Wie zijn de mensen die het voortouw nemen, die voorgaan in de strijd voor hun buurt, stad of wereld? Deze zomer presenteren we u er elke dag een. Vandaag: Jody Day bracht zonder het goed te beseffen een beweging op gang voor ongewild kinderloze vrouwen. ‘Kinderloze vrouwen hebben elkaar nodig om begrepen te worden.’
Dorien Knockaert – De Standaard
‘Iedereen schoot altijd in een kramp als ik erover praatte’
Jody Day
Het is een vorm van erkenning dat ze weleens ‘de Beyoncé van de kinderloosheid’ wordt genoemd, maar ook best grappig. De Britse Jody Day heeft zo weinig sterallures dat er niet eens recente foto’s van haar te vinden zijn. Ze is een rolmodel, dat wel. Maar dan één waartegen je je lang verzet, omdat ze een rolmodel is voor ongewild kinderloze vrouwen: per definitie een soort waartoe je niet wilt behoren.
Je komt pas in de club van Jody Day terecht als je echt niet langer kunt ontkennen dat het voor jou is dat ze een boek schreef, een online community stichtte en bijeenkomsten organiseert.
En echt pas dan: ‘Niet voor vrouwen die het nog aan het proberen zijn’, staat er op haar website.
‘Zolang je op hoop leeft, kun je niet rouwen en kun je je leven niet transformeren. Op den duur is die hoop vaak gewoon ontkenning’, zegt ze wanneer ik haar spreek via een videoverbinding. Ze woont tegenwoordig in de Ierse kustprovincie West Cork.
‘Hoop is de toxische drug van de fertilititeitsindustrie. Ik ben er dankbaar om dat ik destijds, toen ik in het reine moest komen met mijn kinderloosheid, geen toegang had tot geavanceerde medische technologie.
‘Iets als eicellen invriezen was nog geen optie – ik zou het toch niet hebben kunnen betalen.’
‘Destijds’, dat was vijftien jaar geleden, toen ze 44 was en na een relatiebreuk verhuisd naar een studiootje. Het was uit met hopen. Day is vandaag 59.
Hou vol
Het boegbeeld dat ze nu is, werd ze pas enkele jaren later, toen ze een blog lanceerde, Gateway women.
‘Het begon met een tekst die ik schreef omdat niemand mij een zin liet afmaken als ik over mijn kinderloosheid wilde vertellen. Iedereen schoot meteen in een kramp:
“Hou vol, komt goed, ik heb gehoord van een medische behandeling …”’
De blog maakte een stroom van reacties los, vaak van vrouwen die haar om hulp vroegen.
Day, die intussen een opleiding psychotherapie volgde, begon te experimenteren met workshops over leven met ongewenste kinderloosheid en bouwde haar blog uit tot een ontmoetingsplek.
‘Kinderloze vrouwen hebben elkaar nodig om begrepen te worden. Het helpt dat je even je hart kunt luchten bij je kinderloze groepje op het internet als je in een vergadering zit en je uitgesloten voelt, omdat je collega’s elkaar vinden in verhalen over hun gezin.’
‘Verwacht niet van de moeders in je vriendenkring dat ze snappen hoe het is om kinderloos te zijn.
‘Veel mensen denken oprecht dat een kind krijgen het enige pad is naar geluk. Ze kunnen zich gewoon niet inbeelden dat je ook op een andere manier een vervullend leven kunt creëren.’
Weeping weirdos
Ik volgde het werk van Jody Day al lang, vanuit een ooghoek. Geen haar op mijn hoofd dat eraan dacht om me te registreren. Het was een spiegel en ik had geen zin om erin te kijken.
Maar op een dag begon ik te luisteren naar de podcast Women without kids, waar Day in de eerste aflevering te gast was. Haar verhaal nam me in voor ik me kon verweren, en enkele weken later lag haar boek op mijn nachtkastje.
