Dat België zijn Kyotodoelstellingen haalt, daar twijfelt minister van Leefmilieu Bruno Tobback niet aan. Maar het echte werk begint daarna, wanneer we moeten gaan verzinnen hoe we onze CO2-uitstoot tegen het midden van de eeuw gaan halveren. En dat wordt knokken. ‘Het klimaat is nog altijd geen fundamentele overweging in om het even welke beleidsbeslissing.’
Gorik Van Holen – De Morgen
3 feruari 2007
Bruno Tobback over het moeizame parcours van het klimaatbeleid
Wat onthoudt u uit het nieuwe rapport van het klimaatpanel van de VN?
Bruno Tobback: “De wetenschappelijke consensus over het klimaatprobleem groeit, alleen een paar weirdo’s durven nog zeggen dat er niets aan de hand is. Zelfs George Bush heeft het blijkbaar begrepen.”
Welke conclusies trekt een Belgische minister daaruit?
“Het heeft weinig zin om daar alleen voor België conclusies uit te trekken. Voor één keer ben ik het eens met Tony Blair: met de globale beleidskaders zoals ze vandaag bestaan, zijn we niet in staat om het klimaatprobleem op te lossen.”
Dat is niet bepaald geruststellend.
“Het is een pijnlijke vaststelling. Het is de eerste keer dat we voor een globaal milieuprobleem staan waarop je alleen maar een antwoord kunt bieden als de hele wereld meewerkt. Maar klimaatconferentie na klimaatconferentie blijkt dat we geen hefboom hebben om iedereen in zo’n scenario te dwingen.
“We zitten echt in de shit, zo blijkt nogmaals uit dit klimaatrapport. Maar dat kan een stimulans zijn om er eindelijk eens werk van te maken. De VN zijn er ook maar gekomen na WO II. De uitdaging is nu voor oplossingen te zorgen voor de grote milieucrisis een feit is.
“Tot nog toe lukt dat niet. Pas als ook de VS meewerken, kunnen we bijvoorbeeld via de World Trade Organization sectorafspraken maken die pakweg de staalindustrie in landen als India bindt.”
Kan de hype die Al Gore op gang heeft getrokken iets in beweging zetten?
“Hoe langer hoe meer mensen beginnen zich bewust te worden van het probleem. Het klimaatprobleem wordt een belangrijk thema in de Amerikaanse presidentsverkiezingen, misschien brengt dat ons een stap verder.
“Ook hier merk ik in politieke discussies dat je een aantal dingen iets makkelijker kunt doordrukken. Maar tegelijkertijd is het nog altijd geen fundamentele overweging in om het even welke beleidsbeslissing.
“Ik volg met stijgend afgrijzen de discussie over de logistieke missie van de Vlaamse economie. Plots moeten we de grote logistieke regio van de wereld worden. Maar geen mens stelt zich de vraag hoe we er in godsnaam moeten in slagen om onze CO2-uitstoot te beperken als er steeds meer vrachtwagens over onze wegen dokkeren.”
Het is nochtans de Vlaamse minister die bevoegd is voor het klimaatbeleid die ervoor pleit ook ’s avonds vrachtwagens te laten rijden.
“Laten we duidelijk zijn: ’s nachts rijden kan een oplossing zijn voor de files, maar als het leidt tot meer vrachtverkeer, is het geen oplossing. Het bewijst nog maar eens dat men niet verder komt dan kleine oplossinkjes voor de problemen van vandaag.”
In Vlaanderen heeft dus niet iedereen begrepen dat we in de shit zitten?
“Zelfs onze captains of industry beseffen dat. Maar ze hebben niet begrepen dat die vaststelling consequenties heeft en dat het compleet idioot is om plannen uit te werken die geen rekening houden met het klimaat.
