Eind 2012 kondigde Bart De Wever zijn war on drugs aan. Tien jaar later ontploffen bommen in de Antwerpse straten, vliegen auto’s in de fik en worden huizen beschoten. Schreeuwde De Wever bij het begin nog het verwachte succes van zijn offensieve, harde aanpak van de daken, dan neemt hij vandaag de vlucht vooruit: het zal alleen maar erger worden. De enige constante in zijn betoog de laatste tien jaar? Het is de schuld van een ander.
Alleen al deze zomer deden zich in Antwerpen tientallen incidenten voor die wellicht te maken hebben met afrekeningen in het drugsmilieu.
De eind 2012 door Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) aangekondigde war on drugs heeft na tien jaar allesbehalve het beoogde resultaat.
De communicatie van de burgemeester vertoont opvallende wendingen. Weg is de belofte van tien jaar geleden dat de dealers zouden inbinden wanneer de gebruikers maar hard genoeg aangepakt worden. Weg ook de gedachte dat de Antwerpse lokale politie het varkentje eigenhandig zou wassen.
De enige constante in de communicatie van Bart De Wever is de stelling dat de schuld van het escalerende drugsgeweld elders ligt
Antwerpen doet zijn stinkende best, De Wever beseft zowat als enige de urgentie van het probleem, zoekt naar eigen zeggen discreet en collegiaal naar medestanders in andere steden en vraagt sinds jaar en dag (federale) bijstand … maar de hogere overheden bewegen niet.
In Terzake verklaarde De Wever vorige week maandag (22/8), na zich twee weken in stilzwijgen te hebben gehuld en net terug van vakantie, een sense of urgency te missen bij de bevoegde ministers.
“Er is geen visie”, zei hij. “Er is geen plan”.
Vrijdag (26/8) volgden dan de zogenaamde rentree-interviews bij de twee grote krantengroepen. De titel op de frontpagina van Het Laatste Nieuws vat het prima samen: Drugsoorlog boeit regering niet.
In Gazet van Antwerpen stond de kop Steeds meer het gevoel alleen te staan in mijn strijd. Als pikante trigger zette De Wever ook nog eens subtiel een gelijkheidsteken tussen de Vivaldi-regering en druggebruik:
“De maatschappelijke en politieke elite, die vaak zelf drugs gebruikt, gedoogt dat wij een dopeland zijn. Het boeit Vivaldi gewoon niét.”
Ook zijn pleidooi voor het bijeenroepen van de Nationale Veiligheidsraad past in hetzelfde plaatje. Dat zo’n voorstel, zeker wanneer je het live op televisie lanceert, op een koude steen valt, weet de Antwerpse burgemeester vooraf.
Mocht De Wever het echt willen, dan had hij moeten kiezen voor discrete gesprekken op de achtergrond. Liever deelt De Wever verbale klappen uit.
Met dit soort eeuwige fronttaal, zo waarschuwde zijn schepen Tom Meeuws (Vooruit) recent nog in De Standaard, maakt de Antwerpse burgemeester geen vrienden. Die kan hij nochtans gebruiken om de inwoners van zijn stad het broodnodige perspectief te bieden.
Alleen al deze zomer waren er een dertigtal incidenten die wellicht verband houden met afrekeningen binnen het drugsmilieu.
Varianten op de eeuwige riedel dat de schuld daarvoor uitsluitend buiten zijn eigen college ligt, in combinatie met het onvermogen om er iets aan te doen, voeden het beeld van de burgemeester die veel zegt maar niets doet.
War on drugs
Toen Antwerpen in de zomer van 2020 werd opgeschrikt door een gelijkaardige golf van druggerelateerde afrekeningen, maakte Apache, aan de hand van berichten in Het Laatste Nieuws en Gazet van Antwerpen, een reconstructie van de bijgespijkerde communicatie van De Wever.
Sindsdien zagen we hem aanhoudend verbale pirouettes draaien.
Hoe communiceerde De Wever de voorbije tien jaar over het drugsprobleem in zijn stad?
De communicatie van burgemeester De Wever vertoont de laatste tien jaar opvallende wendingen
Het Antwerpse bestuursakkoord voor de periode 2013-2018 was duidelijk.
