‘Vlaanderen Plus’ 2003
De eerste paringsdans tussen N-VA en Vlaams Blok
Met het Vlaams Belang valt te praten. Zeker met mensen zoals Tom Van Grieken, Chris Janssens of Barbara Pas.
Verschillende tenoren van N-VA zeggen het openlijk en de partij van Bart De Wever praatte afgelopen zomer ook wekenlang met de partij van Van Grieken over de vorming van een Vlaamse Regering.
De openlijke flirt tussen beide partijen die de Vlaamse onafhankelijkheid nastreven, bemoeilijkt de vorming van een nieuwe federale regering.
De vrees dat een nieuw kartel “Vlaanderen Plus” van N-VA en Vlaams Belang in 2024 de overhand zou nemen in Vlaanderen werkt verlammend.
Apache dook in de archieven van de Vlaamse Volksbeweging, herlas interviews en boog zich over inhoud en aanwezigen bij debatten in de rechtsradicale Vlaams-nationalistische wereld.
N-VA en Vlaams Belang zijn twee enten die groeien en bloeien op dezelfde onderstam. Het ultieme doel van beide partijen spoorde van meet af aan: de Vlaamse onafhankelijkheid. De voorbije vijftien jaar hanteerden beide partijen wel een andere, tegenstrijdige strategie om dat doel te bereiken.
Intussen delen de partijen niet enkel hetzelfde einddoel, ook de weg om er te komen loopt parallel.
Apache vertelt het verhaal van de lange aanloop naar het Belgische Eindspel in drie bedrijven.
De angst dat N-VA en Vlaams Belang met de gezamenlijke kracht van het getal België willen doen barsten verlamt de Wetstraat.
Beide partijen delen vandaag naast hetzelfde einddoel ook dezelfde strategie.
Hoe kwam het zover?
In het eerste deel doen we de mislukte kartelvorming tussen N-VA en het toenmalige Vlaams Blok in 2003 uit de doeken.
Het verschil tussen N-VA en Vlaams Belang is vandaag terug te brengen tot een verschil in teneur. Binnen N-VA lijkt niet iedereen even gelukkig met de stoere taal van sommige partijtenoren.
Er valt echter niet langer naast te kijken dat beide partijen behalve hetzelfde einddoel – een onafhankelijk Vlaanderen – vandaag ook de strategie delen om er te komen.
Die strategie: België doen barsten door de kracht van het getal, samen zoveel kiezers overtuigen dat ze de werking van de democratische instellingen kunnen blokkeren.
In het verleden had het Vlaams Belang het alleenrecht op die strategie. De doorbraak van N-VA – in de slipstream van kartelpartner CD&V – en de leegloop van het Vlaams Belang die daarop volgde, toonde de eindigheid van die aanpak aan.
Vandaag liggen de kaarten anders: wat het politieke landschap in België momenteel verlamt, is de vrees dat N-VA en Vlaams Belang samen hun getal willen gebruiken om België te doen barsten.
Botsing
Bart De Wever deed dat al met zoveel woorden op de verkiezingsavond van 18 mei: hij telde de stemmen van zijn partij en die van het Vlaams Belang gewoon samen. Nooit eerder had Vlaanderen zo Vlaams en zo rechts gestemd, klonk het.
Behalve een retorische truc om de verkiezingsnederlaag te camoufleren, maakte de partijvoorzitter daarmee ook de gewijzigde strategie openbaar.
Of het zal lukken om België te doen barsten, is een open vraag, maar veel redenen om te twijfelen dat beide partijen het Belgische eindspel definitief hebben ingezet zijn er niet meer.
Recente uitspraken zoals die van:
- Liesbeth Homans: “Bij Vlaams Belang zijn er nu echt wel een aantal figuren met wie je kan praten”
- Jan Jambon: “Met iemand als Tom Van Grieken kunnen we wel praten”
verraden dat de discussie over de strategie is gewijzigd.
