Na Vlaanderen krijgt ook de Vlaamse beweging met de derde versie van de Encyclopedie haar eigen canon, weliswaar digitaal. Er is aandacht voor de veroordeling van het Vlaams Blok, maar ook voor de Vlaamse eetcultuur.
Bart Brinckman – De Standaard
Jazeker, zowel Het verhaal van Vlaanderen als de Canon van Vlaanderen zijn lemmata in de derde editie van de Encyclopedie van de Vlaamse beweging.
Jan Jambon (N-VA) maakte zelf de opsomming bij de voorstelling ervan, maandagmiddag in het Vlaams Parlement.
De “volkshistorische aanpak” van Het verhaal krikte volgens de minister-president de nieuwsgierigheid op en deed het museumbezoek boomen. De Canon noemde hij “een verbluffend succes”, ondanks de voorafgaande kritiek. Met 35.000 exemplaren gaat het om een bestseller.
De nieuwe uitgave van de Encyclopedie was voor hem een “derde mijlpaal” en “verplichte lectuur over de Vlaamse ontvoogding” waarbij de Vlaamse beweging zich gaandeweg ontpopte tot een “massabeweging die België heeft gekleurd” en van Vlaanderen een “welvarende en zelfbewuste natie” heeft gemaakt.
Ten persoonlijke titel merkte hij op dat de regio “een stuk verder zou staan” mocht het landsdeel met meer bevoegdheden zijn bedeeld. Hij beloofde een subsidie voor het up-to-date houden van het digitaal naslagwerk.
Met 4.000 lemma’s en een 40-tal essays blijft het een uniek werkstuk dat geen andere emancipatiebeweging kan voorleggen.
Twee jonge literatuurwetenschappers, Aragorn Fuhrman en Sarah Menu, verzorgden de coördinatie.
In de kernredactie figureerden bekende historici als Bruno De Wever, Marnix Beyen en Dave Sinardet.
Bruno De Wever, een criticus van de Canon, kreeg al naar het hoofd geslingerd dat hij met de Encyclopedie nu zijn eigen canon heeft. Zelf spreekt hij dat tegen. Het initiatief vertrok niet vanuit de Vlaamse regering. De “levende kennisbank” is bovendien een breed gedragen project.
De eerste versie verscheen bijna vijftig jaar geleden, in 1998 volgde een update.
De tweede editie interpreteerde de Vlaamse beweging al een flink stuk breder en profiteerde van het uitdijende wetenschappelijk onderzoek (“een betonnen vloer”, volgens De Wever).
Plannen voor een digitale versie liepen spaak tot het Archief voor Nationale Bewegingen (ADVN) er zijn schouders onder zette en de nodige subsidies kon werven.
Waar in 1998 soms hevig werd gedebatteerd over de inhoud, verliep de samenstelling van de derde versie een stuk serener.
“Er zijn geen tranen gevloeid”, zei Fuhrman.
De Vlaamse beweging is geen massabeweging meer, door de staatkundige verzelfstandiging van Vlaanderen verloor ze fel aan invloed.
Toch etaleert de Encyclopedie een natiebouwend element.
“Het bevestigt de Vlaamse natie”, zegt De Wever.
Bij de samenstelling rees de vraag of eenieder die de Vlaamse belangen verdedigt, automatisch deel uitmaakt van de Vlaamse beweging. In de vorige versie kreeg daarom elk parlementslid van Vlaams Blok of (toen nog) de Volksunie automatisch een trefwoord.
Dat is niet langer het geval. Voor diverse parlementsleden van Vlaams Belang of de N-VA wordt dat een ontnuchterende vaststelling.
Woke geen lemma
Ook vallen nieuwe thema’s op. In de vorige editie werd een boom opgezet over antisemitisme, maar gezwegen over racisme. Dat hiaat is ingevuld, met aandacht voor de veroordeling van het Vlaams Blok.
Dat lukte niet altijd. Het blijft vruchteloos zoeken naar het trefwoord dat diversiteit of multiculturalisme afzet tegen de Vlaamse beweging.
Woke haalde het niet als afzonderlijk lemma, maar valt terug te vinden onder de trefwoorden van onder andere Bart De Wever en Tom Lanoye. Lemmata als taal, gemeenschap of identiteit zijn vaste waarden, milieu en landschap zijn nieuwigheden.
Die verbreding zet zich vooral door met de introductie van lemmata zoals “bekende Vlamingen” of “eetcultuur”.
Het illustreert de ambitie voor een invulling als een “open en grillig debat, waar meerstemmigheid de boventoon voert”.
Ooit werd de Vlaamse beweging vereenzelvigd met partijpolitiek separatisme gelardeerd met conservatieve standpunten.
Tegenwoordig wordt die “Vlaamse identiteit” niet eens altijd bewust beleefd, het is een latente, onbewuste component van de samenleving geworden.
Dat is de Encyclopedie, mede in haar ambitie om het brede publiek te bereiken, niet ontgaan.
Lees ook
Bron: De Standaard