De lokale politie zou, onder leiding van burgemeester De Wever, “de drugsoverlast en de druggerelateerde criminaliteit op het Antwerpse grondgebied” aanpakken” en “de leefbaarheid en het veiligheidsgevoel” verhogen.
Daarvoor zou onder meer de gerechtelijke onderzoekscapaciteit verdrievoudigd worden, criminele ‘familie’-netwerken zouden worden aangepakt door middel van kaalplukonderzoek en de “buitgerichte” recherche zou worden geïntensifieerd om de versmelting tussen ‘onderwereld’ en ‘bovenwereld’ bloot te leggen en zicht te krijgen op de verdachte financiële stromen die door de stad lopen.”
Fragmenten en citaten uit de kranten in die periode, geven een indruk van de sfeerzetting, in de periode 2012-2016.
15 december 2012, Het Laatste Nieuws
“Ik moet de Antwerpse drugsmarkt droogleggen, zegt (toenmalig procureur) Herman Dams. Anders blijft die maar dealers aantrekken. De klanten moeten zò bang worden dat dealers hun spul zelfs niet meer aan de straatstenen kwijtraken. Wie vandaag betrapt wordt met een gebruikersdosis drugs, zelfs al gaat het om cocaïne, moet die drugs afgeven maar wordt verder ongemoeid gelaten. Alleen de dealer wordt vervolgd. Die situatie trek ik nu recht.”
In de periode die daarop volgt, regent het persberichten over cafés die gesloten worden. En wanneer goed een jaar verder de eerste resultaten van het beleid binnenlopen, worden die met de nodige luister in de krant bijgezet.
20 maart 2013, Gazet van Antwerpen
“De eerste resultaten van de strijd tegen drugs in Antwerpen stemmen burgemeester Bart De Wever (N-VA) optimistisch. Vooral de nieuwe aanpak rond drugsbezit werpt zijn vruchten af. We zijn volop bezig met het ontwrichten van de drugshandel, zegt De Wever.”
Om zich iets verderop vrolijk te maken over de neveneffecten:
“Burgemeesters in Wallonië klagen al dat de drugshandelaars nu naar daar zijn uitgeweken.”
Tegen het einde van het jaar volgen nieuwe resultaten. Ook dan is Bart De Wever er nog heilig van overtuigd dat hij met zijn lokale politie het verschil kan maken en dat zijn war on drugs de juiste aanpak is. Al moet er vooral een tandje worden bijgestoken.
8 december 2014, Gazet van Antwerpen
“Dat er duizend dealers werden opgepakt, toont vooral aan hoe groot het drugsprobleem in Antwerpen is. We zullen deze inspanning moeten volhouden, willen we resultaten boeken op lange termijn. In het begin pluk je vooral laaghangend fruit, dealers die gemakkelijk te pakken zijn. Daarna zal het moeilijker worden. En dan zullen we moeten doorbijten.”
20 december 2014, Het Laatste Nieuws
“De organisatoren van de drugshandel lopen niet op straat. Daarom begint de politie nu een ‘economische oorlog’ tegen de families en bendes die de touwtjes in handen hebben. Drie speurders van het drugsteam hebben een speciale financiële opleiding gekregen om die criminele kopstukken te helpen kaalplukken, zegt woordvoerder Philippe Beinaerts van het kabinet De Wever.”
Tegelijk blijft het sluitingen van cafés regenen. Half juli 2015 pakt het college uit met de resultaten daarvan.
23 juli 2015, Gazet van Antwerpen
“Burgemeester Bart De Wever (N-VA) heeft het aantal sluitingen van cafés wegens drugsoverlast verdubbeld ten opzichte van de vorige legislatuur. Sinds 2013 sloot hij er 77, terwijl er tussen 2010 en 2012 ‘slechts’ veertig gesloten werden. Met deze aanpak raken we de dealers in hun portemonnee, zegt De Wever.”
Zelfs de drugshonden krijgen in die periode een aai over de bol omdat ze voorop lopen in de strijd tegen drugscriminaliteit.
6 februari 2016 Gazet van Antwerpen
“Onder het vorige bestuur werd het hondenteam afgebouwd. Ik heb dat nooit begrepen, zegt De Wever. Daarom hebben wij het team opnieuw uitgebreid. Tot ieders tevredenheid, want de resultaten zijn indrukwekkend.”