Ze weet het, dat de eerste stap moeilijk is.
‘Een vrouw die ik sprak op een van onze bijeenkomsten in Londen vertrouwde me toe dat ze het lang voor zich had uitgeschoven, omdat ze dacht dat we allemaal weeping weirdos zouden zijn.’
Dat is Day dus niet.
‘Ik ben nu eenmaal meer geneigd opbeurend te zijn. Ik let er wel op dat ik het ook blijf hebben over de donkere kant van kinderloosheid, omdat veel mensen die nog hard voelen wanneer ze bij mij terechtkomen.’
Maar zelfs als ze over diepe rouw praat, klinkt ze … enthousiasmerend?
‘Rouw is een motor van creativiteit en transformatie. En het schrikt zoveel mensen af!
‘Veranderen, dát klinkt sexy. Maar elke verandering impliceert rouw. Zelfs als je moeder wordt, of een fantastische nieuwe job krijgt, moet je je oude leven loslaten. En de emotie die ons toelaat om los te laten, is rouw. Het doet pijn, maar rouw vermijden doet nog veel meer pijn.
‘Ik zou niet zijn wie ik nu ben zonder gerouwd te hebben om mijn kinderloosheid. Ik ben niet bang meer om oud te worden, zelfs niet om te sterven.’
Luxefantasie
Nu ze de zestig nadert, noemt Jody Day zichzelf een crone: een Engels woord voor ‘oud mens’ dat oorspronkelijk een positieve bijklank had, zegt ze, en dat ze wil heroveren, omdat het Engels anders geen positieve benamingen heeft voor een oude vrouw die geen grootmoeder is.
Goed omringd oud worden is haar nieuwe thema.
‘Mensen die wel kinderen hebben, zeggen me: oh, daar ben ik helemaal niet mee bezig. Omdat ze aannemen dat hun kinderen er wel voor hen zullen zijn – wat helemaal niet zeker is. Niet-ouders kunnen zich de luxe van die fantasie niet veroorloven.’
‘Dat wordt mijn volgende project. Ik wil zowel online als lokaal een gemeenschap uitbouwen waarin we ons engageren om voor elkaar te zorgen. Het is een experiment: hoe kun je bewust een zorgnetwerk creëren, in plaats van ervan uit te gaan dat je omgeving je wel zal helpen?
‘Ik wil het laten vertrekken vanuit mijn lokale groep op het kinderloze-vrouwenforum, waar ik een mentorfiguur ben. Als ik ouder word, kunnen de jongere vrouwen de krachten bundelen om mij bij te staan: zo stel ik het me voor.’
‘De moeder van mijn partner woont bij ons in en ik leer uit die ervaring. Bijvoorbeeld dat ik niet alleen veel doe voor haar, maar ook veel krijg van haar. Vreemd dat dat mij nog verrast.
‘Ook over ouder worden lopen we met overtuigingen rond die we maar beter bevragen.’
Ze heeft het over ageism, het vooroordeel dat jong beter is dan oud. En over pronatalism, het vooroordeel dat kinderen krijgen beter is dan geen kinderen krijgen.
Als je kinderloosheid je doet besluiten dat je je leven verknald hebt, dan loont het om even na te gaan waar die redenering vandaan komt, vindt Day.
‘Pronatalisme is de zoveelste tak van onze hang naar groei. Veel regeringen beginnen te panikeren over mensen die geen kinderen krijgen. Onze systemen zijn ontworpen om groei te beheren –krimp is heel ontwrichtend voor ze. En toch zullen ze zich moeten aanpassen, want onze planeet kan die eindeloze groei niet aan.’
Oprah Winfrey
De leiding over het onlineforum gaf ze vorig jaar door.
‘Ik had ruimte nodig om me op iets nieuws toe te leggen, om niet altijd dezelfde figuur te moeten zijn. Ik heb mezelf verplicht om er een jaar tijd voor te nemen: een stap terugzetten, dingen niet meer automatisch doen hoe ik ze vroeger deed. Ik heb minder energie. Ik wil iets creëren dat zachter is voor mij en dat zichzelf beter in stand kan houden.
