Zijn apps zoals Too Good To Go concurrentie voor voedselbanken? Die menen van wel. Zij kijken naar de volgende regeringen om hen het leven makkelijker te maken. ‘Er zijn nog altijd winkels die eten weggooien.’
Pieter Gordts – De Morgen
Het is 9.15 uur en Albert Jans heeft een minuutje om uit te blazen op de laadklep van zijn bestelwagen.
De 68-jarige heeft net een dertigtal plastic bakken vol verse groenten, vlees en ander voedsel ingeladen uit de Colruyt van Balen.
Jans is al bijna tien jaar vrijwilliger bij vzw Actie Min (Mensen in Nood) Mol. Elke maandag ochtend doet een van de tien vrijwilligers de ronde langs winkels om eten op te halen voor de voedselbedeling.
Hoewel Jans een man van weinig woorden is, maakt de zestiger met de grote witte snor en getatoeëerde voorarmen duidelijk dat stilzitten niet in zijn aard zit.
“Vakantie, wat is dat?”, grijnst de oud-medewerker van Bobbejaanland.
Jans weet dat elke minuut die hij verspeelt de 65 andere vrijwilligers minder tijd geeft om het ingezamelde eten te sorteren. Ook nu wacht hij eigenlijk gewoon op een tweede lading bakken om in te laden.
Intussen blijft hij bezig. Hij telt hoeveel winkels er nog op zijn route liggen. Zes, is het antwoord.
De voorbije twee uur legde Jans al zo’n 70 kilometer af in zijn bestelwagen, van Mol naar Pelt, naar Beringen, naar Balen.
Na een tussenstop om uit te laden zal hij nog bij een aantal Colruyt-winkels – ze steunen hier sterk op die keten voor hun toelevering – en een bakker in Mol passeren.
Met de jaren is de route langer geworden. Dat heeft enkele redenen.
Zo is de groep gezinnen aan wie Actie Min Mol bedeelt door de jaren heen gevoelig groter geworden – onder meer een onlangs aangekomen groep Oekraïense vluchtelingen maakt gebruikt van het aanbod.
“Bereikten we tien jaar geleden nog zo’n 80 gezinnen, dan zijn dat er nu 320”, zegt voorzitter Annelies Van Loo (64). Dus moet er meer eten zijn.
Maar evengoed is het vandaag moeilijker geworden om voldoende voedsel op te halen in Mol zelf.
Sowieso proberen winkels al bij het inkopen rekening te houden met het tegengaan van voedseloverschotten.
“Al zijn er nog altijd winkels die eten weggooien”, zegt Wally Antonsson (74), bestuurder bij Actie Min Mol, die zijn vrouw verbood bij die winkels te gaan.
“Bovendien haken sommige winkels ook gewoon af”, vertelt Antonsson over de bezorgdheid die hem momenteel het meest bezighoudt.
Dat linkt hij aan de opkomst van apps die voedselverspilling willen tegengaan door eten dat dreigt te vervallen alsnog voor een prijsje te verkopen.
Het Deense Too Good To Go is daar bij ons het bekendste voorbeeld van.
“Ik snap natuurlijk dat winkels met hen in zee willen gaan. Zo krijgen ze toch nog iets voor hun overschotten”, zegt Antonsson.
Maar onbedoeld doen ze voedsel inzamelacties zoals die in Mol zo wel concurrentie aan.
Het gevolg is dat ze in Mol twee jaar geleden op hun limieten botsten. Dus moesten ze op zoek naar extra winkels om aan de stijgende nood aan voedselhulp te voldoen.
Gevolg: ze moeten nu verder rijden. Maandagochtend rijdt Jans net geen 100 kilometer. Vroeger was dat eerder 60 kilometer, schat hij.
Federatie
Het is een klacht die al eerder klonk, bijvoorbeeld bij het LOCO-netwerk. Die ondersteunende dienst voor voedselhulp organisaties in Brussel organiseerde vorig jaar een actie om die concurrentie aan te klagen.
“Sinds de komst van die commerciële bedrijven krijgen onze verenigingen bijna geen donaties meer van supermarkten, omdat deze start-ups ze rechtstreeks bij de bron overnemen”, zei Dominique Watteyne, lid van Collectif récup in Elsene, toen aan persagentschap Belga.
Ook bij de Belgische Federatie vangen ze af en toe zulke verhalen op.
“Cijfers kan ik daar niet op kleven, maar het gebeurt”, zegt gedelegeerd bestuurder Marc Mertens.
Sowieso zien zij de hoeveelheid voedsel die ze krijgen via de voedingsindustrie – waar supermarkten geen deel van uitmaken – al enkele jaren teruglopen.
“Vorig jaar was er even een opflakkering, maar dit jaar tonen de halfjaarlijkse cijfers dat het opnieuw afneemt”, zegt Mertens.
Beeld Eric de Mildt
De Federatie vraagt de volgende regeringen dat de industrie niet langer btw moet betalen als ze eten doneert dat meer dan vijftien dagen voor de houdbaarheidsdatum zit.
Supermarkten die producten verkopen via applicaties die voedselverspilling bestrijden, kunnen het verlies fiscaal aftrekken.
Die maatregel geldt niet voor donaties aan voedselbanken. De Federatie pleit ervoor hen hetzelfde voordeel te geven.
Dat laatste lijkt professor retail management Els Breugelmans (KU Leuven) een goede maatregel.
“Ik denk dat iedereen ervoor gewonnen is om voedselverspilling tegen te gaan. Maar er zijn mensen die echt nood hebben aan voedsel voor wie het installeren van zo’n app een drempel vormt. Tegelijk moeten retailers wel winst maken om te kunnen blijven draaien.
“Je zou kunnen zeggen dat het aan een overheid is om over het sociale aspect te waken en doneren aan een voedselbank minstens even aantrekkelijk te maken.”
Too Good To Go laat weten dat ze voedselbanken kan “aanvullen om voedselverspilling effectief te verminderen”.
Colruyt heeft vooralsnog geen contract met zulke apps.
Delhaize levert sinds de verzelfstandiging van hun filialen enkel nog centraal vanuit de distributie aan voedselbanken. Winkels beslissen daar individueel over. Hoeveel dat doen, kan Delhaize niet zeggen.
“We raden filiaalhouders wel aan de vroegere contracten voort te zetten, maar kunnen niet controleren of ze dat doen”, zegt woordvoerster Sarah De Meester.
Bron: De Morgen