Doorgaans stelt Pieterjan De Smedt (37), gedegen ‘Terzake’-presentator, Wetstraatjournalist hors catégorie en allround politieke pitbull, liever zelf de vragen. Uit eergevoel en een afkeer voor de ivoren toren van de journalistiek schuift hij toch aan bij Humo voor een onomwonden gesprek over de implosie van Open VLD, de affaire-Rousseau en de verkiezingen van 2024, maar óók over het vernietigende externe rapport dat de enorme werkdruk bij de VRT-nieuwsdienst aan de kaak stelt. Genoeg gekaderd? Dan nu: ter zake.
Vincent Van Peer – De Morgen/Humo
‘Wij van ‘Terzake’ presenteren een nicheproduct en zijn dus niet de grote, blinkende diva’s van de VRT’
Pieterjan De Smedt
HUMO Laten we maar beginnen met dat fameuze rapport.
PIETERJAN DE SMEDT «Het rapport komt niet uit de lucht vallen. We werken héél krap. Met het aantal mensen waarmee we deze zomer ‘Terzake’-uitzendingen hebben gemaakt, kun je nog geen bakkerij draaiende houden.
«De laatste tijd is er veel comfort weggevallen. Om maar één voorbeeld te geven: het aantal parkeerplaatsen is teruggeschroefd en de app waarmee je een plekje kunt reserveren, werkt niet meer naar behoren. Het vet is écht wel van de soep – en in het weekend is zelfs de soep er niet meer, want dan is de bedrijfskantine gesloten.
«Vergelijk ons met ‘Nieuwsuur’, het ‘Terzake’ van Nederland: daar zit op de politieke dienst vijf man. Bij ons ben ik alleen, en wanneer ik presenteer, is Anne Vanrenterghem er. En de Belgische politiek is niet minder complex, hè. (Op dreef)
«De openbare omroep kost de Vlaming 43 euro per jaar, in andere West-Europese landen is dat 66 euro. Terwijl ons bereik gigantisch is.
«We mogen trots zijn op wat we doen: de mensen van de nieuwsredactie zijn enorm gepassioneerd, ze gooien lijf en leden in de strijd om een zo goed mogelijke nieuwsbeleving aan te bieden.
«Ze werken gráág voor de VRT. Hier lopen heus geen zeurkousen rond.»
HUMO Hoe druk heb je het nu?
DE SMEDT «Gisteren ben ik beginnen te werken om zeven uur ’s ochtends en was ik om halftwee ’s nachts thuis. Dat is gelukkig niet altijd zo, maar zo’n lange dag gaat niet in je koude kleren zitten.
«Zaterdag en zondag heb ik doorgewerkt, en dit weekend ben ik weer stand-by voor het geval dat in Gaza het Israëlische grondoffensief losbarst.
«We zijn op steeds meer kanalen actief. TikTok, Instagram, de website… Super dat we dat doen, maar wat daar verschijnt, wordt gemaakt door mensen die dan weer elders moeten worden weggehaald. We zitten echt op ons tandvlees.»
HUMO ‘Terzake’ heeft wel net een nieuw decor gekregen, een duur ledscherm van 33 meter lang en 4 meter hoog.
DE SMEDT «Sommige mensen foeteren daarop, maar eigenlijk ís dat scherm een besparing. Niet alleen ‘De afspraak’, maar ook ‘De zevende dag’ wordt bij ons gefilmd, waardoor de oude studio van ‘De zevende dag’ nu verhuurd kan worden. Het scherm is bovendien zo bemeten dat het mee kan naar het nieuwe VRT-gebouw. Die muur zal zichzelf terugbetalen.»
HUMO In het rapport is ook sprake van een ‘egocultuur’: de hiërarchie zou voelbaar zijn en schermgezichten worden anders behandeld dan de mensen op de vloer.
DE SMEDT (denkt na) «‘Terzake’ is z’n eigen kleine eiland binnen de grote nieuwsdienst.
«Annelies Beck, Kathleen Cools en ik zijn slechts de presentatoren van een nicheproduct. Wij lopen dus niet rond in de overtuiging dat we de grote, blinkende diva’s van de VRT zijn. Ik denk ook niet dat we dat uitstralen.
