Het lijkt alsof het Vlaamse pacifisme en de vredesbeweging na de Russische inval in Oekraïne en de hallucinaties van Donald Trump voor de rauwe machtslogica van de geopolitiek hebben gecapituleerd.
Paul Goossens – De Standaard
28 februari 2025
Leestijd: 5 min
Nauwelijks drie weken zat de regering in het zadel of het regeerakkoord was al aan een update toe. Een update van enkele miljarden euro’s in een dossier dat zowel in Washington, Berlijn als Parijs met argusogen gevolgd wordt.
Het was de nieuwe minister van Defensie, Theo Francken (N-VA), die de zaken op scherp stelde.
In De afspraak op vrijdag liet hij er geen twijfel over bestaan dat de timing van het regeerakkoord niet langer houdbaar is.
De extra miljarden voor het leger moeten veel vlugger dan afgesproken beschikbaar zijn. Zo wil de top van de Navo het en Francken is het daar volledig mee eens.
Zijn demarche is niet zonder risico. De bijzonder wankele budgettaire en politieke evenwichten van Arizona dreigen grote averij op te lopen.
Uitgerekend in een unitair vergrendeld dossier slaagde de Arizona-coalitie erin een opmerkelijke consensus – of was het een godsvrede? – te bereiken.
Zonder veel trammelant, oekazes of veto’s van de partijleiders raakten de onderhandelaars het eens over het defensiebudget. In versneld tempo zou het van 1,3 naar 2 procent van het bbp stijgen.
In 2029 moet de klus geklaard zijn en begint een nieuwe spurt bergop: 2,5 procent in 2034.
In plaats van 8 miljard vandaag zou er dan jaarlijks 15 miljard naar wapens, munitie en manschappen gaan. Dat is een smak geld, maar toch veroorzaakte het vergelijk binnen Arizona geen turbulenties.
De negatieve commentaren van Navo-toppers op het Belgische parcours de voorbije tien jaar wogen op de onderhandelingen.
In tegenstelling tot de meeste andere Navo-partners voerde België de verhoging van het militaire budget, zoals in 2014 was afgesproken, bijzonder bedaard uit.
Pas met de inval van Rusland in Oekraïne en de afschuwelijke oorlog die erop volgde, groeide het besef dat de tijd van het vredesdividend voorbij was.
De herverkiezing van Donald Trump tenslotte overtuigde de Arizona-partijen dat ook de speeltijd was afgelopen.
Die godsvrede in de regering-De Wever is fragiel en niet bestand tegen nog meer onemanshows van Francken. Het is immers harken om de extra miljarden voor defensie te vinden en het risico dat uiteindelijk de sociale zekerheid in het vizier komt, is reëel.
Tegelijkertijd in pensioenen en werkloosheid rommelen en meer geld voor wapentuig reserveren, is een gewaagd parcours.
Ook in Vlaanderen, waar generaties Vlaams-nationalisten in Diksmuide voor een monument knielden waarop “Nooit meer Oorlog” is gebeiteld.
Die pacifistische inspiratie zat er voor iets tussen dat in de jaren 80 honderdduizenden landgenoten – vooral Vlamingen – tegen de installatie van de kernraketten betoogden.
Niets van dat alles vandaag. De wereld van gisteren lijkt definitief voorbij. Hoewel de budgettaire impact nu onvergelijkbaar veel groter is dan in de jaren 80, is er nauwelijks tegenspraak, laat staan verzet.
Alsof het Vlaamse pacifisme en de vredesbeweging na de Russische inval in Oekraïne en de hallucinaties van Donald Trump op hun beurt voor de rauwe machtslogica van de geopolitiek hebben gecapituleerd en het gebroken geweer voor de witte vlag hebben ingeruild.
Daarnaast is er de vrees om door de media en de praatprogramma’s waarin de militairen steeds nadrukkelijker de toon zetten, als naïeve idealisten te worden weggezet. De vrees voor irrelevantie is groot – zeer ten onrechte.
Zelden was de noodzaak van een mondige vredesbeweging en een alerte tegenmacht groter dan vandaag.
Zonder deskundige tegenspraak is de kans groot dat de wapenlobby’s het ethische vacuüm dat de geopolitiek kenmerkt, compleet inpalmen en zichzelf bovendien een blanco cheque uitschrijven.
Op dat punt zijn de recente verklaringen van Navo-baas Mark Rutte over de hoogte van de militaire uitgaven meer dan verontrustend.
De afspraak uit 2014 om 2 procent van het bbp voor defensie te reserveren, werd al enkele weken geleden van tafel geveegd.
Rutte heeft het nu over minstens 2,5 procent, maar mikt in feite op 3 of 3,5 procent en zelfs dat kan beter. Als de kantoorhouder in Washington even boos keek, had hij het al over 5 procent.
Die frivole omgang met de cijfers verbijstert en bewijst dat nauwgezette controle en toezicht een must zijn. Anders maken de wapenlobby’s er in geen tijd een gigantische snoepwinkel van.
Voor de wapenlobby is het een geweldig cadeau dat Europa na jaren detente weer een meedogenloze vijand heeft.
Als onverbeterlijke oorlogsstoker is Poetin de beste garantie op een stijgende omzet, riante winstcijfers en adembenemende beurskoersen.
Met zo’n misdadiger onderhandel je niet, je bestrijdt hem, je wet de messen en je breidt bovenal het wapenarsenaal uit.
Als de ‘masters of war’ mee aan de knoppen zitten en mee werkgelegenheid en welvaart schragen, betaalt de diplomatie steevast een zware prijs.
Ze krijgt minder ruimte en wordt gedwongen om de confrontatie veeleer dan het overleg en samenwerking te stimuleren.
A fortiori is dat het geval als aan beide kanten van de frontlijn een wapenwedloop het rationeel denken benevelt en het chauvinisme voedt.
Ook in Vlaanderen is de twijfel uit de jaren 80 – of meer wapens wel meer veiligheid garanderen – helemaal verdwenen. Het besef dat te veel militair tuig vooral onveiligheid en roekeloze politiek activeert, is er niet meer.
Misschien is het tijd om de memorabele afscheidsrede uit 1961 van de 34ste president van de Verenigde Staten, Dwight Eisenhower, te herlezen.
In volle Koude Oorlog waarschuwde hij voor de verstikkende greep van de militaire industrie op beleid en democratie.
“Ons leger is een vitaal bestanddeel voor het bewaren van de vrede. Onze wapens moeten klaar staan voor gebruik, zodat geen mogelijke aanvaller in de verleiding kan raken om zijn eigen vernietiging over zich af te roepen. Maar koste wat het koste moeten we ervoor waken dat het Militair Industrieel Complex te veel ongewenste invloed krijgt.”
Eisenhower was geen pacifist, wel een ervaringsdeskundige.
In tegenstelling tot Francken wist hij waarover hij sprak.
Paul Goossens is Europajournalist.
Zijn column verschijnt tweewekelijks op vrijdag.
Lees ook
Klik op de hyperlink hieronder
en vind andere berichten
Bron: De Standaard