In zijn nieuwe boek bundelt Mark Elchardus (76) een selectie uit de columns die hij voor De Morgen schreef. Een gesprek over wokeness, migratie en hoe hij Vlaams-nationalist werd. ‘Zoals de zaken er nu voorstaan, zal ik N-VA stemmen.’
Joël De Ceulaer – De Morgen
Hij heeft ook kritiek op de krant, maar laten we daarmee straks eindigen. Eerst het goede nieuws: “De Morgen doet mij denken aan de VUB”, zegt hoogleraar emeritus sociologie Mark Elchardus.
“Ik hou van die dwarse geest, ik heb mij daar altijd thuis gevoeld. En ik amuseer mij met de column die ik in de krant schrijf. De column is een vrijer format dan die van het wetenschappelijke onderzoek.”
Na Reset, zijn magnum opus, verschijnt Vrijheid Veiligheid, een bundeling van columns die in De Morgen verschenen.
“Terwijl ik alles herlas, besefte ik dat we overstappen van een tijdperk van vrijheid naar een tijdperk van veiligheid. Vandaar de titel. Ik vel geen moreel oordeel over die evolutie, ik stel ze alleen vast.
“Als vrijheid het leidende principe is, wordt beleid in die termen verantwoord: de abortuswet was een vergroting van de vrijheid.
“Als veiligheid het leidende principe wordt, wordt vrijheidsbeperkend beleid verantwoord in naam van veiligheid.
“Denk aan de pandemie en de maatregelen die de meesten onder ons toen hebben aanvaard. Ik ook, trouwens. Het is een manier van denken die veranderd is. Waarmee we moeten leren leven, maar waarvoor we kritisch moeten blijven.”
Zoals Reset stof deed opwaaien, gaat Elchardus ook in zijn columns de controverse niet uit de weg.
“Ik ben mij ervan bewust dat ik de lezer soms uitdaag”, beaamt hij.
“Maar dat is niet iets waar ik per se plezier in schep. Het is niet mijn bedoeling om tegen schenen te schoppen, het is mijn bedoeling om te overtuigen. Er zitten elementen in het progressieve denken waarmee ik het grondig oneens ben. Ik ben in zekere zin op een missie.”
BIO
- Geboren op 28 november 1946 in Sint-Truiden
- Emeritus hoogleraar sociologie (VUB)
- Gezaghebbende stem in het maatschappelijk debat
- Van 1995 tot 2011 voorzitter van de Socialistische Mutualiteiten
- Publiceerde vorig jaar Reset. Over identiteit, gemeenschap en democratie
Wat is de kern van die missie?
“Kort samengevat. Ik blijf vasthouden aan het vrije onderzoek en de vrije confrontatie van ideeën, zonder veel beperkingen. En als het over beleidskwesties gaat, pleit ik voor meer realisme en minder gemoraliseer.”
U bent duidelijk tegen wokeness, zoals dat heet.
“Toen daar voor het eerst over werd gesproken, onderschatte ik het belang daarvan. Ik probeerde de kritiek op woke wat te relativeren. Maar mijn opvatting is veranderd.”
Definieer het fenomeen eens.
“Dat is moeilijk, en dat was ook de reden van mijn aanvankelijke terughoudendheid. Het is een levende filosofie, die evolueert. Hetzelfde geldt voor de tegenstand, die het nu beter leert kennen. Ik zou wokeness bekijken als een manier van denken, een houding en ook een vorm van beleid. Wokeness begint het politieke beleid te beïnvloeden.”
Wat voor een manier van denken is het?
“Ik beschouw het als een nieuw religieus denken, een fanatisme dat we al lang niet meer gezien hebben in onze contreien. Dat merk je aan het feit dat de tegenstand snel wordt gemoraliseerd. Dat is de houding waar ik het over heb: als iemand iets zegt dat tegen de opvattingen van wokers ingaat, beschouwen zij dat als moreel verwerpelijk en dus te verbieden.”