«Maar goed, het is altijd moeilijk om dat van jezelf in te schatten.»
HUMO Wat moet er gebeuren om de werkdruk te verminderen?
DE SMEDT «Op een bepaald moment zullen we ons de vraag moeten stellen: moeten we echt zoveel programma’s blijven maken?
«We hebben radionieuws op alle netten, én regionieuws, én ‘Het journaal’ én ‘De afspraak’ én ‘Villa Politica’ én ‘Karrewiet’ én ‘De zevende dag’ én ‘Terzake’…
«Ik ben natuurlijk het management niet, maar vroeg of laat moet je volgens mij keuzes maken en knopen doorhakken.
«Vraag me alleen niet wát we moeten laten vallen. Al die programma’s hebben hun eigen grote waarde.»
HUMO Moet je zelf uitkijken voor een burn-out?
DE SMEDT «Ik heb nog nooit het gevoel gehad op een burn-out af te stevenen. Ik vraag me wel af: hemeltjelief, kan ik dit tempo volhouden tot mijn 67ste?
«Ik leef aan dubbele snelheid. Dat heeft ook een impact op mijn privéleven. Alle tijd die over is, geef ik aan de kinderen, om vooral géén afwezige vader te zijn. Maar ik zou graag meer tijd hebben voor mijn vrouw, vrienden en familie. Ik kan dus niet méér geven dan ik nu geef.
«Na maandag heb ik gelukkig even vakantie. Mijn kinderen zeggen thuis aldoor: ‘Leg die gsm nu weg!’ – het is de omgekeerde wereld (lacht). Welnu, dat zal ik dinsdag zeker proberen te doen.»
HUMO Hoe kom je dan tot rust?
DE SMEDT «Ik woon aan de rand van een bos, waar ik soms even ga uitwaaien. Dan werk ik graag met mijn handen in plaats van met mijn hoofd, en bouw ik bijvoorbeeld een nieuw keldermuurtje. Ik kan er ook intens van genieten mijn gras te maaien (lacht).
«Nog een geluk dat ik niet wakker lig van de inhoud van het nieuws. Wat in de Wetstraat gebeurt, werp ik zo van me af zodra ik mijn klein mannen op me zie afkomen.»
HUMO En de beelden uit Gaza?
DE SMEDT «Dat is iets anders. Daar zitten gruwelijke filmpjes tussen van kinderen die even oud zijn als míjn kinderen… Je moet al van steen zijn om dat niet te laten binnenkomen.
«Voor ik naar de Wetstraat ging, bracht ik verslag uit over misbruik in de psychiatrie. Die verhalen waren zo verschrikkelijk – puur menselijk leed – dat ik ze wél mee naar huis nam.
«Dan is de Wetstraat plezieriger: het is een politiek spel, een feuilleton waarbij je je telkens afvraagt wat er nu weer zal gebeuren, zonder dat het ooit te diep snijdt.»
HUMO Raak je dat feuilleton soms niet beu?
DE SMEDT «Alleen als er iets ergs gebeurt in mijn privéleven. Vorig jaar ben ik één van mijn beste vrienden verloren aan darmkanker. Hij had net als ik twee jonge kinderen. Toen kon ik nog maar moeilijk opgaan in de futiliteiten waar het in de Wetstraat toch vaak om draait. Maar ja, zo is het nu eenmaal, en de wereld staat niet stil.»
RADELOOSHEID
HUMO Over menselijke ellende gesproken: zullen we het eens over Open VLD hebben?
DE SMEDT (lacht) «We moeten érgens beginnen.»
HUMO Vincent Van Quickenborne heeft, zoals dat heet, zijn politieke verantwoordelijkheid genomen en na de terroristische aanslag in Brussel ontslag genomen als minister van Justitie. Hoeveel keuze had hij?
DE SMEDT «Géén keuze, denk ik. Als hij op zijn post was blijven zitten, had hij nog meer schade opgelopen. Zijn exit was voor mij zonneklaar.
«Zo’n man is redelijk gehecht aan de macht, dus ik betwijfel of hij er onverdeeld gelukkig mee was.