Ook korpschef Serge Muyters toont zich in die periode, geflankeerd door zijn baas, bijzonder tevreden. Burgemeester De Wever leunt voor zijn drugbeleid dan ook in zeer belangrijke mate op Muyters.
10 december 2016, Gazet van Antwerpen
“Serge Muyters: Wij hebben nooit gepretendeerd dat we de drugs uit Antwerpen weg zouden krijgen, maar we willen wel de drugsoverlast in onze stad zo beperkt mogelijk maken voor de bevolking. Ik denk dat we daar met onze aanpak wel in geslaagd zijn.
Bart De Wever: Je moet ook een economische oorlog tegen drugs voeren, tegen de organisatoren van die drugshandel. Dat zit natuurlijk vooral bij de federale gerechtelijke politie, maar in een grote stad als Antwerpen kan ook de lokale politie daaraan bijdragen. Daarvoor hebben we de recherche versterkt en het kaalplukteam, dat achter de geldstromen aan gaat, in stelling gebracht. Daar zijn in totaal 26 onderzoeken opgestart, waarvan er 21 zijn afgerond.”
In hetzelfde artikel geeft De Wever ook aan een goed oog te hebben in de Antwerpse haven. Volgens hem hebben de gebeurtenissen in de haven geen grote invloed op drugsgerelateerde criminaliteit in de stad.
“Bart De Wever: De haven is de haven. Dat is een andere wereld dan de stad. Ik heb weinig indicaties dat de situatie van de haven veel invloed heeft op wat er in de stad gebeurt.”
Nauwelijks tien dagen later wordt in Borgerhout het huis van Mohamed E.H. beschoten. De daders proberen, met behulp van een molotovcocktail, ook brand te stichten in de woning van E.H. die in het milieu bekend staat als de rechterhand van de vermiste drugsbaron Abdelkader ‘De Jood’ Bouker.
Terwijl volgens De Wever de haven een wereld op zichzelf is, klinken krantenkoppen op dat moment al eensgezind: Antwerpse drugsoorlog escaleert.
De stille escalatie
Vanaf eind 2016 rolt de ene golf van granaataanvallen en brandbommen na de andere over de stad.
De periode dat Bart De Wever de stad zou bevrijden van drugsgerelateerde criminaliteit ligt achter ons en dat leidt tot een fundamenteel andere communicatie. De samenwerking met andere diensten, in de eerste plaats met het federale niveau, komt duidelijker in beeld.
Eind februari 2018 leidt dat finaal tot het Stroomplan en de oprichting van het Kaliteam dat de drugsoorlog in de stad moet beslechten. Niet de war on drugs van De Wever – die gaat gewoon verder – wel de gewelddadige clash tussen dealers en bendes die de stad in de ban houdt.
Samen met zijn partijgenoot Jan Jambon als minister van Binnenlandse Zaken belijdt De Wever zijn geloof in de nieuwe aanpak.
21 februari 2018, Het Laatste Nieuws
“Burgemeester Bart De Wever (N-VA) zit op een schat aan informatie over die drugsfamilies, zo liet hij de voorbije weken verstaan. Van elk huis, elke loungebar, elke snackbar of elke auto die deze clans aankopen of uitbaten, wordt onderzocht waar het geld vandaan komt.”
22 februari 2018, Gazet van Antwerpen
“Met veel bombarie werd gisteren het Stroomplan voorgesteld. Dat moet de toevloed van cocaïne en bijbehorend crimineel geld en geweld een halt toeroepen (…) Het feest (voor de drugsbendes, red.) is voorbij, vult De Wever aan. We gaan op deuren kloppen en lastig doen. We gaan het de bendes ongelooflijk moeilijk maken en hun business kraken.”
Helaas is het enige dat in die periode tegen deuren bonkt granaten en brandbommen. Het Stroomplan wordt nooit wat. In plaats van samen te werken, werken de verschillende betrokken entiteiten vooral elkaar tegen.
Het moment is aangebroken om opnieuw de communicatie bij te sturen.
De eigen war on drugs en de federale aanpak van de cocaïneoorlog mogen dan al falen, dat is, zo moet blijken, vooral niet de schuld van Bart De Wever, van zijn beleid of van zijn partijgenoten die vanuit Brussel de lakens uitdelen.