U vergelijkt de ijver van mensen die aan dekolonisatie doen met de ‘verbetenheid van jihadisten’. Dat kan tellen.
“Het gaat om een diep ingrijpende visie op hoe het leven moet worden geleid, die botst met de moderniteit. En die visie sijpelt overal steeds dieper naar binnen. Mensen moeten verplicht naar cursussen diversiteit en inclusie. Anderen moeten ter heropvoeding een bezoek brengen aan de Kazerne Dossin.
“Je mag dat goed of niet goed vinden, maar je kunt er niet omheen dat het sterk lijkt op wat men vroeger in Oost-Duitsland deed, waar je een cursus marxisme moest volgen als je niet op de juiste manier dacht.”
Tegen welke vormen van denken verzet woke zich?
“Wokeness ondergraaft de wetenschappelijke methode, een erfenis van de verlichting.
“Als je boeken over critical race theory en intersectionality leest, de academische basis, zie je verwijzingen naar de ‘witte wetenschap’ van de ‘witte heteroman’, het ‘viriele denken’. Dat moet volgens hen veranderen. Het gaat niet meer om de wetenschappelijke methode, maar om het perspectief van diegene die aan wetenschap doet.”
Geef daar eens een voorbeeld van?
“In de Verenigde Staten wil men zelfs de wiskunde dekolonialiseren. Er zijn academici en activisten die betwisten dat men er in lessen wiskunde van mag uitgaan dat er juiste antwoorden zijn. Nadruk op het juiste antwoord wordt beschouwd als een ‘wit’ onderdrukkingsmechanisme.
“Dat is toch klinkklare onzin. Men vindt dat die ‘witte wetenschap’ erop gericht is om minderheden te onderdrukken. Tegenover die witte wetenschap zet men het ‘zwarte denken’. Dan bevind je je op de grens van het racisme.”
Ziet u dat in Vlaanderen al?
“De literatuur is Amerikaans, maar veel van die boeken staan bij sommige opleidingen hier wel op de literatuurlijst. Dat is gevaarlijk. De wetenschappelijke methode is bij uitstek de manier om tot overeenstemming te komen. In een democratie kunnen onze waarden verschillen, maar over sommige aspecten van de werkelijkheid hebben we een consensus nodig, die alleen de wetenschappelijke methode ons kan bieden.”
U richtte samen met een paar collega’s de website Hypatia op, waar mensen ‘woke-incidenten’ aan onze universiteiten kunnen melden. Wat zegt u tegen mensen die dat een kliklijn vinden?
“Ik hoop dat we weinig meldingen krijgen, dat het probleem niet erg is. Voorlopig zullen meldingen aanleiding geven tot overleg met personen die iets melden.
“Gek dat sommige mensen dit een kliklijn noemen en een meldpunt voor ongewenst gedrag niet; we weten immers dat bij die laatste soort mensen soms nogal snel aan de schandpaal staan. Het is het zoveelste voorbeeld van onverdraagzaamheid: mijn zorg is terecht, uw zorg is onterecht. Precies die mentaliteit doet vrezen voor de academische vrijheid.”
Gaat wokeness niet vooral over inclusie? Blanke heteroseksuele mannen hebben het maatschappelijke debat altijd gedomineerd. Is het niet hoog tijd om andere stemmen aan het woord te laten, zodat iedereen zich gehoord weet en voelt?
“Die inclusie is inderdaad heel belangrijk. Daar moeten we meer inspanningen voor doen. De vraag is hoe, en dan komen we bij de beleidsimplicaties van wokeness. Dit debat leidt tot twee verschillende visies op het gelijkheidsstreven. Ik pleit voor kleurenblindheid, wokers willen daar niets meer van weten.”
Wat verstaat u onder kleurenblindheid?