«Maar Van Quickenborne heeft veel levens, hè? Hij weet altijd op de één of andere manier terug te keren en kan goed allianties sluiten met de juiste machtsfiguren. Ik serveer hem nog niet af.»
HUMO Heeft hij via Paul Van Tigchelt, zijn nummer twee op het kabinet die hem nu opvolgt bij Justitie, nog altijd een vinger in de pap als schaduwminister?
DE SMEDT «Hij zat er nog bij op de vergadering van het kernkabinet afgelopen zaterdag.
«De fundamentele machtsverhouding bij de liberalen is niet veranderd: de centrale as is nog altijd Alexander De Croo, Bart Somers, Tom Ongena en Van Quickenborne.
«Maar wie zal zeggen wat er volgende week gebeurt? Open VLD is op dit moment een zwalpend schip, en iedereen vecht om op een reddingsbootje te raken.»
HUMO De chique club is een vechtcafé geworden waar ze met de glazen gooien.
DE SMEDT «En dan gaan de klanten lopen. Er spat een zekere radeloosheid van af, je hebt niet het gevoel dat de partij nog bezig is met het liberalisme. Het gaat vooral om de vraag: wie krijgt welke positie? Behoorlijk ongezien.
«Maar of de partij nu ten dode opgeschreven is? Daar moet je voorzichtig mee zijn. Vlaams Belang stond er een aantal jaar geleden ook slecht voor en heeft zich in de ogen van de kiezer helemaal herpakt.
«Ik weet zeker dat er in Vlaanderen ruimte is voor een liberale partij. Alleen is de huidige situatie natuurlijk ronduit grotesk.»
HUMO Zat de implosie er al een tijdje aan te komen?
DE SMEDT «Toen Egbert Lachaert als voorzitter toegaf dat hij het partijprogramma niet meer verkocht kreeg aan de kiezer, moesten alle alarmbellen op rood.
«Zelfs monumenten als Patrick Dewael hebben nu grote kritiek op de koers van de partij én op de manier waarop met elkaar wordt omgegaan.
«Gwendolyn Rutten (die werd gepasseerd als minister van Justitie, red.) is niet voor niets opgestapt.»
HUMO Ze sprak al drie jaar niet meer met Van Quickenborne.
DE SMEDT «Dan stel ik me toch vragen. Waarom heeft Alexander De Croo die zaken niet beter ingeschat?»
HUMO Hoe groot is het aandeel van De Croo in de malaise?
DE SMEDT «Het verkiezingsresultaat dat er in 2024 zit aan te komen, zal hém aangerekend worden.
«Hij is de auteur van de koers van de partij en die van de Vivaldi-regering. Hij heeft alle macht, en wie de macht heeft, betaalt de rekening.»
HUMO Met Van Tigchelt komt het aantal niet-verkozen ministers in de regering – waaronder ook Annelies Verlinden, Hadja Lahbib, Frank Vandenbroucke en Nicole de Moor – op zeven.
DE SMEDT «Sommige mensen zeggen dat dat niet uitmaakt, omdat ons systeem het nu eenmaal toelaat. We kiezen een parlement, maar we kiezen de ministers niet rechtstreeks.
«Maar we mogen het gemor bij het brede publiek niet onderschatten.
«Waarom zou je gaan stemmen als je de mensen voor wie je kiest niet terugziet op departementen als volksgezondheid, justitie, migratie en binnenlandse zaken?
«Is het niet veel logischer dat politici die veel stemmen halen ook de macht krijgen?
«Ik wil niet zeggen dat De Moor, Verlinden, Vandenbroucke en Van Tigchelt geen capaciteiten hebben. Integendeel!
«Maar het wantrouwen tegen de politiek is zo al groot genoeg. Daar ben ik echt bezorgd over. Steeds meer mensen keren niet alleen hun partij de rug toe, maar ook de politiek in het algemeen.»
HUMO Zonder stemplicht zou minstens één op de vijf afhaken.
DE SMEDT «Daarom moet je de mensen het gevoel geven dat hun stem wél een verschil maakt.
«Politici die populair zijn, moeten absoluut de kans krijgen om zich te bewijzen.»