‘Het is moeilijk om dingen gedaan te krijgen zonder leiderschap. Maar leiders gaan dood, of ze veranderen, en je wilt dat de dingen kunnen doorgaan.’
‘Wat ik ook wil vermijden, is dat mensen mijn initiatieven zien als compensatie: alsof ik dit engagement opneem omdat ik geen moeder ben geworden.
‘Dat is een aanname waarvan ik zelf wel last heb gehad: dat je als kinderloze vrouw iets buitengewoons moet doen om een tekort te compenseren. Iets met de impact van Moeder Teresa, of Oprah Winfrey.
‘Terwijl het net een enorm succes is om een rustig en tevreden kinderloos leven te leiden. Want het betekent dat je je bevrijd hebt van de innerlijke stem die zegt dat je minder waard bent.’
OF/OF
‘Ik ben even tevreden met dit leven als wanneer ik ervoor zou hebben gekozen’
Kinderloos of kindvrij?
‘Toen ik begon met mijn blog, gebruikte ik het woord kindvrij (childfree) voor mezelf, omdat ik dat wel tof vond klinken. Bloggers van de kindvrij-beweging contacteerden me toen om te zeggen dat ik het maar eens moest opzoeken op Wikipedia, want het betekent eigenlijk iets anders, namelijk dat je ervoor hebt gekozen om geen kinderen te krijgen. Dus toen ben ik mezelf kinderloos gaan noemen. En intussen voel ik mezelf vanbinnen toch vooral kindvrij, want ik ben even tevreden met dit leven als wanneer ik ervoor zou hebben gekozen. Maar ik blijf mezelf kinderloos noemen, uit respect voor de ervaring van kindvrije mensen die moeten opkomen voor het recht om geen kinderen te willen. En uit respect voor mijn rouw, die me veel heeft gebracht.’
Moederdag afschaffen of Moederdag aangrijpen?
‘In de praktijk is Moederdag vaak een aanleiding voor artikels over kinderloosheid, onze beweging grijpt die dag dus in zekere zin aan. Maar het is ook oké om er gewoon een feest voor moeders van te maken. Wat stom is: je energieleverancier die je een mail stuurt om je een gelukkige Moederdag te wensen. Dat is niet alleen lomp tegenover ongewild kinderloze mensen, maar ook tegenover moeders die overhoop liggen met hun kinderen, of kinderen die overhoop liggen met hun moeders, of mensen die net hun moeder verloren zijn. Het idee dat er een bepaalde dag is waarop we allemaal gelukkig moeten zijn, dat is wat ik haat.’
Lokaal samenkomen of online samenkomen?
‘Dat kan door elkaar lopen. In onze online community zit ook een Nederlandstalige groep en die heeft een tijdlang bijeenkomsten gehouden in Brussel. Als je op Instagram op zoek gaat naar gelijkgestemde kinderloze vrouwen, kun je dat doen met de hashtag #embracingchildlessness – die wordt veel gebruikt door mensen met een positivistische benadering. Ik kan ook World Childless Week aanraden, een online event waar iedereen, ook anoniem, ervaringen kan delen (11-17 september). Voorts moet je er rekening mee houden dat groepen van ongewild kinderloze vrouwen soms wat meer low profile zijn, en moeilijker te vinden dan groepen van kindvrije vrouwen. Dat komt doordat veel vrouwen zich schamen voor hun kinderloosheid. Maar ook doordat we, als we te makkelijk vindbaar zijn, voortdurend mannen aantrekken die zich aanbieden als zaaddonor.’(dka)
De onlinegemeenschap van Gateway Women maakt intussen deel uit van het Childless Collective.
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht De Spil in en vind meer berichten.
Bron: De Standaard