“Dat begrip is voor het eerst op deze manier gebruikt door een rechter in het Amerikaanse Supreme Court, aan het einde van de negentiende eeuw. De meerderheid van de rechters vond dat segregatie − bijvoorbeeld verschillende treinwagons voor blank en zwart − niet in strijd was met de grondwet. Rechter John Harlan, die tot de minderheid behoorde, ging daarmee niet akkoord en zei dat de Amerikaanse grondwet ‘kleurenblind’ is. Dat is ook bij ons lange tijd de opvatting geweest over democratisch burgerschap.”
En die opvatting staat onder druk?
“Wokers willen daarmee breken. Ze willen weg van de kleurenblindheid. Om gelijkheid te bereiken, moeten we rekening houden met kleuren en andere eigenschappen.”
Is dat niet terecht? Wie met een Marokkaanse naam een huis of job zoekt, wordt nog altijd niet gelijk behandeld. Dat is toch systemische discriminatie?
“Absoluut. De maatschappij is nog altijd niet kleurenblind. Maar ik vind dat we daar dan nog harder naar moeten streven. Dat wil zeggen: iedereen moet zoveel mogelijk gelijke kansen krijgen. Maar op het einde moet iedereen aan dezelfde criteria voldoen. Op school moet je voor hetzelfde slagen, bij een sollicitatie moet je aan dezelfde voorwaarden voldoen. Maar sommige vormen van ongelijkheid zijn inderdaad hardnekkig, wat sommigen ‘systemisch’ noemen.”
En hoe lost u die dan op?
“Als we naar het onderwijs kijken, bijvoorbeeld: wie thuis geen Nederland spreekt, heeft duidelijk een nadeel. Waarom geven we die kinderen niet wat meer uren les, of een cursus tijdens de vakantie? Dat soort oplossingen moeten we zoeken, zodat we iedereen in grotere mate dan vandaag dezelfde kansen kunnen geven.”
In dat opzicht blijft u een klassieke sociaal-democraat.
“Absoluut. Kleurenblindheid is het doel, maar we moeten een tandje bijsteken. Woke heeft een ander verhaal, en verzet zich bijvoorbeeld ook tegen het streven naar excellentie. Dat harde werken, die vlijt, die rechtlijnigheid van de wiskunde: misschien hebben we dat niet meer nodig. Met als gevolg dat ook veel Afro-Amerikanen zich tegen woke verzetten. Er is ook een cultuurstrijd binnen die gemeenschap. Niet alle zwarte Amerikanen zijn woke.”
Zoals sommige Marokkaanse Vlamingen voor Vlaams Belang stemmen, wat begin de jaren 1990 veel journalisten verbaasde, toen ze daarachter kwamen.
“Wel, dat thema raak ik aan in mijn nieuwe boek. Ik woon in Schaarbeek, de meeste van mijn buren zijn moslims. Wat mij het meest bij hen opvalt, is hun ondernemingszin. Ik heb daar bewondering voor. Maar wat mij ook opvalt, is dat zij uiteraard ethisch veeleer behoudsgezind zijn. Eigenlijk is de N-VA dus de aangewezen partij voor mijn islamitische buren: een partij die toch een beetje terughoudend is op ethische thema’s, die daar niet altijd als eerste op het gaspedaal wil, bijvoorbeeld om de abortuswet te versoepelen.”
U bent zelf ook richting N-VA geëvolueerd. Tijdens een toespraak voor de Vlaamse Volksbeweging zei u eerder dit jaar dat u tot het nationalisme gekomen bent.
“Ik ben een gemeenschapsdenker, altijd geweest. En een staat is de manier waarop een gemeenschap handen en voeten krijgt. Ik heb heel lang geloofd in de mogelijkheid van een Belgische gemeenschap, maar dat is veranderd, die illusie ben ik kwijt. Het gebrek aan Belgisch gemeenschapsgevoel maakt het moeilijk om de democratie op dat niveau te laten werken. Mijn boek staat in het teken van de hoop, maar de democratie zit in een crisis.”