GEMUILKORFD
HUMO Hoe vind je dat de media moet omgaan met Vlaams Belang?
DE SMEDT «Het is een moeilijke klant, die altijd de gemoederen beroert. Als we aankondigen dat Tom Van Grieken naar onze studio komt, worden we overspoeld door reacties:
‘Het is een schande dat de VRT hem een platform geeft!’
«(Fijntjes) Ik heb het nog eens opgezocht: vorig jaar was 3,5 procent van de spreektijd in ons programma voor Vlaams Belang, tegenover 18,3 procent voor Open VLD, de partij van de premier.
«En daar is een verklaring voor: we zijn als media gefocust op de partijen die de macht in handen hebben, want zij zitten aan de knoppen, hén moeten we controleren.
«Daarover krijgen we vanuit rechtse hoek dan weer kritiek, want die vinden dat zij meer aan bod moeten komen. Ik maak me geen illusies: de lawine aan commentaar zal in de aanloop naar de verkiezingen alleen maar luider bulderen.
«Om duidelijk te zijn: Vlaams Belang hééft een plaats in het publieke debat. Het is aan de politiek om vervolgens een antwoord te bieden op de problemen die zij aankaarten.»
HUMO Toch vraag ik me af of je extreemrechts wel hoort te behandelen zoals de rest. Sinds Dries Van Langenhove en Donald Trump wordt de pers vanuit die hoek steeds meer afgeschilderd als vijand van het volk. Het is de hoek van fake news en alt-right.
DE SMEDT «Als een kwart van de Vlamingen volgens de recentste peiling op Vlaams Belang zou stemmen, en ook steeds meer volk zich thuis voelt bij de PVDA, dan weet je dat die partijen geen marginaal fenomeen meer zijn.
«Je kunt al die mensen toch niet negeren?
»Er is wat mij betreft maar één manier om Vlaams Belang te benaderen: volgens de regels van de journalistiek.
«Ik heb VB-volksvertegenwoordiger Barbara Pas geïnterviewd toen ze de Paleizenstraat, waar vluchtelingen in kraakpanden een onderkomen hadden gevonden, aan het ontruimen was.
«Toen heb ik haar tien keer gevraagd: ‘Waar zou jij die mensen naartoe brengen?’ In hun land van herkomst konden ze niet terecht.
«Ik bleef de vraag herhalen, zo ben ik nu eenmaal, maar het antwoord kwam heel moeizaam.
«Die kritische, journalistieke benadering moeten we toepassen op rechts én links en alles daartussenin.
«Bij de VRT moeten we boven de partijen staan, boven het gewoel, als onafhankelijke, onbevooroordeelde toeschouwers.»
HUMO Als het tot een coalitie komt tussen de N-VA en Vlaams Belang, ben je dan bang voor wat er met de VRT gebeurt?
DE SMEDT (twijfelt) «Als we onze job correct uitvoeren, dan ga ik ervan uit dat we altijd in alle vrijheid zullen kunnen blijven opereren.
«Van Grieken aanvaardt heus wel dat we hem kritische vragen stellen. Hij is voorzichtig genoeg om zeer correct te zijn tegenover journalisten.
«Mocht er ooit, door wie dan ook, geraakt worden aan de persvrijheid in België, dan zou dat een verschrikkelijke catastrofe zijn voor de democratie. Dan zou het erop zitten voor mij.
«Ik heb vrijheid nódig, ik weiger te functioneren als ik gemuilkorfd word. Maar ik geloof niet dat het ooit zover komt.
«In het verleden heeft de N-VA veel kritiek geuit op de VRT, intussen zit met Frieda Brepoels een N-VA’er aan het hoofd van de raad van bestuur. Zij heeft ons onlangs nog uitgebreid bewierookt in het parlement. Ik kwam haar tegen terwijl we aan het filmen waren en ze kwam dag zeggen. Niet alleen aan mij, maar ook aan de technische ploeg. Dat apprecieerde ik heel erg. Zij zíét ons harde werk.»
HUMO Als journalist streef je absolute neutraliteit na, wat je siert. Maar als mens heb je toch een eigen mening?
