Het Antwerpse stadsdichterschap neemt de pen weer op. De stadsdichters gaan door, onafhankelijk van het stadsbestuur. ‘
Noem het gerust een burgerbeweging.’
Veerle Vanden Bosch – De Standaard
‘Noem het gerust een burgerbeweging.’
Het stadsdichterschap is voorbij. Dood en begraven’, zei Antwerps schepen van Cultuur Nabilla Ait Daoud (N-VA) in november in een interview met De Standaard.
Twee maanden nadat Ruth Lasters ontslag had genomen omdat haar gedicht ‘Losgeld’ door Daoud werd geweigerd, hadden ook de overblijvende stadsdichters de handdoek in de ring gegooid.
De nieuwe overeenkomst die hen was beloofd, liet al te lang op zich wachten – het zoveelste teken van de desinteresse van de stad, vonden zij. Op een zucht van de twintigste verjaardag van het succesvolste stadsdichterschap van de Lage Landen werd het project ten grave gedragen.
Of zo leek het toch. Op die manier mocht het niet eindigen, vond onder meer ex-stadsdichter Stijn Vranken.
‘Waarom niet doorgaan zonder contract met de stad, als een guerrilla-stadsdichterschap? De naam “stadsdichter” is niet beschermd.’
Vranken en Lotte Dodion zochten en vonden een draagvlak. Op Yannick Dangre na neemt de poule die vorig jaar werd aangesteld een nieuwe start, los van het stadsbestuur, maar met financiële en logistieke steun van Antwerpse culturele en middenveldorganisaties zoals Rataplan, Behoud de Begeerte, Roma, De Studio, Vonk & Zonen, Creatief Schrijven en Avansa.
‘Het zou fijn zijn als ook de stad weer instapt’, zegt Vranken.
‘Maar ik denk niet dat we terug kunnen naar het vorige concept. De vrijheid van het woord gedijt beter in deze constellatie.’
Ruth Lasters, het duo Proza-K (Yves Kibi Puati Nelen en Cleo Klapholz), Lies Van Gasse en Lotte Dodion zullen de komende twee jaar ‘voluit zingen, voor de stad, voor haar bewoners, en misschien het meest nog voor de fundamentele vrijheid van het woord’, luidt het in het manifest op de website.
‘We zetten twee lijnen uit’, zegt Vranken.
‘Er komt een maandelijks actualiteitsgedicht, maar we willen niet alleen in print of online werken, maar ook poëzie in de openbare ruimte brengen. We doen een oproep naar middenveldorganisaties om samen te werken. Want het stadsdichterschap heeft ook een relevante maatschappelijke werking. Het is absoluut het plan om met dat soort projecten door te gaan.’
Hoe staan de stadsdichters tegenover de doorstart?
‘Het is positief dat we de poëzie weer centraal kunnen plaatsen’, zegt Lies Van Gasse.
‘De heisa rond het vorige stadsdichterschap werd belangrijker dan onze missie: goede gedichten schrijven.’
‘Ik vind het belangrijk om meteen met een alternatief te komen’, zegt Lotte Dodion.
‘Als je iets waardevol vindt, moet je het mee mogelijk proberen te maken. Ik ben blij dat er zoveel mensen en organisaties zijn die het van onderuit helpen dragen, dat is een hoopvolle wending.’
Yves Kibi Puati Nelen van Proza-K beaamt: ‘Uiteindelijk werk je voor je medeburgers.’
‘Je zou het een burgerbeweging kunnen noemen’, zegt Van Gasse.
‘Dat geeft je het gevoel dat je echt gesteund wordt, en dat ontbrak. Het is ook een signaal dat wat je doet belangrijk is voor de mensen.’
Zitten er al concrete plannen in de pijplijn?
Van Gasse werkt aan een muurschildering met een gedicht voor de tuin van Den Wolsack, in samenwerking met erfgoedorganisatie Herita, die in dat gebouw huist.
Proza-K wil met senioren en jongeren werken: ‘We organiseren samen met jeugdorganisatie Trill een senioren-slam. Daarnaast gaan we workshops geven aan jongeren, om hen te inspireren. Wie weet kunnen we die twee projecten laten samenkomen, en de oudere mensen van het Terloplein in Borgerhout laten samenwerken met de jeugd daar. Als we elkaar kunnen inspireren en van elkaar kunnen leren op een poëtische manier, zitten we op een goede wei.’
Ruth Lasters wil zich blijven inzetten voor het onderwijs. ‘Daarnaast wil ik ook werken rond huiselijk geweld. Ik pik de draad weer op waar ik hem laten vallen heb, maar dat betekent niet dat mijn hele parcours uitgestippeld is. Het zal organisch moeten groeien.’
Ook Lotte Dodion wil niets vastleggen. ‘Ik wil samenwerken, de Antwerpenaren dingen laten mee-maken en kort op de bal spelen. Ik heb er veel zin in, dat is fijn na al die zwaarte. En het is een constructie die mooie dingen mogelijk maakt voor de verdere toekomst.’
Rest de vraag: wie gaat dat betalen?
‘We hebben financiële steun van onze kernpartners, en hebben een dossier ingediend bij Literatuur Vlaanderen. Verder lanceren we een crowdfundingsactie op onze website’, zegt Vranken.
‘De stadsdienst Antwerpen Boekenstad heeft het stadsdichterschap op indrukwekkende wijze gedragen. Ook hoe de stad de polemieken, dingen die bij het bestuur niet altijd in goede aarde vielen, toch tolereerde, daar heb ik altijd veel respect voor gehad. Maar als dat niet meer kan, moeten we het zelf doen. Want poëzie is belangrijk. Nee, dat wil ik herformuleren: poëzie is heel belangrijk.’
Gevraagd naar een reactie, benadrukt de woordvoerder van schepen Ait Daoud dat ‘de dichters in eigen naam spreken en niet in naam van de stad’.
‘Het is een vrij initiatief dat getuigt van cultureel ondernemerschap. Goed dat het ook extern wordt gefinancierd.’
Tom Lanoye: ‘Er gaat iets verloren wat bij Antwerpen past’
De allereerste stadsdichter Tom Lanoye juicht de heropstart toe. ‘Al gaat er iets verloren wat zo goed bij Antwerpen past: het eren van die tegendraadse grote monden, zoals onze stad het twintig jaar lang heeft gedaan.
Iets anders nog: een stadsdichter had een gedicht kunnen wijden aan Firdaous, het meisje dat is omgekomen door drugsgeweld.
Bart Moeyaert schreef een prachtig gedicht na de moorden op peuter Luna en haar oppas Oulemata in 2006. Dat werkte helend.
Het is een manco dat nu niemand op een artistieke manier de stem van de stad kan vertolken. Het is goed dat de kroniek van het stadsdichterschap doorloopt – al die diverse stemmen die dat hebben ingevuld als eerbewijs aan Antwerpen. Maar ik kan er nog altijd niet bij dat de stad zo’n rijkdom op zo’n onbenullige manier bij het vuilnis heeft gezet.’ (vdbv)
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht Cultuurprotest of Stadsdichters in en vind meer berichten.
Bron: De Standaard