In een nieuw essay, waarmee u het boek afsluit, hebt u het over het toenemende gevoel van neergang, het zogenaamde ‘declinisme’.
“Dat we in een crisis van de democratie zitten, blijkt onder meer uit het feit dat 60 tot 70 procent van de Belgen liever een autoritaire leider zou hebben − misschien omdat ze denken dat de grote problemen niet meer democratisch kunnen worden opgelost. Het gevoel van neergang bleef in 2013, toen ik het voor het eerst onderzocht, beperkt tot de wereld. Mensen hadden een gitzwart beeld over de maatschappelijke toekomst, maar dachten dat ze het zelf nog zouden redden. En dat is gedaan.”
De jongere generatie gelooft niet meer dat ze het beter zullen hebben dan hun ouders, zoals dat de vorige decennia nog altijd het geval was.
“Ja, mijn Nederlandse collega Paul Schnabel vatte het declinisme van de vorige generatie ooit samen met de zin: ‘Met mij gaat het goed, met ons gaat het slecht’. Nu vrees ik dat het moet worden: ‘Met ons gaat het slecht, en met mij ook’. Dat is een verandering. En het is dus mogelijk dat mensen afhaken van de democratie omdat ze niet langer geloven dat die democratie de grote problemen van deze tijd kan oplossen. Daarom spreek ik in dat slotessay over het ‘Weimar-moment’ dat we nu beleven.”
Sterke taal. De Weimar-republiek ging vooraf aan de machtsgreep van Hitler.
“Duitsers hadden sinds het verdrag van Versailles na de Eerste Wereldoorlog het gevoel dat ze vernederd waren, en met de hoge inflatie in de jaren 1930 kwamen daar nog grote problemen bovenop. Nu denk ik niet dat bij ons een partij de macht zal grijpen, zoals Hitler in Duitsland. Met ons Weimar-moment verwijs ik naar de moralisering van het debat.”
Ziet u dat gebeuren?
“Ja, mensen vinden het probleem dat ze zelf belangrijk vinden reëel, en dat van de andere fictief. ‘Ik heb kritiek, jij hebt een fobie’ − dat soort dingen. Wie gelooft dat we iets kunnen doen aan het klimaat, denkt dat het hopeloos is om migratie te controleren. Terwijl dat laatste mij nu juist eenvoudiger lijkt dan het klimaat. Mijn punt is: kritiek wordt moreel veroordeeld, terwijl we in een democratie vreedzaam van mening moeten kunnen verschillen, zonder moralisering. Maar we luisteren niet meer naar elkaar. De bereidheid om met elkaar te praten, neemt af.”
Was dat vroeger niet veel erger? Vlaanderen heeft tijden gekend waarin de zoon van een katholiek niet mocht trouwen met de dochter van een socialist.
“Ik ben niet van de strekking die vond dat het vroeger beter was. Het was ooit erger, maar het is ook beter geweest. En de kwestie die u opwerpt, is nu een van de problemen met de opname van de islam in onze samenleving. Veel moslims vinden dat hun dochter niet mag trouwen met een ongelovige. Daaraan zijn we ontsnapt. En willen we niet terug naartoe.”
Een verschil tussen N-VA en Vlaams Belang dat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat Bart De Wever gemengde huwelijken toejuicht. Internuptialiteit, zoals dat heet, is voor hem het summum van integratie. Akkoord?
“Niet volledig. Het is juist dat er geen grenzen meer bestaan tussen twee groepen als dat gebeurt, zo’n gemengd huwelijk − het ideaal van kleurenblindheid is dan bereikt. Maar ik zou dat niet hanteren als criterium voor een geslaagde integratie. Ik denk dat de integratie ook geslaagd kan zijn als de internuptialiteit veeleer laag blijft.”
U was vorig jaar te gast in de podcast van VB-voorzitter Tom Van Grieken. Maakt u die partij zo niet mee salonfähig en aanvaardbaar?