DE SMEDT «Als ik de nood zou voelen om Vlaams Belang of welke partij dan ook te bestrijden, dan zou ik in de politiek moeten gaan. En dat zie ik mezelf nooit doen: ik ben iemand met meer vragen dan antwoorden, ik heb geen verpletterende overtuigingen.
«Ik wil de wereld begrijpen en aanschouwelijk maken, maar níét veranderen. Die drang is me vreemd.»
HUMO Je voelt je ongemakkelijk wanneer je in het stemhok een bolletje moet inkleuren. Maar in 2024 zul je toch een keuze moeten maken.
DE SMEDT «Eigenlijk niet. In 2024 geef ik een volmacht aan mijn vrouw en zeg ik haar: ‘Doe maar iets.’
«Ik kán die keuze niet maken. Het is bijna beroepsmisvorming, hè? (verontschuldigend lachje)
«Zelfs op familiefeesten meng ik me zo weinig mogelijk in politieke discussies. Ik vind het al ongemakkelijk als mijn bijna 8-jarige zoon een politicus op tv ziet en vraagt: ‘Is dat een goeie of een slechte?’
«Van Poetin kan ik nog wel zeggen dat hij geen heilig boontje is, maar verder antwoord ik liever: ‘Vraag het maar aan mama.’»
HUMO Ik vind het bijna ontroerend om te horen hoe je samensmelt met je job als neutrale verslaggever.
DE SMEDT «Als ik op de fiets zit en de weg ligt er schabouwelijk bij, dan mopper ik daarover zoals iedereen. Ik ben niet geur- en smaakloos.
«Maar mijn overtuiging, mijn roeping, mijn passie is simpel: mijn job doen, en wel zo goed mogelijk.»
AMBRAS
HUMO Krijg je weleens te horen van politici: ‘Ik kom, maar níét als hij of zij daar ook zit’?
DE SMEDT «Toegegeven: ze komen niet altijd even vlot naar ‘Terzake’. Ze gaan liever naar de journaals, waar ze er met een paar vragen van af zijn. Terwijl wij blijven doorgaan.
«Alexander De Croo kiest per definitie voor ‘Het journaal’, hij heeft altijd wel een excuus om niet bij ons te hoeven langskomen.
«Niet dat hij dan geen kritische vragen krijgt, overigens: Wim De Vilder heeft hem onlangs nog het vuur aan de schenen gelegd.»
HUMO Na de terroristische aanslag mochten Theo Francken en Tom Van Grieken niet naar de studio van ‘De zevende dag’ komen, anders stuurden Vooruit-voorzitter Conner Rousseau en Groen-covoorzitter Nadia Naji hun kat.
DE SMEDT «Dat gaan we meer en meer krijgen. Nu goed, dat is hun recht, zeker?
«Bij de eerste uitzending in ons nieuwe decor is Zuhal Demir wél met Van Grieken in debat gegaan, terwijl dat voor haar ook niet evident was. Het is dus niet dat die debatten niet plaatsvinden.
«Maar als wij altijd onze zin zouden krijgen, zouden onze affiches er vaak anders uitzien.»
HUMO Zijn jullie bij de keuze van de gasten uit op conflict? Je hoort politici weleens zuchten: ‘Als ik ambras heb, mag ik komen. Als ik gewoon een interessant beleidsvoorstel heb, krijg ik geen uitnodiging.’
DE SMEDT «We proberen veel in te zetten op inhoudelijke topics, zoals pakweg het gebruik van antidepressiva. Maar als er ergens ambras is, is er ook een réden voor die ambras. En dan focussen we daarop.
«Er zijn parlementairen die hard werken achter de schermen, maar daarmee amper in de media komen. Als ze eens uithalen naar de partijtop, dan krijgen ze opeens wél een megafoon.
«Ik snap die frustratie wel. Daarom proberen we in ‘Villa Politica’ ook het échte parlementaire werk van alledag te laten zien.»
HUMO Maar wie kijkt er nu naar ‘Villa Politica’?
DE SMEDT «Op sociale media worden fragmenten vaak gretig gedeeld, hoor. Lineair kijken is niet meer heilig.
«Online vinden onze programma’s telkens een ander, breder, jonger publiek.»