De schuld van een ander
Tijdens de paasvakantie van 2018 pakt Bart De Wever uit met een eerste verrassingsaanval uit Nederland.
De gemeenteraadsverkiezingen komen eraan en de hete patat moet worden doorgespeeld. In het Nederlandse televisieprogramma Nieuwsuur gaat de Antwerpse burgemeester voluit.
Het is, zo moeten we begrijpen, allemaal de schuld van de Nederlanders.
6 april 2018, Gazet van Antwerpen
“De problemen door cocaïnehandel hebben zich de laatste jaren verplaatst van Rotterdam naar Antwerpen. Daardoor heeft Nederland een erfschuld ten opzichte van de rest van Europa, zei Antwerps burgemeester De Wever in het Nederlandse televisieprogramma Nieuwsuur. En ook: Door het Nederlandse gedoogbeleid is de georganiseerde misdaad in Nederland heel diep ingenesteld geraakt. En nu delen wij, met een haven die ook heel belangrijk is voor Zuid-Amerika, mee in de klappen.”
Enkele maanden later steekt hij nog een tandje bij. Opnieuw via Nederland, al kiest hij deze keer de Volkskrant uit om zonder namen te noemen zowat de volledige Antwerpse politieke wereld aan de drugsmaffia te linken.
3 september 2018, Het Laatste Nieuws
“Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) waarschuwt ervoor dat de cocaïnemaffia zijn stad dreigt te vergiftigen. Dit dringt door in de hele samenleving. Dit gaat doordringen in de politiek. (…) In Antwerpen staan we op het punt dat de drugsmaffia politieke invloed gaat kopen. (…) Fundamenteel is niet uit te sluiten dat zich stilaan een infiltratie voordoet, vanuit de criminele netwerken in de legale bovenwereld, waarbij strategische posities in de verschillende sectoren (politie, douane, justitie, bedrijfswereld, bestuur) worden ingenomen. De Wever voegt eraan toe dat hij gemeenteraadsleden kent voor wie hij zijn hand niet in het vuur kan steken.”
Die gemeenteraadsleden, zo zal de burgemeester later nog preciseren, zijn zeker geen N-VA’ers. Lastig is dat uitgerekend op dat moment in het Oost-Vlaamse Buggenhout een lokale N-VA-kandidaat betrapt wordt met cocaïne.
4 september 2018, Gazet van Antwerpen
“Een kandidaat van N-VA Buggenhout werd afgelopen weekend op een chirofuif betrapt met drie zakjes cocaïne. De 23¬jarige man, die de vijfde plek op de lokale N-VA-lijst heeft, gedroeg zich volgens de politie verdacht omdat hij de zaal wel heel vaak verliet, telkens in gezelschap.”
Enkele dagen later is er nog lastig nieuws voor Bart De Wever. Zijn partijgenoot en toenmalig minister van Economie, Johan Van Overtveldt, heeft het mes gezet in de douanediensten.
Ook de Antwerpse haven, die sowieso al de naam heeft zo lek als een zeef te zijn, verliest douaniers.
“Onverantwoord, nu de war on drugs compleet mislukt”, reageert toenmalig sp.a-voorzitter John Crombez.
Yogasnuivers
Wanneer in het voorjaar van 2019 het geweld opnieuw escaleert – en met het oog op de federale en regionale verkiezingen in mei van dat jaar – neemt De Wever naast de Nederlanders een nieuwe lading schuldigen in het vizier: het vorige (socialistische) college van Patrick Janssens en … de Yogasnuivers.
19 maart 2019, Gazet van Antwerpen
“Deze incidenten zijn het gevolg van de gedoogpolitiek die hier jaren is gevoerd. Daardoor hebben de drugsbendes zich zo diep kunnen nestelen in onze samenleving. Die war on drugs is dus heel erg nodig om dit aan te pakken. En door die zure erfenis zullen we nog wel een tijdje heen moeten.”
20 maart 2019, Radio 1
“Ik erger mij rot aan de ‘yogasnuivers’ die bijvoorbeeld opkomen voor luchtkwaliteit, maar er blijkbaar geen enkele moeite mee hebben dat ze een criminele keten in gang houden.”
Maar de grote boosdoener, zeker nu N-VA geen deel meer uitmaakt van de federale regering is … de federale regering.
