De stakingsoverwinning van de scenarioschrijvers in Hollywood is niet zonder betekenis, schrijft Paul Goossens. Overal zie je de macht van de markt tanen en mensen voor hun rechten opkomen. En met succes.
Paul Goossens – De Standaard
Een regeringsleider die met een vakbondspetje op het hoofd en een megafoon in de hand een stakingspiket moed inspreekt en hun eisen onderschrijft: ondenkbaar in België, maar niet in de Verenigde Staten.
Dinsdag presteerde Joe Biden het in Detroit om de stakende werknemers van General Motors (GM) zijn presidentiële zegen te geven.
Een electoraal faits divers? Toch niet, veeleer een signaal dat de interne Amerikaanse machtsverhoudingen in beweging zijn en dat ook de vakbonden weer meeknikkeren. In Detroit, bij Amazon, maar ook in Hollywood.
Bijna 150 dagen hadden de scenarioschrijvers nodig om de grote Hollywoodstudio’s te overtuigen dat ze ondanks AI nog altijd incontournabel zijn.
De staking loonde. De nieuwe cao geeft de scenaristen uitzicht op hogere vergoedingen en meer royalty’s.
Als de acteurs, die een paar weken later in actie kwamen, ook de krachtproef met big business winnen, wordt de herhaaldelijk aangekondigde megaproductie Requiem voor de vakbondsmacht wellicht toch afgevoerd.
Het Amerikaanse syndicalisme, zo ziet het er steeds meer naar uit, recht de rug.
Ook in het vermoeide, industriële hart van de VS rommelt het. Vorige vrijdag begon voor het eerst in de Amerikaanse geschiedenis tegelijkertijd een staking bij GM, Ford en Stellantis (het vroegere Chrysler), de ‘big three’ uit de autosector.
Zowel in het Witte Huis in Washington als in Mar-a-Lago in Florida worden de manoeuvres op de voet gevolgd.
24 uur na Biden stond ook Donald Trump in Michigan om er zijn licht over het conflict te laten schijnen. De staat Michigan is immers een koninginnenstuk op het electorale schaakbord.
Tot verbazing van zowat alle waarnemers slaagde Trump er in 2016 in om er de arbeidende klasse te charmeren en de popular vote te winnen. Zo werd hij de 45ste president van de VS.
Drijvende kracht achter de stakingsbeweging is United Auto Workers (UAW), een vakbond met een geschiedenis.
Opgericht tijdens de hoogdagen van president Franklin Delano Roosevelts New Deal slaagde de UAW erin vaste voet in de autosector te krijgen en een enigszins correcte vergoeding en pensioenregeling voor de werknemers te bedingen.
Daar werd in de jaren 50 de basis van de Amerikaanse middenklasse gelegd.
Veel veranderde na de financiële crisis van 2008. De grote Amerikaanse autoconcerns moesten met miljarden dollars drijvend gehouden worden en de UAW mocht alle offensieve ambities inslikken. Meer dan de sociale meubelen redden, zat er niet meer in.
Tot vorige vrijdag dus. Niet alleen werd bij de drie grote autobouwers tegelijkertijd actie gevoerd, ook de revendicaties stonden op scherp.
Behalve een indexkoppeling, de herinvoering van de vroegere pensioenregeling en de afschaffing van het systeem van de lager betaalde tijdelijken valt vooral een loonsverhoging van 40 procent in vier jaar tijd op.
Volgens de vakbond gaat het om een weldoordacht cijfer: het is precies het percentage waarmee de lonen van de ceo’s in de branche de jongste vier jaar stegen.
Dat de vakbond na jaren ter plaatse trappelen weer offensief optreedt, heeft zijn redenen.
Er zijn de gunstige Gallup-peilingen, maar bovenal is er het kwijnen van de neoliberale globalisering. Het idee dat de mondiale markt de ultieme waarheid is, heeft de gevestigde macht op wezenlijke punten afgevoerd. Ook in het Westen, meer bepaald in de VS.
Met de Inflation Reduction Act van augustus 2022 sloopte de regering-Biden enkele heilige huisjes uit de vorige decennia.
Met vele honderden miljarden dollars overheidssteun probeert de Amerikaanse president nu een industriebeleid op de rails te zetten dat herinneringen oproept aan Roosevelts New Deal.
Tegelijkertijd wil hij de groene transitie versnellen, de productie van elektrische wagens stimuleren en de eigen industrie afschermen.
Niet de markt, wel de overheid neemt het voortouw van een beleid dat met een protectionistisch discours op zoek is naar een breder draagvlak bij de bevolking.
Ook in Europa wordt nu volop aan het concurrentiebeleid gesleuteld. Om strategische autonomie te verzekeren, is massale overheidssteun aan bedrijven niet langer taboe. Hoe die geldinjectie met een orthodox begrotingsbeleid valt te verzoenen, is nog niet uitgeklaard en zal de volgende maanden tot een verhit debat tussen de lidstaten leiden.
Ongetwijfeld werd de gedeeltelijke sloop van enkele neoliberale dogma’s getriggerd door de coronapandemie, de oorlog in Oekraïne, de energiecrisis en de houding van China.
Maar cruciaal was het krimpende politieke draagvlak van een marktgestuurd beleid.
Niet alleen de geopolitiek, ook het onvermogen om de sociale breuklijnen te dempen veroorzaakte de neergang van een ongecontroleerde globalisering.
Een beleid dat er niet in slaagt ongelijkheid te verminderen en de kwetsbaarste mensen uit de armoede te tillen, stevent uiteindelijk af op een democratisch debacle, zoals de bestorming van het Capitool.
Voor de vergeten en verwaarloosde bevolkingsgroepen van de neoliberale ontsporing is de tanende globalisering een opportuniteit.
Hun organisaties, zoals de vakbonden, krijgen nu iets meer ruimte om op de besluitvorming te wegen. In de VS lijkt het erop dat ze voortaan mee het industriebeleid zullen kunnen sturen.
Dat is goed voor het dichten van de ongelijkheidskloof, want een assertieve vakbond is de beste garantie dat het loonaandeel in het nationale inkomen niet nog meer inkrimpt.
In de VS, maar evengoed in de Europese Unie, in België en … bij Delhaize.
Bio Paul Goossens
- Belgische journalist, schrijver, voormalige studentenleider
- Geboren op 11 januari 1943 in Mechelen
- Was van 1978 tot 1991 hoofdredacteur van De Morgen
- Brak een priesteropleiding in het begin van de jaren zestig voortijdig af
- Studeerde van 1964 tot 1968 economie aan de KU Leuven
- Was actief in de acties rond ‘Leuven Vlaams’
- Behoorde met Kris Merckx, Ludo Martens en Piet Piryns tot de linkse tak van de studentenbeweging
- Was voor zijn periode bij De Morgen redacteur
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht Paul Goossens in en vind meer berichten in deze categorie.
Bron: De Standaard