HUMO Dat jonge publiek kijkt liever naar ‘De tafel van Gert’ dan naar ‘Terzake’ of ‘De afspraak’. Schiet de VRT daarin tekort?
DE SMEDT «Ik weet nog waar ik was toen ‘De tafel van vier’ – inmiddels ‘De tafel van Gert’ – werd aangekondigd.
«We kwamen terug uit Frankrijk en mijn vrouw zei: ‘O, er komt een actuashow met Gert Verhulst, in het tijdslot van acht uur.’
«Ik dacht: oei oei, de hele vakantie heb ik in de auto alleen maar ‘Samson & Gert’ gehoord en nu dit nog! (lacht)
«Maar wat bleek? ‘De tafel van Gert’ heeft nauwelijks invloed gehad op ons kijkersaantal.
«Ik vind het net góéd dat Play4 ook op de actualiteit focust.
«Oké, zij doen dat met bordjes ‘voor’ of ‘tegen’. Maar als je op een laagdrempelige manier het debat kunt openen, wie ben ik dan om daarover te oordelen?
«Nu, om op je vraag te antwoorden: natúúrlijk moet de VRT meer jongeren bereiken. Daar wordt momenteel hard aan gewerkt.
«NWS.NWS.NWS op Instagram is het populairste nieuwskanaal voor tieners. En onlangs is er nog een TikTok-filmpje over bedwantsen viraal gegaan, dus kijk: het kan wel degelijk (lachje).»
FENOMEEN CONNER
HUMO Een tijd geleden dwongen de omstandigheden Conner Rousseau om een coming-outvideo op te nemen, ook al was hij zelf nog niet helemaal in het reine met zijn geaardheid. Vond je het moeilijk om daarover verslag uit te brengen?
DE SMEDT «Ik ga er niet flauw over doen: dat zijn de moeilijkste dossiers. Wanneer wordt een privékwestie relevant voor het openbare debat? Die lijn zal altijd flou zijn.
«Er wordt online veel geroddeld, en dan lees je vaak: waarom bericht de VRT daar niet over? Welnu, omdat we alles wat we vertellen ook moeten kunnen bewijzen.
«De video van Rousseaus getuigenis bij Eric Goens is de katalysator geweest. Het was onmogelijk om die video in zijn context te plaatsen zónder te vertellen over de geruchten die over hem de ronde deden.»
HUMO Je collega Ivan De Vadder was de eerste journalist die de aantijgingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag benoemde, en daarmee was het hek van de dam. Bij Vooruit zijn ze daar nog altijd kwaad over. Heeft De Vadder een fout gemaakt? De aantijgingen zijn achteraf stuk voor stuk geseponeerd.
DE SMEDT «Nee, op dat moment konden we niet anders dan vertellen dat er méér aan de hand was. Anders was onze duiding gebrekkig geweest.
«De precieze formulering weet ik niet meer, daarvoor zou ik het interview moeten herbeluisteren, maar ik denk dat Ivan heel zakelijk heeft verteld wat er gaande was en zich aan de feiten hield.
«Ik weet nog dat ik naar Freya Van den Bossche reed om het met haar over Rousseau te hebben. De hele rit lang raasden mijn hersenen – níét mijn auto – aan 300 per uur.
«Wat is de juiste manier om dit aan te pakken? Wat is de correcte formulering?
«Ik heb gekozen voor de vraag: ‘Ontkent u formeel dat hij ongeoorloofd gedrag zou hebben gesteld?’ Daarin kon ik me vinden. Ik heb het wel een aantal keer moeten vragen.»
HUMO Conner Rousseau is de hoop in bange dagen voor het politieke centrum. Vooruit is de enige beleidspartij die in de verkiezingen wellicht winst zal boeken. Als hij valt, is dat een groot geschenk voor Vlaams Belang.
DE SMEDT (wuift weg) «Als we een zaak behandelen, is het voor mij irrelevant of een andere partij daarbij wint of niet.
«Als er dingen zijn die we moeten brengen, dan bréngen we ze. Dat is voor mij geenszins een gewetenskwestie.»
HUMO Is Rousseau nu verbrand voor de verkiezingen van 2024?