Bart De Wever maakte N-VA de voorbije tien jaar groot door zich fervent af te zetten tegen de zwartgeblakerde aanpak van het Vlaams Belang.
Zijn pleidooi voor een inclusief nationalisme versus het exclusief nationalisme van het Vlaams Belang bracht N-VA tot haar electoraal hoogtepunt.
Van de botsing tussen het ‘eigen volk samen’-discours van de toenmalige N-VA en het ‘eigen volk eerst’ discours van het Vlaams Blok is vandaag nauwelijks nog sprake
Toen De Wever in het kader van de vluchtelingencrisis het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens in vraag stelde en later ook nog eens openlijk de koppeling maakte tussen asielzoekers en een dreigend failliet van de sociale zekerheid, begroef hij de feitelijke strategische botsing tussen N-VA en Vlaams Belang.
Het is niet het Vlaams Belang dat een bocht heeft gemaakt en zich salonfähiger is gaan opstellen. Tom Van Grieken mag zich dan al presenteren als de fris gewassen ideale schoonzoon.
Met nieuwe aanwinsten als Dries Van Langenhove is de idee van een gematigder Vlaams Belang niet vol te houden.
Het is N-VA die de voorbije jaren een scherpe bocht naar rechts maakte.
Dat N-VA-kopstukken nu een opening maken naar dat “salonfähiger” Vlaams Belang, roept echo’s op van een niet zover verleden. Ook toen ontspon er zich een opvallende paringsdans tussen beide Vlaams-nationalistische partijen.
‘Bart De Wever zou op de kieslijst van ‘Vlaanderen Plus’ de derde plaats krijgen en een wedde vergelijkbaar met die van een parlementair fractieleider’
Frank Vanhecke
Kiesdrempel
Het is 2003, kort na de federale verkiezingen. Op vraag van wijlen Rudi van der Paal gaan Frank Vanhecke, Filip Dewinter en Bart De Wever samen aan tafel zitten.
Van der Paal is mede-oprichter van de Volksunie. Na de scheuring van de partij in 1977 die uiteindelijk leidde tot de oprichting van het Vlaams Blok koos van der Paal kamp voor de partij van Karel Dillen.
Hij zou nooit een zichtbare politieke rol opnemen binnen het Vlaams Blok, maar achter de schermen ontpopte hij zich wel tot belangrijk financier van extreemrechtse Vlaams-nationalistische partijen en organisaties.
Van der Paal droomde ervan om de uit elkaar gevallen (extreem)rechtse partijpolitieke takken van het radicale Vlaams-nationalisme terug bij elkaar te brengen en de krachten te bundelen.
In 2003 lagen de kaarten daarvoor opnieuw goed. Als prille opvolger van de Volksunie flirtte N-VA met de kiesdrempel, en het toenmalige Vlaams Blok stond aan de vooravond van haar beste electorale score ooit.
Daarom zette Rudi van der Paal de topfiguren van het Vlaams Blok met zijn “politieke zoon” Bart De Wever rond de tafel.
Het doel was voor iedereen duidelijk: een samenwerking op poten zetten tussen het Vlaams Blok en de N-VA waarvan Geert Bourgeois op dat moment nog het enig overgebleven parlementslid was.
‘Rudi van der Paal was een groot pleitbezorger van de Forza Flandria. Dat was zijn levenswerk en Bart De Wever was hem bijzonder erkentelijk. Rudi kon Bart werkelijk alles vragen wat hij wilde’
Filip Dewinter
Vlaanderen Plus
“We hebben toen een drietal keer samen gezeten”, herinnert toenmalig Vlaams Blok-voorzitter Frank Vanhecke zich.
“De partij was er veel aan gelegen om De Wever binnen te halen. Met Bourgeois moesten we het niet proberen. Van hem wisten we zeker dat hij nooit zou toehappen.
“Ik heb, in alle eerlijkheid, de kans dat Bart De Wever wel over de brug zou komen ook nooit echt hoog ingeschat, ook al hebben we hem indertijd een bijzonder interessant voorstel gedaan.”