“Dit is de bottomline: aangezien zo’n groot deel van de bevolking voor die partij stemt, vind ik het geen optie meer om ze te blijven uitsluiten. We moeten met die partij en de mensen die ze vertegenwoordigt, in dialoog. Dat kan een hard gesprek worden, maar het mag niet louter verwijtend zijn. Mensen willen alleen maar naar je luisteren als je jezelf niet moreel superieur opstelt. Daarom kan ik overtuigend zeggen tegen de mensen van de Vlaamse Volksbeweging dat ze hun houding tegenover moslims moeten aanpassen.”
U vroeg Van Grieken inderdaad om duidelijk het onderscheid te maken tussen fundamentalisten en jihadisten enerzijds en de meerderheid van moslims anderzijds, die gewoon een rustig leven willen leiden zoals iedereen.
“De integratie van moslims is geen succesverhaal, maar stemt tot voorzichtig optimisme. Mijn schatting is dat 60 procent van hen hun geloof beleeft op een manier die perfect compatibel is met onze democratische, humanistische cultuur en staatsinrichting. Er is een groep fundamentalisten die moeilijker op te nemen is, en binnen die groep heb je een kleine harde kern die zeer gevaarlijk is. Maar ik ben hoopvol, op voorwaarde dat we niet steeds meer fundamentalisten blijven binnenhalen.”
Hoe doen we dat?
“Via gezinshereniging, via de asielprocedure wellicht ook, en via illegale migratie. Legale migratie is geen probleem. Er komen elk jaar nagenoeg drie miljoen mensen de Europese Unie binnen via legale weg. De criteria voor gezinshereniging mogen strenger worden, maar het grote probleem is de illegale migratie, en het moeilijke raakvlak met asielzoekers. En we treden te zwak op als het moet. Dat is ook een probleem. Onlangs nog kon een haatprediker niet worden uitgewezen: omdat hij voor een Franstalige rechter was verschenen, werd het uitwijzingsbevel verbroken.”
Zou u Dries Van Langenhove een haatprediker noemen?
“In zekere zin wel, ja. Dat heb ik ook aan Tom Van Grieken gezegd: dat ik niet begreep wat die man nog bij Vlaams Belang deed.”
Ze blijven hem verdedigen, ook nu hij het parlement heeft verlaten.
“Ik weet het. Maar ik vind het al bijzonder dat de partij zo’n stemmenkanon aan de deur heeft gezet.”
Mag Dewinter er ook niet uit, met zijn omvolkingsdiscours?
“Ik heb zijn boek Omvolking gelezen. En ik ben het niet eens met zijn conclusie: hij gelooft dat Vlaanderen zal islamiseren en op Libanon zal lijken. Dat acht ik zeer onwaarschijnlijk. Maar een groot aantal van de mensen in dit land acht dat wel waarschijnlijk.”
Door het omvolkingsdiscours van Dewinter en Vlaams Belang, onder meer.
“Laten we dit redelijk benaderen. Als proces is omvolking een feit: wijken veranderen, een nieuwe religie werd opgenomen in dit land. Dat is in de ogen van mensen omvolking. Ze vragen zich af waar dat gaat eindigen. Bij sommigen wekt dat ongerustheid. Dewinter komt tot een besluit dat verschilt van het mijne, maar ik vind de reactie op zijn boek ongepast. We moeten hem niet doodzwijgen of het spreken verbieden, we moeten juist praten over omvolking. Waarom wordt dat debat niet gevoerd?”
Omdat het snel in complotdenken vervalt, alsof elites deze evolutie hebben gewild en ons dit allemaal hebben aangedaan.
“Maar elites hébben ons dat aangedaan. Europese regelgeving gebouwd op de Conventie van Genève is een heel andere dan die van de Verenigde Staten, Canada of Australië. En van die Europese regelgeving stellen we nu vast dat ze de controle op illegale migratie bijna onmogelijk maakt. Al klonk er op de laatste EU-top al een ander geluid.”