Terwijl De Wever een jaar eerder nog samen met het Kaliteam zou gaan bonken op de deuren, en de business van de cocaïnemaffia zou kraken, proeft de Antwerpse burgemeester nu een tanende interesse.
22 maart 2019, Gazet van Antwerpen
“De oorlog in het Antwerpse drugsmilieu is weer in volle hevigheid losgebarsten. Maar ook zonder de handgranaten in Antwerpen-Noord zou burgemeester Bart De Wever (N-VA) zich zorgen maken. Over de opmars van de Albanezen, de moeilijke start van het Kaliteam en het Stroomplan dat lijkt op te drogen. ‘Ik proef in Brussel nauwelijks belangstelling voor de problematiek.'”
Een dag later volgt in Het Laatste Nieuws, gevraagd naar hoe hij zijn eigen beleid en dat van de regering, in verband met de aanpak van de cocaïneoorlog evalueert, de logische conclusie.
23 maart 2019, Het Laatste Nieuws
“Op bestuurlijk vlak een 8 op 10. En als je kijkt naar het resultaat van de inzet van alle overheden tegenover de explosieve groei van de drugsproblematiek? Een zware onvoldoende.”
Een maand eerder had de federale politie al een trap van de Antwerpse burgemeester mogen incasseren.
Uitgerekend op het moment dat de politie met mooi nieuws naar buiten kon komen over de ontmanteling van de drugsclan Y, vond De Wever het nodig om wat minnetjes te doen over de uitgebreide reeks arrestaties.
Dat uitgerekend in die zaak ook N-VA’er Melikan Kucam – de man die ervan wordt verdacht te frauderen met visa – in beeld kwam, hielp daar wellicht niet bij.
6 april 2019, Het Laatste Nieuws
“Burgemeester De Wever op 24 februari: Zeggen dat dit een mokerslag is voor de georganiseerde misdaad, is net iets te veel feestelijkheid. De drugsclan Y. was op zijn retour. Er zijn zeker vijf andere clans die we bij naam en toenaam kennen, en die we weten zitten.”
Bij de federale kwam die verklaring over als een zoveelste vernedering door De Wever en zijn N-VA. De federale politie in Antwerpen kampt al jaren met een personeelstekort van 30%.
Jan Jambon (N-VA) heeft daar als minister van Binnenlandse Zaken niets aan veranderd. Ook in middelen (computers, auto’s) is het bij de federale huilen met de pet op, in vergelijking met de lokale collega’s.
Operatie Nachtwacht
In de (corona)zomer van 2020 regent het dan in Antwerpen bommen en granaten. De ene afrekening volgt de andere op: auto’s vliegen in brand, gevels worden beschoten en granaten ontploffen.
De communicatie van burgemeester De Wever toen en zijn communicatie afgelopen maand lopen volgens eenzelfde patroon: lang zwijgen over de feiten zelf, uitgebreid communiceren over het sluiten van een of ander café dat aan drugs wordt gerelateerd om vervolgens uit te pakken met een doordacht media-initiatief … dat de schuld elders legt.
In de nazomer van 2020 ontrolt De Wever dan Operatie Nachtwacht. Die wordt in de markt gezet als “de grootste veiligheidsoperatie van de voorbije twintig jaar”.
De politie zal ’s nachts extra controles uitvoeren.
De fameuze Bearcats verschijnen in het Antwerpse straatbeeld. De kogelvrije gepantserde voertuigen die in 2017 door de Antwerpse politie voor 800.000 euro werden aangekocht, houden ’s nachts de wacht.
“Aangezien er oorlogswapens gebruikt worden, zullen de Bearcats op straat aanwezig zijn”, zegt burgemeester Bart De Wever op de regionale zender ATV.
“Als die mensen op heterdaad gevat worden, is het de bedoeling dat we ze met gelijke wapens tegemoet kunnen treden”.
Gazet van Antwerpen merkt op dat de Bearcats tot dan toe nauwelijks werden ingezet.
“De Bearcat rukte in 2019 voor de eerste keer uit voor een mogelijke gijzeling in Mortsel. Het bleek uiteindelijk om een misverstand te gaan. De Bearcat werd ook gebruikt op nieuwjaarsnacht om straten te blokkeren.”