“Oké, we zijn een klein transitland. Als we daar goed in kunnen zijn: doe het, by all means. Maar zeg mij vandaag alstublieft hoe we het gaan verzoenen met een klimaatbeleid. Want anders legt de EU het ons binnen tien jaar op en krijgt de overheid weer het verwijt dat ze de Belgische economie ondergraaft.”
Kyoto is binnenkort twee jaar van kracht. Welke resultaten kunt u voorleggen?
“In Europa hebben we daarop niet gewacht, het was dus geen breuklijn in ons beleid. Maar stilaan zien we resultaten. De sokkels voor de windmolens staan er bijvoorbeeld bijna.”
Een echte geruststelling.
“De recentste cijfers over de CO2-uitstoot bewijzen dat we tegen 2012 de vooropgestelde emissiereductie van 7,5 procent halen. Maar die Kyotodoelstelling was maar een eerste stapje.
“De volgende discussie is hoe we tegen 2050 naar een wereldwijde reductie van 50 procent gaan. In Europa wordt het meer dan 50 procent, wellicht zelfs tegen de 80.
“De Europese Commissie is al behoorlijk ambitieus als ze gaat voor een reductie van 20 procent tegen 2020. Tegelijk zegt ze dat de energie-efficiëntie 20 procent beter moet en 20 procent van onze energie hernieuwbaar moet zijn.
“In België halen we dat niet zonder verregaande bijkomende maatregelen in de komende twee legislaturen.”
Noem eens een paar concrete maatregelen.
“Wij moeten ons vooral richten op energie-efficiëntie. Met subsidies om huizen te isoleren komen we er niet, we moeten ons op de grote vervuilers richten: de elektriciteitsproducenten, het transport.
“Vooral dat laatste is ons grote probleem, omdat het ongecontroleerd blijft groeien. De vrachtwagens stoten vandaag inderdaad maar een vierde uit van die van dertig jaar geleden, maar er rijden er inmiddels wel zes keer meer rond.”
Wat kun je daar op het terrein aan doen?
“Als je echt een logistieke regio wilt zijn, moet je manieren vinden om het transport naar het spoor of de binnenvaart te verplaatsen. Zo simpel is het. Niet dat we daar tegen het einde van de volgende legislatuur al in kunnen slagen. Maar we moeten wel de plannen uitwerken. Dat is de eerste opdracht van de volgende regering: een omvattend plan maken om de doelstellingen op lange termijn te halen.”
Wat doet u zelf om het klimaat te helpen?
“Ik hoop dat mijn werk als minister iets oplevert.
“Ik wil niet de hele tijd uit mijn privéleven citeren, maar laten we zeggen dat ik maar 20 euro uitgeef aan mijn elektriciteitsrekening. Maar als je in een klein appartement woont en niet veel thuis bent, is dat niet zo moeilijk.
“Op het kabinet ben ik degene die rondloopt om de lichten te doven die sommige onverlaten in de vergaderzalen laten branden.
“Je kunt als individu best veel doen. Kiwi’s uit Frankrijk of Italië eten in plaats van die uit Nieuw-Zeeland, bijvoorbeeld. Of je airco in de auto eens afzetten, want die springt tegenwoordig altijd automatisch aan.
“Ik moet mijn chauffeur ook regelmatig duidelijk maken dat je de auto zonder airco kunt verwarmen als de motor warm is. Het is op zulke kleine dingen dat we nog veel kunnen besparen.”
Kun je van de mensen verwachten dat ze voortdurend aan niets anders denken?
“Ik kan de mensen niet bij wet verbieden om hun auto te laten staan of hun verwarming een graad lager te draaien. Als het zou kunnen, zou ik er nog niets tegen hebben, maar realistisch gezien is het onmogelijk. (lacht)
“Een dictatuur zou soms handig zijn, ja. Maar alleen als ik de dictator mag zijn, natuurlijk.”
Dat bewijst dat er eigenlijk veel hardere keuzes gemaakt moeten worden.
