Ze mogen dan een verschillende partijkaart hebben, parlementslid Valerie Van Peel (N-VA) en ex-Vooruit-voorzitter John Crombez werden vrienden toen ze samen ijverden voor een betere bescherming van slachtoffers van kindermisbruik. Soms met succes, maar vaak botsten ze op cynisme in de Wetstraat. Crombez verliet drie jaar geleden de nationale politiek, Van Peel komt straks niet meer op. Maar de band, die gaat niet stuk. Van Peel tegen de fotograaf: ‘Zet ons niet te dicht bij elkaar, hè. Na onze vorige shoot tweette iemand: ‘Ik wil een lief dat naar mij kijkt zoals Valerie naar John.’’
Raf Liekens – De Morgen/Humo
‘Ik had meteen een blind vertrouwen in John, en hij heeft dat nooit geschonden. Dat is zeldzaam in de politiek’
Valerie Van Peel
Zou Vincent Van Quickenborne (Open Vld) al ooit zo zwaar op z’n donder hebben gekregen als onlangs in het parlement?
Valerie Van Peel keerde zich tegen de politici die na de VRT-documentaire Godvergeten makkelijk wilden scoren voor de camera’s.
Het N-VA-parlementslid – zelf slachtoffer van misbruik in haar jeugd – vroeg met trillende stem:
- ‘Waar zaten jullie de voorbije tien jaar, collega’s?
- Waar zit u telkens opnieuw, meneer de minister?
- Waarom had u een documentaire nodig, om dan ook nog de verantwoordelijkheid van u af te schuiven, terwijl er binnen Justitie nog zoveel verbeterd kan worden in de strijd tegen kindermisbruik.
Dat het verdorie élke keer opnieuw moet afhangen van de onvoorstelbare kracht van de slachtoffers om dit thema weer op de agenda te krijgen, is verschrikkelijk cynisch!
Dat is waarom ik hier vertrek! Kindermisbruik is de grootste schandvlek van onze maatschappij. En we doen verdorie veel te weinig!’
Hebt u zich achteraf vermaakt met hoe Van Quickenborne en de premier steeds dieper wegzakten in hun stoel?
Valerie Van Peel: “Nee, ik heb me nog dagenlang slecht gevoeld.
“Premier De Croo en Van Quickenborne hadden een liveopname voor hun sociale media gepland.
“Ze hadden een plannetje gesmeed: er lag een parlementaire vraag van hun eigen parlementslid klaar, zodat zij eens flink konden uithalen naar de kerk.”
John Crombez: “En dan komt Valerie dat showke voor de camera’s vakkundig verkloten (grijnst).”
Van Peel: “Als ik dat soort hypocrisie zie, ben ik in staat om die mannen te lijf te gaan. Vooraf had ik in onze fractie gezegd: ‘Het is misschien geen goed idee dat ík een vraag over dit onderwerp stel, want ik ga ontploffen.’
“De fractie zei: ‘We steunen jou, maar probeer kalm te blijven.’ (Schatert) Dat is dus niet gelukt. Ik vind het jammer dat ik het niet beter onder controle heb.”
Crombez: “Ik vind dat net mooi. Die oprechte emotie maakt je boodschap tien keer sterker. Je hebt een echtheid die je zelden ziet in de politiek. What you see, is what you get.”
Van Peel: “Ik heb een paar triggers: hypocrisie, maar ook de onmacht van de slachtoffers. Die herken ik zelf maar al te goed. Als hun verhalen worden misbruikt, word ik woedend.
“Nu, het goeie aan de zaak is dat er dankzij Godvergeten een nieuwe onderzoekscommissie komt.”
Kansen die uw werkgroep kindermishandeling niet kreeg.
Van Peel: “Ik had die werkgroep achter de schermen opgericht, in een poging om samen met experts en parlementsleden wetten te ontwerpen die slachtoffers beter beschermen.
“Om te vermijden dat mijn naam aan die commissie verbonden zou worden, had ik Heidi De Pauw van Child Focus gevraagd als voorzitter. Ik wilde niemand de indruk geven dat ik persoonlijk wilde scoren met die commissie.”
Crombez: “Want als andere partijen dat vrezen, is het om zeep.”
Van Peel: “In het begin voelden ze zich nog verplicht om naar die commissie te komen. Maar elke maand kwamen er minder parlementsleden opdagen, het kabinet-Van Quickenborne haakte af en op den duur zat er nog drie man.
“(Fel) Vergeef me dat ik het dan hypocriet vind dat diezelfde partijen nu een show opvoeren voor de camera.