DE SMEDT «Nee, hij doet het nog altijd goed in de peilingen, zelfs na zijn dronken ‘bruine mannen’-uitspraken.
«Veel mensen vinden dat die niet door de beugel konden, maar er zijn er ongetwijfeld ook die hem al dan niet stilzwijgend gelijk geven.
«Ik denk wel dat Rousseau maar beter voorzichtig kan zijn om geen uitschuivers meer te maken.
«Al heeft hij intussen de status die ook Bart De Wever ooit genoot: hij is een fenomeen – in the winning mood, wat de kranten ook schrijven – en een fenomeen vergeeft men veel.»
HUMO Is de relatie tussen de VRT en Rousseau intussen al hersteld?
DE SMEDT «Dat moet je hem vragen. Ik denk dat de mensen in zijn omgeving – en misschien zelfs hijzelf – ook wel inzagen dat we die context móésten geven.»
HUMO Ligt het wantrouwen van de burger tegenover de politiek niet ten dele aan de negativiteit in de media? Een gezonde kritische houding en nauwelijks verholen cynisme liggen soms dicht bij elkaar.
DE SMEDT «Dat doet me denken aan Sarah Vandeursen, die is weggegaan bij ‘De ideale wereld’ omdat ze cynisch dreigde te worden door het nieuws altijd maar tot humor te moeten verhakselen. (Denkt na)
«Als ik over Open VLD praat, schets ik óók een vernietigend beeld van de politiek. Maar ik kan toch niet anders dan vertellen hoe het is? Mijn analyse is gebaseerd op de realiteit, daar valt niet op simpel verzoek aan te tornen.
«Er is wel een broodnodige kanttekening: de job van politicus is tien keer moeilijker dan de mijne.
«Ik moet problemen aankaarten, tegen zere benen schoppen. Maar oplossingen bedenken en die ook ten uitvoer brengen, terwijl je continu in de vuurlinie staat? Begin er maar eens aan.»
HUMO Dat is een rode lijn in je werk: je respect voor politici.
DE SMEDT «Ik kan je garanderen: in de Wetstraat wordt zéér hard gewerkt. Die mensen geven hun leven voor hun beroep en hun maatschappelijke roeping.
«Enerzijds heb ik dus respect voor de moeilijke situatie waarin ze zitten, anderzijds weiger ik te verbloemen waar het spaak loopt.»
HUMO Probeer je politici te leren kennen?
DE SMEDT «Ik probeer zoveel mogelijk afstand te bewaren. Een niet-meer-dan-correcte relatie is ideaal. Politici lijken dat ook te appreciëren. ‘Je bent kritisch,’ zeggen ze, ‘maar je bent wel kritisch voor iederéén.’
«Heel soms ga ik iets eten met een politicus. Dat helpt om eens te kunnen peilen naar het reilen en zeilen binnen de partij, naar de verhoudingen in het parlement. Maar dat beperk ik tot een minimum.»
HUMO Proberen ze dan weleens om je knipogend op een goed flesje wijn te trakteren?
DE SMEDT (lacht) «Nee, ik drink tijdens die etentjes eigenlijk nauwelijks tot geen alcohol.
«Toen ik eens op een terras zat met Raoul Hedebouw – ik was nog nooit iets gaan eten met een PVDA’er en zij waren vragende, euh, partij – bestelde hij een pintje.
«Ik had toen ook dorst, maar ik dacht: als iemand ons hier nu ziet zitten, lijkt het alsof we vrolijk zitten te pintelieren, maten onder elkaar. Ik heb dus maar een koffie besteld, ook al had ik daar totaal geen zin in.
«Is dat obsessief? Ach ja.
«Ik probeer rechtlijnig te zijn. Bij de VRT is er een foyer – die is nog open – waar je na de uitzending van ‘Terzake’ iets kunt drinken.
«Ik heb net nog gevraagd of ze daar voortaan ook – en ik zal nu wel als een geweldige seut klinken – alcoholvrij bier kunnen serveren.
«Ik probeer tijdens mijn werk altijd nuchter te blijven, letterlijk en figuurlijk, en me te gedragen als een goede burger.
