Spotten met Neville Chamberlain is makkelijk, schrijft Walter Zinzen. Maar de voorbije drie jaar heeft geen enkele Europese leider geprobeerd de oorlog in Oekraïne te beëindigen. Uiteindelijk hadden we er Donald Trump voor nodig.
Walter Zinzen – De Standaard
6 maart 2025
Leestijd: 6 min
Ik wou graag wijlen Neville Chamberlain in ere herstellen.
Je kunt tegenwoordig geen stuk over Oekraïne lezen of er wordt meewarig gedaan over die Britse premier, die dacht dat hij de Tweede Wereldoorlog kon voorkomen.
Hij sloot in 1938 een verdrag met Hitler, waardoor die Sudetenland kon annexeren. In Sudetenland, een deel van Tsjechoslowakije, woonden toen veel Duitstaligen.
“I believe it is peace in our time”, sprak Chamberlain. Geen jaar later viel Hitler Polen binnen, en zo begon een nieuwe wereldoorlog.
Nog altijd wordt de spot gedreven met de naïviteit van Chamberlain. Het scheelt weinig of de schuld voor de Tweede Wereldoorlog wordt hem in de schoenen geschoven, een beetje zoals Trump nu doet met Oekraïne.
En toch. Chamberlain heeft tenminste geprobeerd om de vrede te redden. Zeker, hij heeft zich door Hitler laten ringeloren. Dat was naïef, maar het was beter dan zelf een oorlog te beginnen om Hitler te verdrijven – dacht hij.
Een nobele gedachte, waarvoor hij achting verdient, geen spot. Zijn poging is mislukt, hij overleed zes maanden nadat de oorlog was uitgebroken. Maar dat maakt van hem nog geen sul zonder ruggengraat.
De oorlog verlengd
Toch heeft het idee dat hij dat wel was, ertoe geleid dat er in drie jaar oorlog in Oekraïne geen enkele Europeaan geprobeerd heeft de oorlog te beëindigen.
Hebben de Amerikanen, niet alleen Trump, ongelijk als ze dat de Europeanen verwijten?
De droeve waarheid is dat Europa de oorlog verlengd heeft. Oekraïne moest de oorlog winnen. Oekraïne moest de door Rusland geannexeerde en bezette gebieden heroveren.
Dat was de mantra. Om dat doel te bereiken moesten alsmaar meer wapens worden geleverd.
Onderhandelen met Poetin? Dat was Chamberlain!
Is Trump de nieuwe Chamberlain? Natuurlijk niet. Door de Amerikaanse militaire steun aan Oekraïne stop te zetten heeft hij Poetin een grote dienst bewezen, zoals Chamberlain dat met Hitler heeft gedaan.
Maar de motieven van Chamberlain waren eerbaar, die van Trump zijn dat niet.
Maar is het niet van de pot gerukt dat uitgerekend Trump Europa nu wel laat nadenken over een bestand?
Ineens struikelen de Europese leiders over elkaar heen met ideeën over wat er nu te gebeuren staat. 800 miljard wil de Europese Commissie in defensie stoppen.
Is het vermetel te denken dat een groot deel van dat bedrag naar Amerikaanse wapen fabrikanten zal gaan?
Nu al melden verscheidene Europese landen dat ze soldaten zullen sturen om het komende bestand te bewaken.
Dat de Russen keer op keer herhalen dat Europese soldaten op Oekraïense grond voor hen onaanvaardbaar zijn, negeren ze.
Dat de Verenigde Naties zijn opgericht om zulke vredesmissies uit te voeren met blauwhelmen, lijkt ook iedereen te zijn vergeten.
En er is nog niet eens een bestand, er zijn zelfs nog geen onderhandelingen bezig.
Europa wil ondertussen wel mee aan tafel zitten als Trump en Poetin over Oekraïne onderhandelen. Terecht.
De verre opvolger van Chamberlain als Brits premier, Keir Starmer, neemt zelfs zijn terminologie over.
Hij wil “Vrede op ons continent”.
Chamberlain verpatste Sudetenland. Verpatst Europa nu de Krim en de Donbas?
In Sudetenland woonden veel Duitstaligen, op de Krim en de Donbas spreken veel mensen Russisch.
Referendum
Zelfs Theo Francken (N-VA), onze minister van ‘Oorlog’, geeft nu toe dat de gebieden niet heroverd kunnen worden.
Waarom stelt niemand voor het woord te laten aan de inwoners van die gebieden en ze in een referendum te vragen of ze bij Rusland of Oekraïne willen horen? Een echt referendum, onder internationaal toezicht, niet een dat door Poetin wordt gemanipuleerd.
Het is treurig om vast te stellen, maar het is in Europa bijna een traditie om landsgrenzen met geweld te veranderen.
Kijk maar naar onze eigen Frans-Belgische grens. Die dateert van de 17de eeuw, toen Lodewijk XIV met oorlogsgeweld het huidige Frans-Vlaanderen annexeerde.
Tijdens de oorlog met Spanje, op het einde van de 16de eeuw, verloren we de huidige Nederlandse provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg.
Zelf kregen we na de Eerste Wereldoorlog de Duitstalige Oostkantons in de schoot geworpen.
Territoriale integriteit is dus een heel labiel begrip.
Fraai is het niet, maar de Europese geschiedenis is er een van oorlogen. Helaas.
Elke oorlog, zelfs de Honderdjarige, wordt uiteindelijk beëindigd. Dat zal – ooit – in Oekraïne niet anders zijn.
Wat is er dan in hemelsnaam mis met een neutraal Oekraïne, dat geen lid is van de Navo? Oostenrijk is ook geen Navo-lid. Zijn de Oostenrijkers daar ongelukkig om?
Zeker, we moeten niet zo naïef zijn als Chamberlain.
Maar waarom luistert niemand naar gewezen Navo-baas Willy Claes (Vooruit) die ontwapeningsgesprekken voorstelt?
Of naar Tom Sauer, die zowel Oekraïne als Rusland wil betrekken in een collectieve Veiligheidsorganisatie?
Zijn dat geen betere oplossingen dan de gigantische wapenwedloop waarmee onze leiders ons nu opzadelen?
Lees ook
Klik op de hyperlink hieronder
en vind meer berichten van
Bron: De Standaard