“Een partijvoorzitter zei me recent nog: ‘We vreesden dat de resultaten van die commissie enkel op jouw conto zouden komen’. Dat vonden ze reden genoeg om slachtoffers van kindermishandeling in de kou te laten staan.”
Crombez: “De directrice van een voorziening in de bijzondere jeugdzorg vertelde me dat ze vorig weekend een baby mee naar huis had genomen. De ouders konden niet voor hun kind zorgen, en er was geen plaats in de crisisopvang.
“Als je als parlementslid met zulke schrijnende verhalen geconfronteerd wordt, gaan je ogen open. En dan pik je het niet langer dat een partijvoorzitter of fractieleider zegt: ‘Boycot dat spel van Van Peel maar, want wij worden er niet beter van.’
“Bij ons vond ook niet iedereen het evident dat ik samen met Valerie wetsvoorstellen indiende.”
Egbert Lachaert (Open Vld) zegt dat de sfeer in het parlement agressiever is geworden sinds corona.
Van Peel: “Het is er inderdaad niet beter op geworden. Ik heb nog goeie contacten, en zelfs vrienden, bij andere partijen.
“John en ik waren niet de enigen die wilden samenwerken. Maar we zijn met te weinig.
“De meeste politici, zeker de kopstukken, zijn vooral bezig met profilering en hun ego. Die types scoren blijkbaar goed, maar ze maken de politiek kapot, want in zo’n sfeer kun je inhoudelijk niks meer bereiken.”
Jullie hebben in 2019 samen de verjaringstermijn van zaken rond kindermisbruik afgeschaft. Hoe kwam die ongewone samenwerking tot stand?
Van Peel: “We kenden elkaar amper. Vijftien jaar eerder had ik John voor het eerst ontmoet: ik was politiek journalist bij Actua TV, hij kabinetschef van Johan Vande Lanotte. Ik vond hem een omhooggevallen paljas (lacht).”
Crombez: “Dat verwijt kreeg ik wel vaker.”
Van Peel: “Onze tweede ontmoeting was in De afspraak, waar we moesten debatteren over het recht op kinderen. Tot mijn verbazing dachten we daar hetzelfde over.
“Na de verkiezingen van 2019 raakte John verkozen in de Kamer en schreef hij een wetsvoorstel om de verjaringstermijn rond kindermisbruik af te schaffen. Ik was daar ook mee bezig en vroeg hem om dat voorstel samen in te dienen. Anders zou het toch weer verzanden in een kinderachtig partijpolitiek spel.
“Als links én rechts het steunden, werd het voor de anderen moeilijker om tegen te zijn.”
Crombez: “In mijn hoofd had ik al beslist dat ik zou stoppen met nationale politiek, maar ik wilde nog een paar dingen realiseren in het parlement. Dat voorstel was het eerste.
“Iedereen viel van zijn stoel toen we dat samen indienden. Niemand durfde openlijk te reageren. We probeerden nog andere parlementsleden te betrekken, maar zij moesten het eerst binnen hun partij bespreken. Daar hebben we niet op gewacht. We hebben het zo snel mogelijk laten stemmen, om te profiteren van de verwarring.”
Van Peel: “Nadien stapten enkele Franstalige magistraten naar het Grondwettelijk Hof om onze wet te laten schrappen.
“(Sarcastisch) ‘De rechtsstaat was in gevaar.’ Voor veel juristen zijn er maar twee zekerheden: dat de zon opkomt en dat zaken verjaren.
“Onze mailboxen liepen vol met mails van slachtoffers die dankbaar waren, omdat ze eindelijk een klacht konden indienen. Door de actie van die Franstalige magistraten dreigden zij weer in de vergeetput te tuimelen. Ik word er nog kwaad van.
“Gelukkig is het Grondwettelijk Hof ons gevolgd. Onze wet heeft ertoe geleid dat zaken die in 2019 nog niet verjaard waren niet meer kunnen verjaren. Oudere zaken, zoals die van Roger Vangheluwe of mijn eigen zaak, vallen daar niet onder.”
Crombez: “Dat is tragisch, want bij seksueel misbruik zwijgen slachtoffers vaak heel lang, uit schaamte of angst voor de dader. Velen dienen pas een klacht in wanneer hun kind dezelfde leeftijd bereikt die zij hadden toen ze misbruikt werden.”
De ambassadeur van het Vaticaan, Franco Coppola, zei in Het Laatste Nieuws dat de paus Roger Vangheluwe wel degelijk heeft gestraft. ‘De bisschop is naar de abdij van Solesmes gestuurd. Hij mag daar niet buitenkomen, geen misvieringen bijwonen en geen bezoek ontvangen, tenzij wij het goedkeuren. Dat is vergelijkbaar met een gevangenisstraf.’