“De vraag is vooral hoe je die hardere keuzes uitvoert. Bijna elke politicus weet wat je moet doen om het klimaatprobleem aan te pakken. Er is alleen geen enkele politicus die weet hoe hij daarna nog moet verkozen raken.”
U bent niet bereid om u op te offeren?
“(droog) Dat zou totaal zinloos zijn, want degene die na mij komt, zou mijn maatregelen terugschroeven.
“Het kan alleen als de wereldwijde consensus en het maatschappelijke draagvlak groot genoeg zijn en degenen die tegenwerken als rariteiten worden beschouwd.”
En toch wordt het klimaat de komende maanden een belangrijk verkiezingsthema?
“Ik hoop het. Maar ik hoop vooral dat het na de campagne nog een item zal zijn. We gaan elkaar uiteraard doodslaan met slogans.
“Als ik zeg dat we tot 80 procent CO2 moeten besparen, dan zal Vera Dua het over 90 procent hebben en nog iemand anders zal zeggen dat we toch vooral aan de economische groei moeten denken. Iedereen profileert zich in die campagne.
“De vraag is of we er nadien in slagen om een beeld uit te tekenen dat ons een realistisch perspectief biedt om ergens te geraken.”
Sp.a stapt niet in een coalitie zonder een klimaathoofdstuk in het regeerakkoord?
“Dat moet je aan de partijvoorzitter vragen. Maar het zal in elk geval op de tafel liggen. Een regering zonder ambitie op dat vlak verliest tijd. Dat kunnen we ons niet permitteren.”
Is de groene focus van de sp.a oprecht? Of is het pure electorale strategie?
“Norbert De Batselier kwam al met een mestactieplan op de proppen toen pater Versteylen nog voorzitter van Agalev was. Het groene zit echt in onze genen. Na twintig jaar is het toch wel duidelijk, zeker?”
Ondertussen hebt u Margaretha Guidone weggekaapt bij de groenen.
“Niemand gelooft het, maar ik had er geen benul van dat ze lid was van Groen! of dat ze ambitie had om aan politiek te doen.
“Toen ik haar meenam naar Nairobi was dat uit erkenning voor de manier waarop ze de politici warm had gemaakt voor het klimaatthema. Haar charme is dat ze niet redeneert in de klassieke politieke stramienen, en dat is een verrijking voor de partij. Ze is het perfecte gezicht voor het klimaatthema.”
Wat vindt u van de milieuaccenten in het Burgermanifest van Verhofstadt?
“Mag ik eigenlijk zeggen dat ik het niet gelezen heb? Ik heb gehoord dat hij voor een CO2-taks pleit, waar ik op zich niets tegen heb. Maar het zal dan wel een Europese CO2-taks moeten zijn, want als we bijvoorbeeld in de luchtvaart alleen de vliegtuigen gaan belasten die in België landen, dan geraken we nergens.
“Het verheugt me dat Verhofstadt ermee bezig is. Ook het Kyoto Plusplan dat hij gisteren aankondigde, illustreert dat het thema stilaan een overweging wordt.
“Zelfs wie er van nature eigenlijk liever aan voorbij zou gaan, kan er niet meer omheen.
“Het wordt natuurlijk pas echt belangrijk als het ook tot ernstig beleid leidt. De eerste kans om zich echt te bewijzen krijgt Verhofstadt op de lentetop van de Europese regeringsleiders, waar ze zich moeten uitspreken over een gemeenschappelijke klimaatstrategie.
“Het is één ding om een boek te schrijven. Iets anders is het om aan de regeringstafel ook moeilijke beslissingen te accepteren.”
En u kent de Verhofstadt van de regeringstafel…
“Nee, dat bedoel ik niet. Ik heb binnen deze regering zelden tegen harde oppositie moeten opboksen als het over milieuthema’s ging. Maar tot nu waren het de gemakkelijke maatregelen.
“De echte test komt er als we de CO2-uitstoot met 50 procent moeten doen dalen. Dan gaan we de bokken van de schapen scheiden.”
Bron: De Morgen