Dat voorstel werd door Vanhecke aan zijn partijbestuur gepresenteerd. De voorzitter kreeg groen licht om effectief ver te gaan.
“Het plan bestond erin om een nieuwe structuur op te richten. Als ik me het goed herinner, zou dat onder de naam Vlaanderen Plus zijn geweest.
“Bart De Wever zou op die lijst de derde plaats krijgen en we voorzagen voor hem een wedde vergelijkbaar met die van een parlementair fractieleider. Daarnaast hadden we interesse in enkele mensen uit zijn entourage.
“Ik herinner me dat er over Kris Van Dijck werd gesproken. Maar in essentie was het ons natuurlijk om Bart De Wever te doen.”
De laatste vergadering tussen de top van het Vlaams Blok en De Wever vond plaats in één van de kantoren van Rudi van der Paal.
“Eigenlijk was toen al duidelijk dat het ‘neen’ zou worden”, zegt Vanhecke.
“We hadden ons voorstel op tafel gelegd. Ik herinner me nog dat Bart De Wever grappend tegen Dewinter zei ‘nu had ik toch op uw plaats gehoopt, Filip’.
“Daar ligt wellicht de basis van het verhaal dat De Wever zou hebben geweigerd omdat hij de lijsttrekkersplaats niet aangeboden kreeg. Maar het was overduidelijk een grapje.
“Naar mijn gevoel zat Bart De Wever vooral rond de tafel om een plezier te doen aan Rudi van der Paal met wie hij een zeer nauwe band had.”
Historische fout
Filip Dewinter heeft een iets andere lezing van de feiten.
Hij is ervan overtuigd dat De Wever het Vlaams Blok indertijd vooral gebruikte om zijn prijs bij de vorming van het latere kartel met CD&V op te drijven.
Het idee dat het vooral de prima relatie met Rudi van der Paal was die De Wever ertoe aanzette om met het Vlaams Blok te onderhandelen, deelt Dewinter dan weer wel met zijn voormalige partijvoorzitter Vanhecke.
“Het is bekend dat Rudi (van der Paal, ToC) een groot pleitbezorger was van de Forza Flandria”, zegt Dewinter.
“Dat was zijn levenswerk en Bart De Wever was hem bijzonder erkentelijk. Rudi kon Bart werkelijk alles vragen wat hij wilde.”
“De omstandigheden waren natuurlijk anders dan vandaag, maar dat belette Bart De Wever niet om toen al helemaal zichzelf te zijn.
“Hoewel zijn partij nauwelijks iets voorstelde en ons succes onmiskenbaar was, kwam hij aan ons vertellen hoe we het moesten aanpakken.
“Hem binnenhalen stond gegarandeerd synoniem met het importeren van spanningen en ruzies binnen de partij.
“Achteraf de geschiedenis schrijven is natuurlijk gemakkelijk, maar wellicht hebben we toen een historische fout gemaakt”, zegt Dewinter.
Was het om zijn marktwaarde bij CD&V op te drijven? Om Rudi van der Paal een plezier te doen? Of omdat De Wever echt in de bundeling van de krachten van N-VA en Vlaams Blok geloofde?
De gesprekken die toen werden gevoerd zijn alleszins illustratief voor de gemeenschappelijke sokkel onder beide partijen: het Vlaams Blok/Belang en de N-VA zijn twee partijpolitieke vertalingen van een gedeelde strijd voor Vlaamse onafhankelijkheid.
Die gedeelde strijd staat te allen tijde voorop. Het onderlinge dispuut ging de voorbije jaren enkel over de te volgen strategie, nooit over het finale doel. Intussen spoort ook de strategie.
Lees ook
- NVA / Vlaams Belang – Deel 2 van 3
De onderbroek van Peter De Roover en Jan Jambon - NVA / Vlaams Belang – Deel 3 van 3
De erfzonde van de collaboratie
Bron: Apache