Van Peel: “Die man is niet gestraft. Hij woont wél misvieringen bij en krijgt nog altijd een kerkelijk pensioen van 2.800 euro.”
Crombez: “Als het Vaticaan dan toch vindt dat hij in de gevangenis hoort, kunnen we dat regelen, hoor.
“Valerie kan morgen een wetsvoorstel indienen om de verjaring retroactief af te schaffen. Dan moet het Vaticaan gewoon tegen alle partijen zeggen dat ze dat voorstel moeten goedkeuren.”
Mevrouw Van Peel, in Terzake wees professor kerkelijk recht Hildegard Warnink u erop dat er een reden is waarom Justitie zaken laat verjaren: na meer dan 15 jaar is het moeilijk om het misbruik nog te bewijzen.
Van Peel: “Maar die ene zaak die je wél kunt bewijzen, maakt het toch al de moeite waard? Als je die laat verjaren, blijft de dader vrij rondlopen en nieuwe slachtoffers maken. Toch krijgen we telkens dezelfde bullshitargumenten te horen.”
Crombez: “Ik zag dat Valerie tijdens die uitzending op ontploffen stond. Ik heb haar nadien even gebeld, zodat ze kon uitrazen.”
Van Peel: “Zo goed kent hij me dus al. Die uitzending was emotioneel voor mij. Hoe kun je nu zo sec uitleggen dat je walgelijke feiten laat verjaren als de bewijzen er líggen?”
INFORMANT JOHN
Zijn jullie vrienden geworden door samen te werken?
Van Peel: “Ja. Ik had meteen een blind vertrouwen in John, en hij heeft dat nooit geschonden. Dat is zeldzaam in de politiek.
“Ik apprecieer ook dat John mensen laat ‘zijn’. Hij kan goeie raad geven, maar laat je eerst je verhaal doen. We hebben gemeenschappelijke passies en worden van dezelfde dingen kwaad.”
Crombez: “Zelfs onze honden komen overeen. We zouden graag een gezinshuis voor kwetsbare kinderen oprichten, met een hondenasiel erbij. De band met dieren kan ongelofelijke dingen doen met kinderen die alle vertrouwen kwijt zijn.”
Van Peel: “We hebben al een paar domeinen bezocht, maar voorlopig hebben we het nog te druk. Volgende zomer heb ik tijd, maar dan is hij weer bezig met een campagne om burgemeester van Oostende te worden.
Crombez: “Ja, ik ga nog één keer aan verkiezingen meedoen.”
Als u burgemeester wordt, zal het toch niet bij één termijn blijven?
Crombez: “Nee, maar iedereen verwacht dat het niet zal lukken. Bart Tommelein heeft een kartel gemaakt met cd&v en Groen om aan de macht te blijven.”
Van Peel: “Wat ik ook mooi vind aan John, is zijn bekommernis om slachtoffers. Ik ken weinig politici die als minister tienermeisjes gaan redden uit de prostitutie, zoals hij heeft gedaan.”
Hoe ging dat?
Crombez: “Een vriendin die actief is in de jeugdzorg had me uitgenodigd om te praten met een slachtoffer van tienerpooiers. Ze was net meerderjarig en moest weg uit de jeugdinstelling. Doordat ze niet bij haar familie terechtkon, viel ze weer in handen van die klootzakjes.
“Op een dag belde ze me in paniek: ‘Ik ben bang dat ze me iets zullen aandoen. Kom je me halen?’
“Ik zat op een congres in Den Haag en kon pas rond middernacht bij haar zijn. ‘Ga sigaretten halen en blijf weg tot ik er ben’, zei ik.
“Toen we samen haar spullen ophaalden, verscheen een ander meisje van 15 in het deurgat. Ik verwittigde de politie en die heeft haar de volgende ochtend bevrijd.
“Achteraf leerde ik nog andere slachtoffers kennen. Ik was zelfs een tijdje informant voor de politie. Maar ik heb er lang over gezwegen, omdat ik wist dat mensen me niet zouden geloven, of me zouden beschuldigen van politieke recuperatie.”
Beeld Photo News
Was u nooit bang voor de criminelen in dat milieu?
Crombez: “Och, die gastjes werken puur op basis van intimidatie. Ze dreigden dat ze me in de zee zouden verdrinken (lacht).
“Op tienermeisjes maakt dat misschien indruk, op mij niet.”