De nachtelijke afrekeningen doven uit, maar verdwijnen doen ze nooit helemaal. Echt veel zoden brengt Operatie Nachtwacht ook niet aan de dijk.
Op 5 november, twee maanden na de start van “de grootste veiligheidsoperatie van de voorbije twintig jaar”, brengt Gazet van Antwerpen de cijfers.
Volgens de burgemeester bewijzen die het nut van de operatie. Er werden 8.931 personen, 7.587 voertuigen en 215 panden gecontroleerd. Die controles leidden uiteindelijk tot 78 arrestaties.
Ook tijdens Operatie Nachtwacht blijft Antwerpen geregeld opgeschrikt worden door granaten, kogelinslagen en brandbommen
Begin maart 2021 wordt opnieuw de balans opgemaakt. Na zes maanden Operatie Nachtwacht staat de teller op 14.418 controles en 187 arrestaties.
Dat zelfverklaarde succes doet De Wever beslissen om Operatie Nachtwacht te verlengen tot half april “om een duidelijk lik-op-stukbeleid te voeren en drugsoverlast te bestrijden”.
De operatie wordt uiteindelijk verlengd tot eind 2021, maar het aantal controles en arrestaties daalt. Na een jaar staat de teller op 18.189 controles en 227 arrestaties.
En Operatie Nachtwacht of niet: geregeld blijft Antwerpen opgeschrikt worden door granaten, kogelinslagen en brandbommen.
Gazet van Antwerpen telt tijdens één jaar Operatie Nachtwacht op het grondgebied van de stad nog “vijf beschoten gevels, een in brand gestoken auto, twee aanslagen met brandbommen, twee granaataanslagen, een neergeschoten man en twee vernielde voordeuren met zwaar vuurwerk”.
Operatie Sky
Eind 2021 wordt Operatie Nachtwacht stilletjes afgevoerd. Ook zonder de Bearcats op straat blijft het, in verhouding tot de explosieve zomer van 2020, relatief rustig.
In het najaar van 2021 stelt Gazet van Antwerpen in een peiling vast dat het overgrote deel van de Antwerpenaren niet onder de indruk is van de war on drugs van Bart De Wever.
Dat komt, zo reageert De Wever, omdat “de tolerantiedrempel voor criminaliteit daalt, en dat is logisch en terecht”. Tegelijk blijft hij de schuld elders leggen: “Ik blijf bij de federale regering op tafel kloppen”
Van De Wevers belofte om ‘de drugshandel te ontwrichten’ en zijn stelling dat ‘het feest voorbij is’ voor drugscriminelen blijft niets over
En dan breekt de zomer van 2022 aan. Het aantal druggerelateerde incidenten explodeert.
Het toenemende aantal explosies, schietpartijen en brandbommen heeft volgens specialisten veel te maken met de fameuze Operatie Sky waarbij telefoons die vaak gebruikt worden door criminele organisaties om versleutelde berichten naar elkaar te sturen werden gekraakt.
Inzagerecht in onderzoeken die daaruit voortvloeien geven criminelen ook informatie over elkaar. Wie heeft gestolen van wie? Die informatie zou, samen met een aantal arrestaties wereldwijd, mee aan de basis liggen van de afrekeningen die vandaag Antwerpen opschrikken.
Voor Bart De Wever volstaat het om de kar verder te keren. Van zijn belofte om “de drugshandel te ontwrichten” en zijn stelling dat “het feest voorbij is” voor drugscriminelen in zijn stad, blijft niets over.
De war on drugs en de Bearcats hebben het tij niet gekeerd, integendeel.
Wat overblijft, is de aankondiging van het inferno. “We zullen naar alle waarschijnlijkheid nog ergere dingen zien, zoals in Nederland”, zei De Wever in de studio van Terzake.
“Vergismoorden, moorden op familieleden en moorden in de bovenwereld.”
Niemand zal ontkennen dat het drugsprobleem complex is, maar een zaak is simpel: fronttaal is geen deel van de oplossing. Dat was het tien jaar geleden niet en dat is het vandaag niet.
Tom Cochez stond mee aan de wieg van De Werktitel, het latere Apache. Vandaag werkt hij als redacteur.
Lees alle artikels van Tom Cochez
© Jonas Roosens -Belga
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht Drugs in en vind meer berichten.
Bron: Apache