl we het afgelopen jaar geen grote migratiecrisis hadden.”
Dat er over een bandbreedte gesproken wordt, vindt Walgrave een interessante toevoeging aan het debat.
“Ik denk dat het ook voor linkse partijen strategisch interessant is om daarover na te denken. Niet alleen rechtse, maar ook linkse kiezers willen dat er enige paal en perk gesteld wordt aan immigratie, zo blijkt uit ons onderzoek.”
Dat ook centrumpartijen pleiten voor een migratiebandbreedte wekt de indruk dat het debat naar rechts verschuift. Maar volgens Walgrave zou het effect net tegengesteld kunnen zijn.
“Het wetenschappelijk onderbouwde antwoord op de vraag hoeveel migratie er nodig is, zal waarschijnlijk zijn dat er netto-instroom nodig is om ons systeem leefbaar te houden.
“Dan zal een partij als Vlaams Belang, die voor nulmigratie pleit, zich moeten verantwoorden voor de verarming die dat veroorzaakt. Dat kan een gamechanger zijn in het debat.”
Lees ook
Bron: De Standaard