Van Peel: “John is ook bewindvoerder van meerdere kwetsbare jongeren geweest. Ze komen nog altijd bij hem aankloppen.”
Crombez: “Vijfendertig jaar geleden trok mijn leraar Nederlands me mee naar zomerkampen voor kwetsbare kinderen. Sindsdien laat die wereld me niet meer los.
“Die kinderen hebben het moeilijk om uit de miserie te blijven, maar het maakt een groot verschil als ze iemand hebben om op terug te vallen. Ze konden me altijd bellen als ze iets stoms hadden gedaan. Ze mochten alleen nooit liegen.”
Van Peel: “Vanaf mijn 14de deed ik vrijwilligerswerk voor kinderen uit de jeugdzorg. Ik heb die wereld leren kennen door mijn vader, die OCMW-voorzitter en huisarts was in Kalmthout. Politiek vond ik toen het lelijkste wat er bestond.
“Mijn vader had een eigen partij opgericht, omdat hij zich niet wilde laten inkapselen door de traditionele partijen.
“In de laatste campagneweek voor de verkiezingen verspreidde de cd&v-burgemeester een valse brief bij de boeren, in naam van mijn vader. Vol leugens! Daardoor verloor mijn vader nipt de verkiezingen.
“Ik ben toen als 13-jarig mieke in volle razernij naar het café gefietst waar cd&v de overwinning vierde, en ik heb die burgemeester voor een vol café uitgekafferd. ‘Ge moest u schamen!’ (lacht)”
CASTRATIE
Na Godvergeten zei bisschop Johan Bonny dat hij weinig dankbaarheid kreeg voor het verleden dat hij moest opkuisen. Hebt u medelijden gevoeld?
Van Peel (boos): “Hoe dúrft hij zoiets te zeggen!
“Hij heeft zich verontschuldigd, maar die uitspraak bewees dat hij nog altijd niet heeft geluisterd naar de slachtoffers.
“Er is een meldpunt bij de kerk, maar zou jij bellen naar het nummer van je dader? Ze rekenen altijd op de moed van de slachtoffers om misbruik aan te kaarten. Waarom kunnen ze niet proactief hun boeltje opkuisen?
“Ze hebben kasten vol dossiers van priesters die niet met hun poten van kinderen konden afblijven, en daarom werden overgeplaatst. Pak die daders aan. Dát zou pas een signaal zijn!”
Crombez: “Dat zou de enige juiste reactie zijn, maar ze draaien rond de pot.”
Van Peel: “Veel slachtoffers hebben hun geloof verloren. Ze zijn uitgelachen door dat instituut en verstoten door hun familie. Hun kansen op school werden verknoeid, hun carrières leden eronder, ze kregen psychologische problemen, konden geen standvastige relaties aangaan en zijn in de armoede beland.
“Het mínste wat de kerk kan doen, is hun medische kosten vergoeden.
“We kunnen de kerk blijven financieren, op voorwaarde dat er een herstelfonds komt dat alle slachtoffers levenslang psychologische hulp biedt, en een flinke schadevergoeding. Dat moet een van de eindconclusie van de onderzoekscommissie worden.”
Na de documentaire lieten honderden Vlamingen zich ontdopen. Maar dat kost de kerk geen euro.
Van Peel: “Het is een puur symbolische actie. Ik ben voor het Duitse systeem, waarbij je op je belastingbrief kunt aanduiden welke geloofsgemeenschap je wilt steunen. Dan voelt de kerk het wél, wanneer mensen zich laten ontdopen.”
Crombez: “Er zijn meer kerkgebouwen dan gelovigen, maar de gemeenten geven nog altijd fortuinen uit om ze te onderhouden. Betaal eerst de slachtoffers, dan pas de kerk.”
Van Peel: “Maar we moeten het debat ook opentrekken naar de brede maatschappij.
“Kindermisbruik is geen zaak van de kerk alleen. Het gebeurt nog altijd in scholen, sportclubs en families. Ook daar wordt weggekeken en zijn er doofpotoperaties.
“Mensen die vermoeden dat het kind van de buren wordt mishandeld, denken vaak: ik ga me niet bemoeien, het zal wel niet waar zijn.
“Als je beseft hoe vaak het voorkomt, weet je dat je beter kunt uitgaan van het slechtste. Een op de tien kinderen wordt mishandeld. Dat zijn er twee per klas.”
Crombez: “Als je die cultuur doorbreekt, zou je een enorme maatschappelijke verbetering zien. 600.000 Vlamingen worstelen met dat leed. En er is een gigantische groep daders die vrij rondloopt. Het is crazy dat dat nooit een hoofdpunt wordt.”