U juicht de muur rond Fort Europa toe?
“Natuurlijk. Als 300.000 mensen per jaar illegaal Europa kunnen binnenkomen, dan zijn er geen grenscontroles − terwijl het Europees verdrag die veronderstelt. Ik ben voorstander van een Fort Europa met poorten. Een poort voor legale migratie, en een poort voor asiel.”
Hoe raakt iemand door die asielpoort?
“Men biedt zich aan bij een grenspost en vraagt om asiel. Daar moeten we naartoe. Maar een ander probleem is het lage terugkeerpercentage. Dat maakt de asielprocedure bijna overbodig. Als zo weinig mensen terugkeren, waarom dan moeite doen om te selecteren wie mag blijven?”
Wat vond u van het drama in de Paleizenstraat? Als de regering iedereen onderdak wil bieden, dan moet dat toch kunnen, niet? Dit was een beleidskeuze.
“Het doel moet zijn dat niemand op straat slaapt. Maar ik heb moeite met kritiek op de opvangsituatie als die niet gekoppeld is aan kritiek op het schabouwelijke migratiebeleid. Daarnaast ben ik niet zo zeker dat politieke wil volstaat. Er zijn nu 33.000 opvangplaatsen, dat is het aantal inwoners van een stad als Aarschot. En zevenduizend bijkomende plaatsen zijn gepland. Als het beleid niet verandert zal er, vrees ik, nooit genoeg opvang zijn.”
Er staat al sinds het begin van dit gesprek een olifant in de kamer: collega Walter Pauli schreef in Knack dat u onlangs bij vrienden een idee aftoetste: ‘de noodzaak, en zelfs de plicht, om na de volgende verkiezingen Vlaams Belang te betrekken bij het bestuur, en dat zowel op lokaal vlak als bij de Vlaamse regeringsvorming’.
“Voor zover ik mij dat herinner, heeft Walter het een beetje mis. Ik hou dat pleidooi vooral voor het lokale niveau. Laat Vlaams Belang op lokaal niveau maar eens mee besturen. Het is mijn overtuiging dat je die partij zo nog meer opneemt in het democratische bestel van wat men als aanvaardbare politiek beschouwt. Lokaal moeten politici rekening houden met wat moet gebeuren voor de burgers. Wie dat niet doet, gaat ten onder.”
Men kan de minderheid het leven zuur maken.
“Waar Front National, het huidige Rassemblement National, in Frankrijk heeft bestuurd, is dat niet of soms maar tijdelijk gebeurd. Beleidsdeelname heeft er gezorgd voor een discours dat minder antimoslim en dus inclusiever is. En de partij heeft een sociale zwenking gemaakt. Als Vlaams Belang lokaal bestuurt, kan dat ook gunstige effecten hebben.”
Pauli schreef in Knack ook dat u eigenlijk beter bij Vlaams Belang past dan bij N-VA. Omdat het VB sociaal-economisch linkser is.
“Ik ben blij dat u dat zegt, want dat moet ik ook corrigeren. Ik sta niet dichter bij Vlaams Belang. Dat die partij de erkenning van de islam wil intrekken, vind ik een groot probleem. Kun je in deze samenleving iets negatievers doen? En het andere verschilpunt is migratie. Ik ben tégen een migratiestop. We hebben legale migratie nodig. Het klopt dat de N-VA sociaal-economisch rechtser is dan ik zou willen, maar ik heb de indruk dat ze naar het midden opschuift. En Vlaams Belang is links zoals de PS links is: ze willen geen verhoging van de pensioenleeftijd. Zulke oude linkse punten vind ik niet meer goed.”