«Een heilige ben ik niet, maar ik vind wel: als je politici kritisch wilt interviewen, moet je je zelf ook een beetje gedragen.»
HUMO Nog nooit tegen een combi geplast?
DE SMEDT «Toch niet (lacht).»
CRISIS
HUMO Valerie Van Peel vertelde in Humo hoe haar werkgroep kindermishandeling ooit werd gedwarsboomd door een partijvoorzitter. Die zei: ‘We vreesden dat de resultaten van die commissie enkel op jouw conto zouden komen.’ Dat slachtoffers van kindermisbruik daardoor in de kou bleven staan, kon hem blijkbaar niet schelen.
DE SMEDT «Je bent inhoudelijk voor of tegen, maar je kunt niet ontkennen dat Valerie Van Peel aan politiek heeft gedaan met gevoel, passie en overtuiging die van diep kwamen.
«In bepaalde dossiers heeft ze het niet gehaald, deels door wat we maar het politieke spel zullen noemen.
«Ruilhandel – ‘als ik dit binnenhaal, krijg jij dat’ – is couranter dan een eerlijke analyse over de intrinsieke waarde van een dossier. En als politicus moet je continu achteromkijken, want ze staan altijd klaar met geslepen messen.
«Het enige moment waarop nog iets bereikt wordt over de partijgrenzen heen, is wanneer er een crisis uitbreekt.
«Tijdens de coronapandemie werden plots grote knopen doorgehakt.
«Na Godvergeten was iedereen er plots als de kippen bij om misbruik serieus te nemen.
«En na de terreuraanslag moesten we opeens de terugkeer van illegalen toch maar eens grondig aanpakken.
«Voor veel parlementsleden is dat enorm frustrerend.»
HUMO Geloof je nog in de toekomst van onze democratie?
DE SMEDT «Er zijn onderzoeken waaruit blijkt dat veel jonge mensen een autoritaire leider zouden verkiezen boven het complexe kluwen van ons politieke systeem.
«Als het blijft doorgaan zoals het nu gaat, dan rijdt het systeem zichzelf sowieso vast. Het politieke landschap is een puinhoop.
«Ik zie niet goed hoe het na 2024 verder moet. Als je tot een staatshervorming wilt komen, moet je aan een tweederdemeerderheid raken. Toon mij eens, met de peilingen zoals ze nu zijn, hoe je dat nog gedaan krijgt?
«Ik hoor almaar meer politici zeggen dat we voor een lange klim staan die er aan de voet van de wand ronduit hopeloos uitziet.
«Zelfs binnen de politiek heerst wel degelijk het besef dat het écht niet goed gaat.»
HUMO Dreigt ook Vlaanderen onbestuurbaar te worden? Om een regering te vormen, zul je algauw vier of vijf partijen nodig hebben. Krijg daar maar eens iets mee gedaan.
DE SMEDT «Maar ik ben ervan overtuigd: zelfs al gaan we nu een grote crisis tegemoet, dan nog zal die crisis uitmonden in een oplossing.
«Het is en blijft mógelijk om met verkozen politici tot een werkbaar beleid te komen. En uiteindelijk, dat geloof ik oprecht, komt het altijd wel goed.»
HUMO Wat vind je eigenlijk van je geuzennaam, ‘de pitbull van de Wetstraat’?
DE SMEDT «Mijn moeder zegt altijd: ‘Maar jongen, jij bent toch geen pitbull?’ (lacht)
«Ach, het is beter dan ‘het schoothondje van de Wetstraat’, zeker? Maar zeg eens eerlijk, we hebben nu twee uur gepraat: vind jij me een pitbull?»
HUMO Hooguit een goedaardige scheper.
DE SMEDT «Voilà (lacht).»
© Humo
Lees ook
- Reconstructie
Conner Rousseau – Pas ’s avonds drong door: deze coming-out loopt niet volgens plan - Ik voelde me opgejaagd wild
Conner Rousseau deelt video om zich te outen - Over leven
Valerie Van Peel schreef mee aan boek over kindermisbruik - Valerie Van Peel en John Crombez
Ik had meteen een blind vertrouwen in John, en hij heeft dat nooit geschonden
Bron: De Morgen/Humo