Is het daarom dat u zes jaar geleden met uw eigen verhaal naar buiten kwam?
Van Peel: “Ja. Ik wilde mensen hoop geven dat het nog goed kan komen. Mijn generatie heeft die positieve voorbeelden gemist.
“In de Dutroux-periode werden we bestookt met verhalen van zwaar beschadigde mensen. Daardoor dacht ik als 14-jarig meisje dat ik zelf voor het leven verknoeid was. Dat haalde me onderuit.
“Als je je verhaal vertelt, bekijken mensen je anders, als iemand die labiel is, uit de marginaliteit komt of het misschien bij z’n eigen kinderen zal doen. Die clichés zijn heel fout.
“Het idee dat de CEO, de populaire tv-figuur, of een van je vrienden, destijds ook werd misbruikt, leeft nog te weinig.
“Van velen wéét ik dat het zo is, maar ze zwijgen omdat je het in onze maatschappij niet mag vertellen. Daarom zit het thema binnenkort ook in Taboe van Philippe Geubels.”
Crombez: “Jouw getuigenis heeft veel mensen hoop gegeven.”
Van Peel: “Maar het blijft een wonde voor de rest van je leven. Zeker als de dader rustig doorgaat met zijn leven, als hij jou in je gezicht uitlacht en nieuwe feiten pleegt. Dan voel je je nóg eens schuldig, omdat je dat niet hebt tegengehouden.
“En dan hoor je politici leuteren over verjaringstermijnen. Je moet je dat eens voorstellen: hoe machteloos en woedend je je dan voelt!
“En telkens wanneer de maatschappij daar fout op reageert, wordt die wonde opengehaald en lopen 600.000 Vlamingen rond met een knoop in hun maag. ”
Wat moet er nog gebeuren om kindermisbruik aan te pakken?
Van Peel: “Een betere opvolging van daders na hun vrijlating.
“Het gebeurt geregeld: een vader die zijn kind heeft misbruikt of doodgeslagen, komt na zijn vrijlating een nieuwe vrouw tegen, maakt nieuwe kinderen en hop, de miserie begint opnieuw. Tegen sommigen moet je zeggen: ‘Jij mag nooit meer met kinderen samenleven.’”
Crombez: “Kinderen zitten te lang in onveilige thuissituaties. Ons jeugdbeschermingsbeleid legt sterk de nadruk op de band tussen ouder en kind. Maar er is een groep waar je geen goeie ouders van kunt maken, omdat ze zich afreageren op hun kinderen of er hun lusten op botvieren.
“Toch blijven die verknipte ouders maar kansen krijgen. Het kind wordt even geplaatst, en keert nadien terug onder het motto: ‘We gaan het nog eens proberen.’
“Nee, je moet de bescherming van het kind vooropstellen. Daarom hebben wij ook geprobeerd om het beroepsgeheim van hulpverleners aan te passen. Als zij verontrustende signalen zien in een gezin, mogen ze daar nu geen melding van maken. Dat moet veranderen, maar dat ligt gevoelig.”
Van Peel: “Een ander taboe: anticonceptie!
“Als je een vrouw voor de zevende keer laat bevallen, nadat er al zes kinderen in de jeugdzorg zijn geplaatst, heb je wéér een kind dat op een wachtlijst in de jeugdzorg komt. Zouden we eens niet proberen om die keten van ellende te stoppen?”
Crombez: “Sommigen blijven vasthouden aan het absolute recht op ouderschap, maar als je met eigen ogen ziet hoe baby’s krijsend van de pijn moeten afkicken in de couveuse, of gehandicapt geboren worden door de lamentabele toestand van hun moeder, begrijp je dat de rechten van het ongeboren kind minstens even belangrijk zijn.”
Zijn jullie voor chemische castratie?
Van Peel: “Dat kun je juridisch niet verplichten. Het gebeurt, maar alleen met inspraak. Je kunt zwangere vrouwen wel verplichten om af te kicken.
“In Nederland nemen ze baby’s meteen na de geboorte weg bij de moeder als duidelijk is dat zij er niet voor kan zorgen. Bij ons gebeurt dat amper.”
Crombez: “We hebben ook geprobeerd om de oplossingsgraad van verkrachtingszaken te verhogen.
“Met verplichte DNA-analyses maak je mogelijk dat een slachtoffer snel bewijsmateriaal kan leveren, zonder naar voren te moeten treden. Dan kan het slachtoffer later nog altijd beslissen om klacht in te dienen. Dat voorstel heeft het niet gehaald, door bezwaren van justitie.