Ik heb een theorietje dat ik even bij u wil aftoetsen: u pleit voor een samenwerking met Vlaams Belang. Normaal gesproken word je dan niet ernstig genomen, maar u komt daarmee weg omdat u zoveel geloofwaardigheid en intellectueel kapitaal hebt opgebouwd. U bent als het ware bereid een deel van uw kapitaal daarvoor in te zetten. U offert zich op in dit debat. Klopt dat een beetje?
“Tot op zekere hoogte klopt dat, denk ik. Al probeer ik mijn politieke stellingen wel met argumenten te onderbouwen. Het is niet zo dat ik bewust denk: laat ik eens een stuk van dat kapitaal inzetten. Maar als academicus heb ik altijd een geprivilegieerde positie gehad, die werd betaald door de gemeenschap. Als professor werd ik ook betaald door de kiezers van Vlaams Belang. Dus vind ik het mijn plicht om naar iedereen te luisteren en met iedereen te praten. En ik wil mijn mening zeggen zonder rekening te houden met de mogelijke gevolgen.”
U komt ermee weg.
“Ik denk dat een aantal mensen mij wel graag de nek zou omdraaien.”
Als die er niet waren, zou u iets verkeerd hebben gedaan in uw leven.
“Dat is ook waar.”
Voor welke partij gaat u straks stemmen?
“Zoals de zaken er nu voorstaan, zal ik voor N-VA stemmen. Dat wil zeggen: als Vooruit niet duidelijker wordt op een aantal punten. Ik wil hun standpunt over migratie horen. Als dat standpunt niet duidelijk wordt tegen 2024, stem ik N-VA. Maar ik was niet van plan om dat publiekelijk te zeggen.”
Gezegd is gezegd.
“Dat is zo.”
Ik had gedacht dat u toch voor Vooruit zou kiezen.
“Wel, ik twijfel. Het is voorwaardelijk. Ik ben een voorstander van wat Conner Rousseau probeert te doen. Hij is zeer moedig, en verstandiger dan de meeste mensen denken. Maar grote delen van het partijkader denken anders. Dus de dag dat Conner de partij niet meer omhoog stuwt in de peilingen, zal een moeilijke dag worden voor hem.”
De socialisten zwalpen vaak: nieuwe voorzitter, nieuwe koers.
“Dat is de onzekerheid waarover ik het heb. Ik wacht dus nog even af.”
U houdt wel van een stevig meningsverschil.
“In de wetenschap zoek je consensus. In het politieke debat niet. Daarom ben ik zo gehecht aan de democratie: een systeem om vreedzaam samen te leven met meningsverschillen.”
Wat vindt u van burgerpanels zoals We Need To Talk?
“Die beschouw ik als een vorm van volksverlakkerij. Ik denk dat we het daarover eens zijn. Ik ga ermee akkoord dat een stem bij de verkiezingen nogal informatiearm is. Maar de beste manier om meer informatie te verzamelen over wat mensen denken, is een degelijk bevolkingsonderzoek met een representatieve steekproef.”
Tot slot nog even uw kritiek op zowel De Morgen als De Standaard. U vindt dat wij te weinig informeren en te veel zeggen hoe je moet leven.
“Ik verkies De Morgen boven De Standaard, maar beide kranten proberen mensen te sturen, ja. Veel pagina’s worden besteed aan de vraag hoe je zou moeten leven, terwijl een krant vooral moet tonen hoe mensen daadwerkelijk leven.”
Wat bedoelt u dan? Interviews en adviezen over ouderschap, relaties, seksualiteit?
“Bijvoorbeeld. Dat is de instrumentalisering van de journalistiek. Er wordt ook te veel nagedacht en rekening gehouden met het mogelijke effect van wat er gezegd wordt. In plaats van gewoon te tonen wat er is en te laten horen wat er gezegd wordt.
“Ik wil lezen hoe de wereld in elkaar zit. Hoe ik moet leven, dat maak ik wel uit zonder de krant.”
Beeld Rebecca Fertinel
Lees ook
Selecteer hieronder alle andere berichten in deze categorie of kies een onderwerp
Bron: De Morgen