“Ik raad de nee-stemmers aan om eens te praten met tienermeisjes die van hun pooiers zeven dagen op zeven tien klanten per dag moeten afwerken.”
Van Peel: “Veel verkrachters zijn veelplegers die rustig kunnen doorgaan, omdat te weinig zaken aan elkaar worden gekoppeld. Een DNA-databank zou de pakkans sterk verhogen.
“Vandaag leidt 90 procent van de verkrachtingen niet eens tot een aangifte. Bij kindermisbruik doet zelfs maar 4 procent van de slachtoffers aangifte.
“Amper 0,5 procent van de daders komt in de gevangenis terecht. En de straffen zijn veel te laag.
“Zelfs daders die acht kinderen hebben misbruikt en de feiten toegeven, komen weg met een paar maanden voorwaardelijk.”
Slachtoffers worden ook niet altijd geloofd.
Van Peel: “Dat komt onder meer door de valse verklaringen in vechtscheidingen, al zijn die schaarser dan je denkt.
“Vrouwen die hun ex onterecht beschuldigen moet je keihard straffen: zij maken niet alleen de levens van hun ex kapot, maar ook van andere slachtoffers.
“Het gevolg is dat andere moeders zelfs niet meer geloofd worden als ze een rapport van hun huisarts hebben, waarin wonden aan de genitaliën van hun kind staan beschreven.”
DE DRUPPEL
Bij de N-VA is het alle hens aan dek voor de volgende verkiezingen. Sommige partijgenoten vinden dat u vaandelvlucht pleegt. Was het geen optie om pas volgend jaar te stoppen?
Van Peel: “Dat zou een normale politicus doen. Maar ik kan niet doen alsof. Ik had een lijst moeten trekken en dingen moeten verdedigen die ik zelf niet meer geloof.
“Het asbestdossier was de druppel: toen is er definitief iets in me geknakt.
“Nu ik geen bedreiging meer vorm voor de concurrentie, kan ik in het parlement misschien nog een paar dossiers gestemd krijgen waar ik al tien jaar voor vecht.
“Maar ik voel me niet meer verantwoordelijk voor alles wat de partij doet en ik ben niet bezig met verkiezingen.”
Wat is er in het asbestdossier gebeurd?
Van Peel: “Mijn strijd voor de asbestslachtoffers is stukgelopen op platte partijpolitiek.
“Asbestkanker is een vreselijke longziekte die ademhalen steeds pijnlijker maakt.
“In 2007 heeft het parlement een Asbestfonds opgericht om die mensen te vergoeden. Het geld zou komen van de asbestbedrijven, die al jaren wisten dat ze mensen dodelijk ziek maakten, maar gewoon voortdeden.
“Vlak voor de stemming trok premier Verhofstadt dat dossier naar zich toe: hij zorgde ervoor dat álle bedrijven voor dat fonds moesten betalen – waardoor mijn kapper nu evenveel betaalt als Eternit – en hij gaf de asbestbedrijven juridische immuniteit.
“Daardoor kunnen slachtoffers die gebruikmaken van dat fonds geen klacht meer indienen.
“Verhofstadt kende de asbestlobby zeer goed, hij heeft ze op haar wenken bediend. Daardoor zijn wij het enige asbestland in Europa waar geen grote processen hebben plaatsgevonden.
“Eternit had hier niks te vrezen, behalve één persoon: Eric Jonckheere. Hij heeft zijn ouders en broers verloren door asbest, en is nu zelf ziek. Zijn familie heeft het geld van het Asbestfonds geweigerd om een rechtszaak te kunnen beginnen.
“Ik had onder de vorige regering al geprobeerd om die immuniteitsregeling af te schaffen, maar Van Quickenborne hield mijn voorstel tegen. Als commissievoorzitter sloot hij de zitting op het moment van de stemming, omdat hij vreesde dat ik een meerderheid kon halen. Dat was nog nooit gebeurd!
“Nadien begon Open Vld iedereen te manipuleren en lukte het niet meer.”
Crombez: “En dan vragen ze zich af waarom de burger afhaakt.”
Zou u haar voorstel over asbest gestemd hebben?
Crombez: “Natuurlijk.”
De Vivaldipartijen stemmen toch geen enkel voorstel van de oppositie?
Van Peel: “Als dat over het regeerakkoord gaat, is dat logisch. Dat is wat je samen hebt afgesproken. Maar als je zelfs geen dingen wilt stemmen die niet in het regeerakkoord staan, doek het parlement dan op, hè.
“Groen heeft mijn voorstel nu overgenomen, met een kleine wijziging, om het zélf te kunnen indienen. En dan maar roepen dat je op een andere manier aan politiek wilt doen. Maar ik zal hun voorstel mee stemmen, hoor. Hopelijk is het niet alleen maar profilering.”
Drie dagen na die fatale stemming over asbest vertelde u aan uw voorzitter Bart De Wever dat u zou stoppen.
Van Peel: “Ik stelde mezelf twee vragen.
“Wat heb ik in die 15 jaar al kunnen bereiken? Veel te weinig!
“En welke politieke kopstukken zitten straks na de verkiezingen rond de tafel?
“Dat geeft mij heel weinig hoop voor de toekomst. Politiek is haast alleen nog communicatie voor de galerij.
“Op een bepaald moment zal ons systeem crashen. Hopelijk staat er dan een nieuwe generatie op die het anders doet. Anders ziet het er niet goed uit voor onze democratie.”
Crombez: “Je kúnt als parlementslid van de meerderheid perfect tegen de regering zeggen: ‘Dit voorstel gaan we stemmen, het is te belangrijk.’
“Maar de meeste parlementsleden houden zich tegenwoordig vooral bezig met communiceren, zonder nog inhoudelijk werk te doen. Dan maken ze misbruik van hun zetel.”
Van Peel: “80 à 90 procent van de parlementsleden begint aan de job om de juiste redenen, maar bezwijkt onder het systeem, door de manier waarop de partijen en media werken. Ik heb zóveel mensen zien veranderen.
“Velen raken gefrustreerd, maar blijven zitten in die gouden kooi. Anderen kunnen het niet meer aanzien en stoppen. Als je ziet hoeveel goeie mensen er weggaan – John, Philippe De Backer, Catherine Fonck – hoop ik dat iedereen wakker wordt.”
Crombez: “In een systeem waarin partijen elkaar als gesloten clans bekampen om een halve procent in de peilingen, krijg je na elke regeringsbeslissing hetzelfde kinderachtige gedoe.
“Partij 1 zegt: ‘Dit is dankzij ons.’ Partij 2 zegt: ‘Nee, wíj hebben hier voor geknokt.’ En partij 3: ‘Wij nog iets harder.’
“Ze maken zich allemaal belachelijk en niemand wint. Gun elkaar toch iets en zeg dat je het sámen hebt gedaan. Dan praat de burger over wat je hebt beslist, niet over wie gewonnen of verloren heeft.
“De meeste mensen hebben geen uitgesproken politieke kleur, maar willen dat de problemen worden opgelost. Ze zijn zelfs bereid om onpopulaire beslissingen te aanvaarden.
“Maar dingen níét aanpakken, dat vinden ze onvergeeflijk, zeker in deze crisistijden.
“Tijdens de pandemie slaagde de politiek erin om de belemmeringen aan de kant te schuiven. Onze regeringen werkten samen, parlementen stemden noodwetten, gezinnen en ondernemingen werden gered. Maar dat stopte zodra de crisis voorbij was.
“Mochten de partijen die samenwerking hebben voortgezet, zouden ze daar allemaal bij winnen. De extremen zouden kleiner zijn.”
Van Peel: “En dan kun je op het einde van je carrière tenminste trots zijn op wat je hebt gedaan, in plaats van te zeggen: ‘Ik heb ooit wat likes gehaald.’”
Crombez: “Het ene hoeft het andere zelfs niet uit te sluiten.”
Beeld Geert Van de Velde
DANSEN MET BDW
Neemt Bart De Wever het u kwalijk dat u straks niet meer opkomt?
Van Peel: “Hij belt mij geregeld om te vragen of ik al ‘bij verstand ben gekomen’ (lacht). Maar hij snapt dat ik niet anders kon.
“Op ons zomerfeest van 2022 hebben we gedanst voor een volle zaal. Dat was zijn manier om de achterban te tonen dat wij geen ruzie hebben en dat hij het spijtig vindt dat ik vertrek.”
Achter die dans zit een geweldig verhaal, heb ik gehoord.
Van Peel: “Ik had op een partijvergadering gezegd dat ik geen dj wilde zijn op het zomerfeest. ‘Nee, maar wij gaan daar wel dansen’, zei Bart.
“Alle aanwezigen lagen in een deuk. Ik kán niet dansen. ‘En gij ook niet, Bart’, zei directeur Piet De Zaeger, tot grote verontwaardiging van De Wever.
“Ook de woordvoerder vond het een slecht idee. Maar Bart had zelfs al een liedje van ABBA gekozen, met de zin: ‘Breaking up is never easy / I know, but I have to go’.
“In het verslag van die vergadering staat de zin: ‘BDW en VVP gaan op niveau 5 oefenen, om te checken of ze gevoel voor ritme hebben. Zo ja, dan wordt een dans ingepland.’
“Om elf uur ’s avonds nam Bart me mee naar een lege verdieping van ons partijgebouw. Hij zette ABBA op en zei: ‘Kom, we gaan de kraanvogel doen.’ (hilariteit) Ik lag plat van het lachen, maar zijn conclusie was dat ik toch ritme had.
“Twee dagen voor het feest belde hij: ‘Ben je thuis? Ik ben over een kwartier bij u.’ Hij had die dans vooraf met z’n secretaresse geoefend!
“Ik voelde: dit moet ik voor hem doen, dit is zijn manier om zijn appreciatie te tonen voor het parcours dat we hebben afgelegd, ook al waren er botsingen en moeilijke periodes.
“Na onze dans pakte hij me vast en zei hij: ‘Ik ga u missen.’ Zulke emoties krijgt Bart normaal nooit over z’n lippen.”
Ondertussen stond een hele zaal uw naam te scanderen.
Van Peel: “Daar word ik ongemakkelijk van. Dat was een dans op mijn begrafenis, hè. Ik beschouw mijn afscheid als een persoonlijk falen. Ik had meer willen bereiken. En ik zou willen dat ik nog altijd geloofde dat ik de wereld kon veranderen.”
Crombez: “Dat wrange gevoel had ik niet bij mijn afscheid. Ik ben blij met wat ik heb kunnen doen, misschien omdat ik ook staatssecretaris ben geweest. Die rol lag me beter dan partijvoorzitter.
“Ik heb 17 jaar dag en nacht voor de politiek gewerkt, maar ik mis het niet. Ik heb nu, voor het eerst in mijn leven, een hond. Vroeger had ik daar nooit de tijd voor.
“Ik volg de media nog amper, gebruik mijn telefoon minder, en ik geniet van mijn job aan de universiteit. De timing van mijn afscheid zat ook goed: door corona kon ik geruisloos verdwijnen. En ik wist dat ‘de kleine’ perfect in staat was om de partij te leiden.”
De kleine heeft de voorbije maanden wel een paar tikken gekregen. Hebt u hem nog gehoord?
Crombez: “Vaak zelfs. Conner is mij heel dierbaar. Ik ken hem al van in De Barkentijn (jeugdkamp, red.). We hebben vijf jaar goed samengewerkt en ik heb hem na de verkiezingen gevraagd om mijn opvolger te worden.
“Het is pijnlijk wat er allemaal naar zijn hoofd wordt geslingerd. Ze willen hem echt kapotmaken. Er is geen andere politicus bij wie dat zo lang en zo fel is geprobeerd. De karakterschetsen die ik over hem lees, zijn belachelijk.”
U bedoelt dat hij, ondanks zijn zatte uitspraken over ‘bruin mannen’, geen racist is?
Crombez: “Conner heeft een grote bek, maar is een goeie kerel. Hij heeft foute dingen gezegd, en heeft zich daar ook uitvoerig voor geëxcuseerd. Politici moeten zich voor elk scheef woord verontschuldigen, maar sommige media zouden dat beter ook eens doen voor de valse beschuldigingen die ze hebben geuit.”
Rousseau heeft de partij wel op één lijn gekregen, terwijl u als voorzitter vaak interne kritiek moest slikken.
Crombez: “Dat wist ik toen ik eraan begon. Twee partijgenoten hadden me gewaarschuwd om het niet te doen. Ze wisten dat ik in de modder zou duiken en de shit van het verleden zou opkuisen. Maar als ik het niet deed, ging het waarschijnlijk niet gebeuren.”
Van Peel: “Bij Open Vld hoor je nu dat ze ook zo’n vernieuwingsoperatie nodig hebben. Maar in zijn eigen partij heeft John daar nooit bloemen voor gekregen.”
Crombez: “Die bloemen zijn vergankelijk. Maar contacten met mensen voor wie je echt iets hebt betekend, die blijven.”
Weet u al wat u na de verkiezingen gaat doen, mevrouw Van Peel?
Van Peel: “Nee, ik heb nog niks!”
Misschien zoeken ze nog iemand in het professionele danscircuit?
Crombez: “Geniaal idee!”
Van Peel: “Neeeeeee! (lacht)”
© Humo
Bron: De Morgen/Humo